O Σάμι, οι αυθεντικοί κάτοικοι της Λαπωνίας, έχουν μια χαρακτηριστική λέξη για την περιοχή τους: Noaidi. Είναι η δική τους λέξη για τη μαγεία. Ο τόπος που τους έλαχε να κατοικήσουν είναι γεμάτος μαγεία. Όλα τα αντικείμενα, τα δέντρα, οι βράχοι, είναι ζωντανά, έχουν ψυχή και φωνή. Μια μαγική αλεπού βγαίνει για κυνήγι στον ουρανό κάθε τρεις ημέρες και με την ουρά της σχηματίζει το βόρειο σέλας. Οι βόρειες εσχατιές της Ευρώπης προσφέρουν μερικά από τα πιο ομορφότερα χιονισμένα τοπία που μπορεί να δει κανείς στη ζωή του, που θαρρείς ότι η ίδια η φύση επικοινωνεί μαζί σου.
Μπορεί κανείς να κατηγορήσει τους Σάμι που δεν εγκαταλείπουν τη γη τους, παρά τις δύσκολες συνθήκες ζωής; Πού αλλού θα βρουν τόση μαγεία;
Ένα ταξίδι στη Λαπωνία για εμάς τους Έλληνες, αλλά και τους περισσότερους Bορειοευρωπαίους, είναι συνώνυμο μ’ ένα ταξίδι στο Ροβανιέμι και στο Santa Park. Το χωριό που έγινε διάσημο παγκοσμίως όταν αποφάσισε να συνδεθεί με τον Άγιο Βασίλη. Η προσέγγιση αυτή, όμως, αδικεί κατάφορα όσα συγκλονιστικά μπορεί να προσφέρει ολόκληρη η περιοχή. Η οποία έχει τόσο πολύ οργανωθεί τουριστικά, που έχει γίνει απολύτως προσβάσιμη και ασφαλής και σε οικογένειες με μικρά παιδιά, τους καλύτερους «καταναλωτές» μαγείας.
Κατ’ αρχάς, λίγη γεωγραφία
Λαπωνία στο χάρτη μην ψάχνετε, δεν υπάρχει. Δεν πρόκειται για πολιτικό όρο, αλλά για γεωγραφική περιοχή, που απλώνεται σε όλη την βόρεια περιοχή της Σκανδιναβίας (το μέρος το αποκαλούν Φενεσκάντια, από τις λέξεις «Φινλανδία» και «Σκανδιναβία») και βρίσκεται σε τέσσερα διαφορετικά κράτη (Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ρωσία). Η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν το μεγαλύτερο κομμάτι. Τα διοικητικά όρια ποικίλουν, όμως η περιοχή που μπορεί να χαρακτηριστεί «Λαπωνία» έχει έκταση 388.000 τ.χλμ., είναι δηλαδή τριπλάσια από την Ελλάδα.
Σε αυτή την τεράστια έκταση ζουν περίπου 320.000 άνθρωποι. To 1/3 απ’ αυτούς είναι Σάμι, δηλαδή Λάπωνες. Έτσι μάθαμε εμείς να τους αποκαλούμε, αλλά είναι ένα όνομα που δεν τους αρέσει, το θεωρούν ξένο. Οι Σάμι είναι αναγνωρισμένη εθνότητα στη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία, οι διάλεκτοί τους προστατεύονται και διδάσκονται στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, έχουν δε και δικά τους κοινοβούλια, τα οποία ασχολούνται με τις υποθέσεις τους.
Η κυριότερη υπόθεση, φυσικά, που ενδιαφέρει άμεσα κι εμάς τους ταξιδιώτες, είναι η ήπια τουριστική ανάπτυξη. Η Λαπωνία είναι μια πολύ ευαίσθητη οικολογικά περιοχή, που γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Οι Σάμι αναγνωρίζουν την ώθηση που έδωσε η χρησιμοποίηση του μύθου του Αγίου Βασίλη στην αξιοποίηση του Ροβανιέμι, ωστόσο δεν παύουν να το θεωρούν «ξένη επέμβαση» στην κουλτούρα τους. Πέρα απ’ αυτές τις αντιθέσεις, πάντως, η Λαπωνία προσφέρει μοναδικές εμπειρίες για τον ταξιδιώτη.
Η Ντίσνεϊλαντ του βορρά
Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξει κανείς ότι το Ροβανιέμι γιορτάζει τα Χριστούγεννα όλο το χρόνο. Φυσικά όσο πλησιάζει και ημερολογιακά η ημέρα που ο Άγιος Βασίλης ξεκινάει το ταξίδι του για να μοιράσει τα δώρα στα παιδιά, τόσο μεγαλώνει η μαγεία -και μαζί οι τιμές των καταλυμάτων και των δραστηριοτήτων. Την αποκαλούν «Ντίσνεϊλαντ του βορρά» και δεν έχουν καθόλου άδικο. Ένα ολόκληρο χωριό που προσφέρει και διαμονή και διατροφή, αλλά μπορεί κανείς να μείνει στο Ροβανιέμι και να το επισκεφθεί απλά για μια ξενάγηση ή κάποιες από τις δραστηριότητες.
Το «Σχολείο των Ξωτικών», το «Γραφείο του Άγιου Βασίλη», το «Ταχυδρομείο», το «Εργαστήρι των Ξωτικών» και η περιήγηση με το «Μαγικό Τρένο» είναι μερικά μόνο από αυτά που μπορεί να κάνει κανείς εκεί, ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες. Το ημερήσιο εισιτήριο κοστίζει 58 ευρώ για τους ενήλικες και 51 ευρώ για τα παιδιά.
To Ροβαμιένι έχει γνωρίσει τεράστια ανάπτυξη από το 1998, όταν άνοιξε το Santa Park και διαφημίστηκε σ’ όλο τον κόσμο ως «το σπίτι του Άγιου Βασίλη». Ο πληθυσμός διπλασιάστηκε και το ΑΕΠ της περιοχής γνώρισε αύξηση περίπου 1.200% σε σχέση με αυτό που ήταν το 1970. Η πόλη καταστράφηκε από τις μάχες μεταξύ Ναζί και Σοβιετικών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ανασχεδιάστηκε από την αρχή σε μια ιδέα του αρχιτέκτονα Άλβαρ Άαλτο. Η κάτοψη της πόλης είναι ίδια με κεφάλι ταράνδου.
Northern Lights Village (Saariselka)
To μαγικό αυτό μέρος βρίσκεται σχεδόν 320 χλμ. βόρεια του Ροβανιέμι, βαθιά μέσα στον Αρκτικό Κύκλο. Είναι το μέρος όπου υπάρχουν οι περισσότερες πιθανότητες να δει κάποιος το περίφημο Βόρειο Σέλας, το οποίο εμφανίζεται στον ουρανό τουλάχιστον 100 φορές το χρόνο (μια φορά στις τρεις ημέρες, δηλαδή). Η τριήμερη διαμονή, δηλαδή, στο εκπληκτικό «χωριό» που έχει δημιουργηθεί εκεί, σχεδόν εξασφαλίζει ότι θα βρεθείτε μπροστά σ’ αυτό το απόκοσμο θέαμα. Το πιο κοντινό αεροδρόμιο είναι το μικρό, αλλά διεθνές αεροδρόμιο του Ίβαλο, που απέχει μόλις 20 λεπτά από το χωριό. Το μέρος εκεί είναι ουσιαστικά ένα resort που προσφέρει δύο είδη διαμονής, την aurora cabin και την ice suit. Και τα δύο έχουν γυάλινη οροφή και σχήμα που μοιάζει με το παραδοσιακό ιγκλού, έτσι ώστε να έχει κάποιος όλες τις ανέσεις εσωτερικά, αλλά να μην χάσει ούτε σπιθαμή από τον ουρανό. Το «χωριό» προσφέρει και δραστηριότητες όπως εκδρομές με snowmobile ή και έλκυθρα που τα σέρνουν σκυλιά husky και τάρανδοι, βραδινή εξόρμηση στα σύνορα με τη Ρωσία ή και ψάρεμα σε παγωμένη λίμνη.
Kilpisjärvi
Από τα βορειοανατολικά πάμε στα βορειοδυτικά, κοντά στο σημείο που βρίσκεται το τριεθνές Φινλανδίας-Σουηδίας-Νορβηγίας. Το συγκεκριμένο απομακρυσμένο χωριό της Φινλανδίας έχει μετρηθεί ως ο μόνιμος οικισμός με την μικρότερη φωτορύπανση σ’ ολόκληρη τη γη, άρα και το πιο βολικό σημείο για να εξερευνήσει κάποιος τον πολικό ουρανό και να δει το Βόρειο Σέλας.
Το μέρος προσφέρει άφθονη περιπέτεια (ελεγχόμενη, βέβαια), δεδομένου ότι είναι προσβάσιμο τους χειμωνιάτικους μήνες μόνο με snowmobile. Η περιοχή είναι σχετικά ορεινή, οπότε μπορείς κανείς να απολαύσει την απεραντοσύνη του χιονιού ή και να περάσει τα σύνορα με τη Νορβηγία. Σε απόσταση μόλις 3,5 ωρών βρίσκεται το νορβηγικό λιμάνι Νάρβικ, όπου ξεκινούν πολλές «πολικές κρουαζιέρες» στη βόρεια πλευρά των φιόρδ και στη Βάλτική.
Jokkmokk
Το διοικητικό κέντρο της σουηδικής Λαπωνίας είναι αυτή η μικρή πόλη, που θεωρείται και η πρωτεύουσα των Σάμι. Σε αυτό το σημείο μπορείτε να μάθετε τα πάντα για τις αιώνιες παραδόσεις των αυτόχθονων κατοίκων, να αποπειραθείτε να μιλήσετε την τραγουδιστή τους γλώσσα και να μάθετε για τον τρόπο ζωής τους. Το Ájtte, το μουσείο των Σάμι, προσφέρει εκατοντάδες εκθέματα που αφηγούνται την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά τους.
Τον Μάρτιο κάθε χρόνου διοργανώνεται και το ετήσιο φεστιβάλ των Σάμι, που διαρκεί μία εβδομάδα και δίνει έξτρα ζωή στην περιοχή. Εκεί υπάρχουν υπαίθριες αγορές όπου μπορεί κανείς να δει από κοντά τις χειροτεχνίες των Σάμι κυρίως με μάλλινα υφάσματα (και να τους δει επί το έργον στους παραδοσιακούς τους αργαλειούς), να γευτεί παραδοσιακά πιάτα και να συμμετέχει σε αγώνες ταράνδων. To πιο κοντινό αεροδρόμιο στην πόλη είναι το Γκαλιβάρε (απέχει 70 χλμ.), προς το οποίο κατευθύνονται εσωτερικές πτήσεις από Στοκχόλμη και Γκέτεμποργκ.
