«Όποιος νύχτα περπατεί λάσπες και σκ@τά πατεί» γράφαμε στα lifestyle έντυπα των 90s εγκωμιάζοντας τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων και του clubbing, ενώ τα T-Shirts με σλόγκαν «Μετά τις 10 το βράδυ όλοι είναι όμορφοι».
Από τότε μέχρι σήμερα η κουλτούρα των κλαμπ, μεταλλάχθηκε από underground σε mainstream και στη συνέχεια σε μπανάλ/ξεπερασμένη.
«Η ατμόσφαιρα στο κλαμπ είναι φιλική, ο κόσμος γενικά δεν είναι μεθυσμένος, και επειδή είναι σκοτεινά μέσα, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι 4 το πρωί αντί για 4 το απόγευμα» γράφει η Emine Saner στον Guardian, περιγράφοντας την αλλαγή του τρόπου διασκέδασης στο Λονδίνο.
«Καλώς ήρθατε στο ημερήσιο rave, όπου μπορείτε να χορέψετε, να γνωρίσετε κόσμο και να είστε ακόμα κουλουριασμένοι στον καναπέ μετά, εγκαίρως για να παρακολουθήσετε ένα ακόμα επεισόδιο της αγαπημένης σας σειράς» συνεχίζει η Saner.
Το rave σκοτώνει τον ύπνο
H Joyce Harper λέει ότι ήταν «μεγάλη clubber σε όλη μου τη ζωή. Στη δεκαετία του 1990, πήγαινα με θρησκευτική ευλάβεια δύο φορές το μήνα και ξενυχτούσα μέχρι την άλλη μέρα το πρωί. Ήμασταν νοκ άουτ για μέρες και πάντα νιώθαμε απαίσια. Συνειδητοποίησα, καθώς μεγάλωσα και έγινα σοφότερη σχετικά με τη σημασία του ύπνου».
Την περασμένη εβδομάδα ήταν σε ένα day rave στο club Fabric του Λονδίνου και την προηγούμενη εβδομάδα στο Ministry of Sound.
«Προς το παρόν στοχεύω να κάνω δύο το μήνα», λέει η Harper, η οποία είναι καθηγήτρια αναπαραγωγικής επιστήμης στο University College του Λονδίνου, καθώς και podcaster και συγγραφέας.
Είναι 61 ετών, αλλά, προσθέτει, «για κάθε ηλικία, το να μένεις ξύπνιος όλη τη νύχτα έχει τόσα πολλά μειονεκτήματα -προφανώς όλες τις επιπτώσεις στον ύπνο, αλλά και η ταλαιπωρία όπως το να γυρίσεις σπίτι περιμένοντας το πρώτο τρένο».
Τα νυχτερινά κέντρα βρίσκονται υπό απειλή – σύμφωνα με έκθεση της Ένωσης Βιομηχανιών Νυχτερινής Ώρας (NTIA) τον περασμένο μήνα, το 31% των κέντρων έκλεισαν μεταξύ Μαρτίου 2020 και Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή κατά μέσο όρο 10 το μήνα
Νύχτα έχει γίνει μέρα / Photo: Wikimedia Commons
Πέρα από τη ζωή ενός βαρετού μεσήλικα
«Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αρκετές συζητήσεις που είχα, μου έδειξαν πόσο σπάνια γίνεται μια μεγάλη βραδινή έξοδος, πλέον» προσθέτει η Saner στο άρθρο της στον Guardian.
«Πρώτον, το άτομο που διασκέδαζε μέχρι τις 6 το πρωί συζητιόταν στον κοινωνικό μου κύκλο με ένα είδος αποσιωπημένου δέους. Κάποιος άλλος βγήκε το βράδυ του Σαββάτου και ανέφερε ότι οι παμπ ήταν νεκρές. Άλλοι φίλοι πήγαν σε ένα κλαμπ κατά τη διάρκεια της ημέρας και κατευθύνθηκαν στο σπίτι τους μέχρι τις 10 το βράδυ.
»Όλα αυτά είναι αναφορές από δεύτερο χέρι από το πεδίο, διότι εγώ, φυσικά, βρίσκομαι στο κρεβάτι λίγο μετά τις 9 το βράδυ, ακόμη και το Σαββατοκύριακο. Αυτή δεν είναι μόνο η ζωή ενός βαρετού μεσήλικα -υπάρχουν πολλαπλά προειδοποιητικά σημάδια ότι η νυχτερινή έξοδος κινδυνεύει.
Εν τω μεταξύ, όλα τα είδη άλλων χώρων αναψυχής, από δωμάτια απόδρασης μέχρι παγωτατζίδικα – το είδος των χώρων που κλείνουν σε λογικές ώρες – ευημερούν
Όχι πια σφηνάκια, μόνο scoop παγωτού / Photo: Public Domain
Η κατανάλωση αλκοόλ έχει μεταφερθεί από τη νύχτα στην ημέρα
Το Σαββατοκύριακο, ο David McDowall, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Stonegate, ο οποίος διαχειρίζεται περισσότερα από 4.000 μπαρ, δήλωσε ότι οι συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ των ανθρώπων έχουν μετατραπεί από τη νύχτα στη μέρα.
Στην αλυσίδα Slug and Lettuce, η πιο πολυσύχναστη ώρα είναι τώρα μεταξύ 15:00 και 16:00 το Σάββατο- παλαιότερα ήταν μεταξύ 21:00 και 22:00.
«Μέχρι τις 8 το βράδυ, είναι ώρα να πάμε σπίτι», δήλωσε o McDowall στους Sunday Times. Όσο για το βράδυ της Παρασκευής, που παραδοσιακά είναι η ώρα να αφήσετε τα μαλλιά σας κάτω και να χορέψετε μετά από μια εβδομάδα δουλειάς, είναι «βραδιά μπίνγκο» στην αλυσίδα.
Τα νυχτερινά κέντρα βρίσκονται υπό απειλή – σύμφωνα με έκθεση της Ένωσης Βιομηχανιών Νυχτερινής Ώρας (NTIA) τον περασμένο μήνα, το 31% των κέντρων έκλεισαν μεταξύ Μαρτίου 2020 και Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή κατά μέσο όρο 10 το μήνα.
Εν τω μεταξύ, όλα τα είδη άλλων χώρων αναψυχής, από δωμάτια απόδρασης μέχρι παγωτατζίδικα – το είδος των χώρων που κλείνουν σε λογικές ώρες – ευημερούν.
Οι ηλικίες μεταξύ 18 και 35 ετών πήγαιναν για ύπνο νωρίτερα και οι επιχειρήσεις ακολουθούν τον ρυθμό τους -τα μπαρ και τα κλαμπ στη Νέα Υόρκη φιλοξενούσαν νωρίτερα εκδηλώσεις και οι κρατήσεις για δείπνο πριν από τις 18:00 αυξάνονταν
Η πανδημία ήταν καταστροφική για τους χώρους διασκέδασης και η ενεργειακή κρίση έχει ασκήσει πίεση στα περιθώρια κέρδους / Photo: Wikimedia Commons
Η τάση «soft life» του TikTok
Νωρίτερα φέτος, η Wall Street Journal ανέφερε ότι η «πιο καυτή νέα ώρα ύπνου για τους εικοσάρηδες» είναι οι 9 το βράδυ.
Οι ηλικίες μεταξύ 18 και 35 ετών πήγαιναν για ύπνο νωρίτερα και οι επιχειρήσεις ακολουθούν τον ρυθμό τους -τα μπαρ και τα κλαμπ στη Νέα Υόρκη φιλοξενούσαν νωρίτερα εκδηλώσεις και οι κρατήσεις για δείπνο πριν από τις 18:00 αυξάνονταν.
Μια γυναίκα, μια 32χρονη ηθοποιός που της αρέσει να πέφτει για ύπνο μεταξύ 20:00 και 21:00, δήλωσε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βοήθησαν να γίνει πιο αποδεκτή η πρώιμη ώρα κατάκλισης, όπως η τάση «soft life» του TikTok, η οποία δίνει προτεραιότητα στην ηρεμία και την ξεκούραση πάνω από τον ηδονισμό και την κουλτούρα της φασαρίας.
Από την άλλη, οι clubber παραπονιούνται στο διαδίκτυο, ότι τα πάντα -από τη σεξουαλική παρενόχληση μέχρι την έκρηξη του ηρεμιστικού της κεταμίνης-, σκοτώνουν τα vibes του πάρτι.
Όπως συμβαίνει με τα πάντα αυτές τις μέρες, οι άνθρωποι που τραβούν βίντεο με τα τηλέφωνά τους, αντί να απολαμβάνουν τη στιγμή, φαίνεται να είναι ένα ακόμα ενοχλητικό στοιχείο της ζωής των κλαμπ -και κανείς δεν θέλει να είναι το άτομο του οποίου ο χορός γίνεται viral meme.
Η νύχτα έγινε πολύ ακριβή
Η νυχτερινή ζωή, λέει ο Patrick Hinton, εκδότης του περιοδικού χορευτικής μουσικής Mixmag, κινδυνεύει να «εκλείψει για μια σειρά λόγων, οι οποίοι διαπερνούν πολιτικά, οικονομικά και κοινωνιολογικά όρια».
Πιστεύει ότι οι άνθρωποι βγαίνουν πολύ λιγότερο, και όταν το κάνουν, τείνουν να πηγαίνουν σε ένα μεγάλο κλαμπ ή μουσικό χώρο.
«Βλέπουμε μια στροφή προς μαζικές εκδηλώσεις τύπου φεστιβάλ, τεράστια κλαμπ και μια πραγματική συγκέντρωση χρημάτων στα μεγαλύτερα τμήματα της βιομηχανίας, αντί για το κανονικό Σαββατοκύριακο με τα κλαμπ που ήταν πιο συνηθισμένο στο παρελθόν».
Η πανδημία ήταν καταστροφική για τους χώρους διασκέδασης και η ενεργειακή κρίση έχει ασκήσει πίεση στα περιθώρια κέρδους.
Τα πάντα είναι πιο ακριβά και οι άνθρωποι -ιδιαίτερα οι νεότεροι- έχουν λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα για να ξοδέψουν κάθε εβδομάδα σε βραδινές εξόδους της Παρασκευής και του Σαββάτου.
«Πριν από περίπου 10 χρόνια, ένα εισιτήριο για ένα νυχτερινό κέντρο διασκέδασης μπορεί να κόστιζε 5 λίρες- το λεωφορείο για το σπίτι θα κόστιζε 1 λίρα. Αλλά τώρα, κοιτάζεις 40 ή 50 λίρες για αυτές τις μεγάλες βραδιές, και ακόμη και οι μικρότερες βραδιές σε κλαμπ κοστίζουν περίπου 20 λίρες.
»Ο οικονομικός αντίκτυπος είναι γενικά τεράστιος – είναι πιο δύσκολο να είσαι μουσικός, είναι πιο δύσκολο να διοργανώσεις εκδηλώσεις».
«Οι χώροι της βάσης -αυτό που συνηθίζαμε να αποκαλούμε underground- είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αλλαγή αυτή»
Η νύχτα είχε μάθει να αντέχει τις υφέσεις –όχι πλέον
Η πανδημία και τα λοκντάουν σήμαιναν ότι εκείνοι που βρίσκονταν στην καλύτερη ηλικία για να κάνουν clubbing – οι μεγαλύτεροι έφηβοι – δεν έμαθαν ποτέ να βγαίνουν έξω», λέει ο Hinton.
«Η γνωριμία πολλών ανθρώπων με τη χορευτική μουσική έγινε από livestream στο διαδίκτυο. Έχουμε δει τη νοσταλγία του rave της δεκαετίας του ’90 να ανθίζει μεταξύ της γενιάς Z, αλλά αυτές είναι σκηνές που αναπτύσσονται σε πλατφόρμες όπως το TikTok.
»Οι DJs αποκτούν πολλούς οπαδούς, αλλά ο κόσμος δεν βγαίνει να τους δει τόσο τακτικά».
Οι νέοι, λέει ο Hinton, ασχολούνται με τη χορευτική μουσική και κουλτούρα, αλλά «είναι φτωχότεροι, έχουν λιγότερες ευκαιρίες γι’ αυτό. Είναι πιο δύσκολο γι’ αυτούς να βγουν έξω με τον ίδιο τρόπο ή με την ίδια συχνότητα».
Ανησυχεί για τις επιπτώσεις. «Ιστορικά, η νυχτερινή ζωή είχε αποδείξει ότι αντέχει τις οικονομικές υφέσεις, αλλά τώρα ο κόσμος δεν στρέφεται σε αυτήν με τον ίδιο τρόπο.
»Αν δεν υπάρξει σωστότερη πολιτική και χρηματοδότηση από την κορυφή για να βοηθηθεί η βάση, κινδυνεύουμε να δούμε μεγαλύτερη παρακμή σε μια πραγματικά σημαντική πτυχή του πολιτισμού του Ηνωμένου Βασιλείου».
Που πήγε το underground;
«Στη δεκαετία του 1990», λέει ο Dave Haslam, DJ, συγγραφέας και συγγραφέας του βιβλίου Life After Dark: A History of British Nightclubs & Music Venues, «oι άνθρωποι έβγαιναν έξω κάθε εβδομάδα. Τώρα είναι σχεδόν αδιανόητο».
Δεν είναι ότι οι νεότερες γενιές εκτιμούν λιγότερο τον πολιτισμό και τη μουσική, λέει. «Απλώς πιστεύω ότι την καταναλώνουν με διαφορετικό τρόπο και ορισμένες από τις επιλογές τους οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχουν τα χρήματα».
Οι χώροι της βάσης – «αυτό που συνηθίζαμε να αποκαλούμε underground», λέει – είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αλλαγή αυτή.
«Είναι εκεί όπου ο κόσμος ενδιαφέρεται για νέα ή παράξενα πράγματα ή για αναδυόμενα πράγματα. Η βάση κινεί όλα τα είδη του πολιτισμού. Η σπουδαία τέχνη ξεκινά πάντα έξω από τα πολιτιστικά ιδρύματα- η σπουδαία μουσική ξεκινά έξω από τους μεγάλους χώρους.
»Είμαι πολύ ουτοπικός σχετικά με την όλη ιδέα των μικρών κλαμπ και μουσικών χώρων – είναι ένας απίστευτος πόρος σε κάθε πόλη.
»Έχουν προσωπικό αντίκτυπο στους ανθρώπους όταν ανακαλύπτουν ένα μέρος όπου αισθάνονται σαν στο σπίτι τους, το οποίο τους παρέχει ψυχαγωγία που αισθάνονται ότι πραγματικά βελτιώνει τη ζωή τους.
» Έτσι, χάνουμε πολλά τόσο προσωπικά όσος κοινωνικά και πολιτιστικά όταν εξαφανίζονται αυτοί οι μικρότεροι υπόγειοι χώροι».
Το αν η δημοτικότητα των ημερήσιων raves ή συναυλιών θα μπορούσε να δημιουργήσει την επόμενη επιδραστική υποκουλτούρα, μένει να το δούμε.
