Η σύσταση στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δύο υπερδιευθύνσεων με εξειδικευμένο αντικείμενο και η δημιουργία διεύθυνσης παρακολούθησης και είσπραξης οφειλών φαίνεται ότι φέρνει αποτελέσματα στον προϋπολογισμό.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της Καθημερινής, για το 2025 ο προϋπολογισμός έχει εγγράψει εισπράξεις 1,1 δισ. ευρώ από πρόστιμα, ποινές και καταλογισμούς που έχουν ήδη επιβληθεί ή πρόκειται να επιβληθούν σε επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα το 2025. Το μεγαλύτερο τμήμα θα προέλθει από φορολογικές παραβάσεις οι οποίες αποτελούν το 70% των προστίμων.
Αν και οι εισπράξεις από φορολογικές υποθέσεις αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, δεν ισχύει το ίδιο και με τα τελωνειακά. Παρά το γεγονός ότι η ΑΑΔΕ έχει σημαντικές επιτυχίες τόσο στον τομέα του λαθρεμπορίου καυσίμων όσο και στα καπνικά και τα οινοπνευματώδη, ωστόσο οι εισπράξεις από τα πρόστιμα που επιβάλλονται είναι πολύ μικρές και δεν ξεπερνούν σε ετήσια βάση τα 25 εκατ. ευρώ. Αυτό όμως είναι πολύ πιθανό να αλλάξει, καθώς δημιουργείται μια νέα μονάδα κρούσης εφοριακών και τελωνειακών (η ομάδα ΔΕΟΣ), ενώ ταυτόχρονα τα πρόστιμα για το λαθρεμπόριο που έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ είναι υψηλά.
Το επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ για τα χρέη προβλέπει την αποτελεσματική διαχείρισή τους μέσω προτεραιοποίησης με χρήση κριτηρίων ανάλυσης κινδύνου, την περιοδική αξιολόγηση των οφειλετών, τη χρήση του συστήματος Eispraxis και την ενημέρωση των οφειλετών με στόχο την αύξηση της οικειοθελούς συμμόρφωσης.
Παράλληλα, έχουν συσταθεί τα Κέντρα Είσπραξης και Βεβαίωσης Οφειλών τα οποία αναζητούν οφειλέτες του Δημοσίου που χρωστούν μεγάλα χρηματικά ποσά. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, οι οφειλέτες εντοπίζονται ως εξής:
• Καταγράφονται ενιαία και εντοπίζονται ευκολότερα πλέον ανά γεωγραφική περιοχή οι οφειλέτες και τα περιουσιακά στοιχεία ή οι πηγές εισοδημάτων τους, ακόμη κι αν π.χ. αλλάζουν συχνά διεύθυνση κατοικίας, εργασία ή επαγγελματική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα ο «φάκελός» τους να μεταφέρεται από ΔΟΥ σε ΔΟΥ.
• Παρακολουθείται αυτόματα και κεντρικά η δημιουργία και εξέλιξη νέων οφειλών.
• Δημιουργούνται υποδομές (ηλεκτρονικές κ.λπ.) για άμεση αναζήτηση και επιδίωξη της είσπραξης, αντί να απαιτείται συνεχής συντονισμός διάσπαρτων υπηρεσιών.
• Επιδιώκεται εξοικονόμηση δαπανών και χρόνου (π.χ. για επικοινωνίες ή μετακινήσεις) από τη λειτουργία μιας μεγάλης μονάδας είσπραξης, αντί πολλών και κατακερματισμένων σε ολόκληρη τη χώρα.
Η εμπειρία και οι μετρήσεις έχουν δείξει ότι οι έλεγχοι πρέπει να επικεντρώνονται σε υποθέσεις της τελευταίας πενταετίας. Συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί ότι οι εισπράξεις παρελθόντων ετών, που δεν ξεπερνούν τα 5 χρόνια, έχουν μεγαλύτερα αποτελέσματα. Από την άλλη πλευρά, οι έλεγχοι πραγματοποιούνται σε βάθος πενταετίας, καθώς ισχύει η παραγραφή. Ωστόσο, με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου, την ανάλυση κινδύνου αλλά και τη βοήθεια των φορολογουμένων, η εφορία έχει καταφέρει σημαντικό πλήγμα σε όσους φοροδιαφεύγουν ή αποφεύγουν συστηματικά να πληρώνουν τους φόρους τους.
Οπως προκύπτει από τα στοιχεία του προϋπολογισμού 2025, θα εισπραχθούν ποσά από αυθαίρετα κτίσματα, ελλιπείς θέσεις στάθμευσης σε κτίρια, καθώς και πρόστιμα του πράσινου αλλά και του γαλάζιου ταμείου (προστασία θαλασσίου περιβάλλοντος). Επίσης προβλέπονται εισπράξεις από ποινές που θα επιβληθούν από τα ποινικά δικαστήρια, παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, το λαθρεμπόριο και διάφορα άλλα πρόστιμα. Από το ποσό αυτό οι σημαντικότερες εισπράξεις θα προέλθουν:
• Φορολογικά πρόστιμα και προσαυξήσεις 773 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για πρόστιμα τα οποία έχουν επιβληθεί από τη φορολογική διοίκηση ή θα επιβληθούν και θα εισπραχθούν εντός του έτους για παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας, όπως φοροδιαφυγή και απόκρυψη φορολογητέας ύλης ή καθυστέρηση υποβολής δηλώσεων.
• Τα τελωνειακά πρόστιμα θα φθάσουν τα 25 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 17 εκατ. ευρώ αφορούν πρόστιμα για λαθρεμπορία, τα 6 εκατ. ευρώ πρόστιμα και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής των υποχρεώσεων και 2 εκατ. ευρώ για ανακριβείς δηλώσεις.
• Λοιπά πρόστιμα 289 εκατ. ευρώ. Συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, πρόστιμα ύψους 5 εκατ. ευρώ για αυθαίρετα κτίσματα, 5 εκατ. ευρώ από ελλιπείς θέσεις στάθμευσης σε κτίρια.
• Πρόστιμα και ποινές από ποινικά δικαστήρια 18 εκατ. ευρώ.
• Πρόστιμα για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας 9 εκατ. ευρώ.
• Πρόστιμα για λιμενικές παραβάσεις 6 εκατ. ευρώ.
• Πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής μη φορολογικών εσόδων 35 εκατ. ευρώ.
Μπορεί τα στοιχεία να αποδεικνύουν ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την αύξηση των εισπράξεων από πρόστιμα και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αποδίδουν καρπούς, εντούτοις χρειάζονται παρεμβάσεις ώστε να κλείσουν «τρύπες» που θα οδηγήσουν στην περαιτέρω αύξηση των εσόδων.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, «το γενικό συμπέρασμα του ελέγχου είναι ότι στη φορολογική διοίκηση επιτελείται σημαντική πρόοδος για την ενδυνάμωση της αποτελεσματικότητας των φορολογικών ελέγχων και της ακεραιότητας των ελεγκτικών διαδικασιών. Παρά την πρόοδο αυτή, υπάρχει πεδίο περαιτέρω βελτίωσης των διαδικασιών εντοπισμού και διαχείρισης των κινδύνων». Συγκεκριμένα, το Ελεγκτικό Συνέδριο εστιάζει τις παρατηρήσεις του στα κριτήρια προτεραιοποίησης των ελεγκτικών στόχων. Ειδικότερα:
1. Οι «παράγοντες κινδύνου» δεν είναι επαρκώς στοχευμένοι στο είδος και το μέγεθος των επιχειρήσεων, δεν διασφαλίζεται η αντιμετώπιση κατά ισοδύναμο τρόπο του κινδύνου φοροδιαφυγής από όλες τις ελεγκτικές υπηρεσίες.
2. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες μεταβάλλουν, με στερεοτυπικές αιτιολογίες, τον πίνακα προτεραιοποίησης, προτάσσοντας τις εκκρεμείς υποθέσεις τους, τους υποχρεωτικούς ελέγχους και τις υπό παραγραφή περιπτώσεις.
3. Δεν έχουν θεσπιστεί κανόνες ούτε υφίστανται επαρκείς δικλίδες που να διασφαλίζουν την αιτιολόγηση της παράκαμψης των ελέγχων που περιλαμβάνονται στον πίνακα προτεραιοποίησης.
4. Διαπιστώθηκε η παροχή ευρύτατης διακριτικής ευχέρειας στις ελεγκτικές υπηρεσίες για την επιλογή των υποθέσεων που θα ελεγχθούν, με συνέπεια να μη διασφαλίζεται ισότητα μεταχείρισης των φορολογουμένων σε όλη την επικράτεια.
