To 1985 ήταν μια κομβική χρονιά για την ευρωπαϊκή πολιτική. Οι χώρες-μέλη της τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας) είχαν αποφασίσει να στείλουν το μήνυμα της περαιτέρω εμπορικής ενοποίησης, που θα οδηγούσε νομοτελειακά και στην πολιτική τους ένωση. Είχαν αποφασίσει να υπογράψουν μια συμφωνία ουσιαστικής κατάργησης των συνοριακών ελέγχων μεταξύ τους, ώστε να διευκολύνονται οι εμπορικές συναλλαγές, αλλά και οι μετακινήσεις των ταξιδιωτών.
Πού θα γινόταν η τελετή υπογραφής της συνθήκη
Μια λεπτομέρεια όπως αυτή παραλίγο να βάλει βόμβα σε όλη τη διαδικασία. Ούτως ή άλλως, μόνο πέντε από τα τότε δέκα μέλη της ΕΟΚ είχαν αποφασίσει να την υπογράψουν (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Δυτική Γερμανία και Γαλλία). Και οι τρεις πρώτες χώρες που αναφέραμε είχαν καταργήσει ήδη τα μεταξύ τους σύνορα. Ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν επέμενε ότι το Παρίσι ήταν ο κατάλληλος τόπος, δεδομένου ότι η χώρα του είχε σύνορα με τις περισσότερες χώρες-μέλη τότε. Ο Μιτεράν υποχώρησε μόνο έναντι της πρότασης του Μεγάλου Δούκα Ζαν του Λουξεμβούργου. Ο οποίος πρότεινε ένα εμβληματικό σημείο, εκεί ακριβώς που συναντιούνται τα σύνορα της μικρής του χώρας με την (τότε Δυτική) Γερμανία και τη Γαλλία. Έτσι έμαθε όλη η Ευρώπη και όλη η ανθρωπότητα ένα όνομα που έγινε σύμβολο: Σένγκεν.
Ο τόπος εκεί, παρά την γεωπολιτική του σημασία, ζούσε μέσα στην ηρεμία για αιώνες. Από το 1806, όταν ορίστηκαν τα σύνορα των τριών χωρών στον ποταμό Μοζέλα, το σημείο που ακουμπούν η μία την άλλη βρίσκεται μέσα στο ποτάμι. Από το εμβληματικό κάστρο που δεσπόζει και σήμερα στο χωριό, όμως, το σημείο αυτό ήταν απολύτως ορατό. Δεν υπήρχε καλύτερος τόπος για να σταλεί το μήνυμα, το οποίο βέβαια άλλαξε την ζωή και την καθημερινότητα των κατοίκων.
Ενα ήσυχο χωριουδάκι
Στο Σένγκεν οι κάτοικοι του οποίου ασχολούνταν σχεδόν αποκλειστικά με την οινοποιία. Τα κτήματα δίπλα στο ποτάμι είναι και σήμερα γεμάτα αμπελώνες, ωστόσο η παραγωγή του κρασιού έχει μειωθεί πολύ, διότι οι προτεραιότητες άλλαξαν, ο τουρισμός έγινε μια ακόμα πιο επικερδής επιχείρηση.
Το χωριό καταγράφεται ως αυτόνομος οικισμός από τα μέσα του 14ου αιώνα και πιστεύεται ότι η περιοχή κατοικούνταν ήδη από πολύ παλαιότερα. Παρά την σημαντική του θέση στο ποτάμι (που λειτουργεί ακόμα ως σημαντική εμπορική οδός) το χωριό δεν αναπτύχθηκε εμπορικά. Οι κάτοικοί του συνέχιζαν επί αιώνες να στέλνουν το διάσημο κρασί τους στη Γερμανία. Δεν ήταν, μάλιστα, ούτε καν το πιο μεγάλο χωριό της περιοχής. Γι’ αυτό και η κοινότητα από τη σύσταση του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου ονομαζόταν Ρέμελσεν, από το όνομα του μεγαλύτερου οικισμού, λίγο πιο βόρεια.
Η Συμφωνία πράγματι υπογράφηκε στο Κάστρο του Σένγκεν στις 14 Ιουνίου 1985. Και φυσικά άλλαξε τη μορφή της ενωμένης Ευρώπης, όπως τη γνωρίσαμε. Παρά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους κατά καιρούς περιορισμούς που θέτουν διάφορα ευρωπαϊκά κράτη όσον αφορά τους ελέγχους, η Συμφωνία Σένγκεν ισχύει ακόμα και αφορά 29 διαφορετικές χώρες, οι οποίες αυξάνονται σε 34 αν υπολογίσουμε κι αυτές που η Συμφωνία ισχύει ντε φάκτο (π.χ. Ανδόρα, Μονακό, Σαν Μαρίνο κτλ.). Περισσότερες, δηλαδή, απ’ αυτές που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μεγαλύτερη αλλαγή, βέβαια, που έφερε η Συμφωνία Σένγκεν ήταν στην καθημερινότητα των ίδιων των κατοίκων της περιοχής. Οι οποίοι διαπίστωσαν ότι όλο και περισσότεροι τουρίστες ήθελαν να δουν από κοντά το ιστορικό σημείο που άλλαξε τη ζωή τους, όχι μόνο τα ταξίδια τους.
Το 1995 το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου ανακοίνωσε ότι ο τουρισμός στην περιοχή του Σένγκεν είχε αυξηθεί κατά 1.300% (!) σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Η ανακάλυψη εκείνη τη χρονιά ενός αρχαίου τάφου, μιας γυναίκας που έζησε περίπου 2.500 χρόνια πριν (και ονομάστηκε Κυρία του Σένγκεν) έδωσε ακόμα περισσότερη ώθηση. Το 2006 το 93% του τοπικού πληθυσμού της κοινότητας απηύθυνε γραπτό αίτημα στον Μεγάλο Δούκα Ανρί να μετονομαστεί η κοινότητα επισήμως από Ρέμερσεν σε Σένγκεν! Οι άνθρωποι είδαν το διάσημο όνομά τους ως το πιο ασφαλές όχημα για την ανάπτυξη της περιοχής, κι έτσι ακόμα και οι κάτοικοι του Ρέμερσεν ψήφισαν τη μετονομασία της κοινότητας. Το όνομα Σένγκεν αναφέρεται πια στους χάρτες με κάθε επισημότητα.
Οι ντόπιοι αντιστάθηκαν στον πειρασμό να χτίσουν μεγάλα ξενοδοχεία στο χωριό τους. Δεν υπάρχει, όμως, κανένα ταξιδιωτικό γραφείο που να μην προτείνει μια εκδρομούλα στο Σένγκεν σε όσους επισκέπτονται την πόλη του Λουξεμβούργου, πρωτεύουσα του Μεγάλου Δουκάτου. Η απόσταση είναι πολύ μικρή (32 χλμ.) και καλύπτεται σε λιγότερο από μισή ώρα. Το χωριό έχει διατηρήσει πολλή από την γραφικότητά του, αλλά η τουριστική εκμετάλλευση είναι πια ορατή. Πολλά καταστήματα με αναμνηστικά, αλλά και πολλά εστιατόρια που προσφέρουν τοπικά εδέσματα και το φημισμένο ντόπιο κρασί. Λειτουργεί και μουσείο, στο οποίο μπορεί κανείς να ενημερωθεί για τις λεπτομέρειες της Συμφωνίας και μερικά άγνωστα ιστορικά στοιχεία που αφορούν την περιοχή.
Το Κάστρο του Σένγκεν, που λειτουργούσε σαν δημαρχιακό μέγαρο ως την υπογραφή της Συμφωνίας, μεταβλήθηκε σ’ ένα υπερσύγχρονο συνεδριακό κέντρο, που ήταν πολύ δημοφιλές λόγω γεωγραφικής θέσης, γι’ αυτό και πολύ ακριβό σε όσους έκλειναν εκεί τις εκδηλώσεις τους. To 2016 πουλήθηκε σε ιδιώτες και μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, φυσικά διατηρήθηκε και ο συνεδριακός χώρος, αλλά και το ιστορικό δωμάτιο που υπογράφηκε η Συμφωνία. Από το παράθυρό του οι τουρίστες βλέπουν το «τριεθνές» σημείο των συνόρων που δεν υπάρχουν πια.
