Ειδικά τιμολόγια ρεύματος για θέρμανση, δυνατότητα προαγοράς ενέργειας από τους καταναλωτές με έκπτωση και αυτόματη διαχείριση βλαβών είναι ορισμένες από τις νέες δυνατότητες που θα παρέχουν στους καταναλωτές οι έξυπνοι μετρητές ηλεκτρικής ενέργειας που εγκαθίστανται σταδιακά στο δίκτυο.
Σύμφωνα με τη μελέτη κόστους – οφέλους για την εγκατάσταση των μετρητών που εκπόνησε ο ΔΕΔΔΗΕ, οι έξυπνοι μετρητές επιτρέπουν την παροχή υπηρεσιών διαφοροποιημένων χρεώσεων π.χ. για θέρμανση ή / και για ηλεκτρικά οχήματα. Έτσι εκτός από τα πολυζωνικά τιμολόγια (δηλαδή διαφορετικές χρεώσεις στη διάρκεια του 24ώρου, υψηλότερες τις ώρες αιχμής και χαμηλότερες σε ώρες χαμηλής ζήτησης) οι έξυπνοι μετρητές θα μπορούν την ίδια στιγμή να εφαρμόζουν διαφορετικά τιμολόγια ανάλογα με τη χρήση, εφόσον η συσκευή φόρτισης ή θέρμανσης είναι συνδεδεμένη σε ξεχωριστή γραμμή παροχής. Έτσι ο καταναλωτής θα μπορεί να αμείβεται αν κλείνει τις ενεργοβόρες συσκευές σε περιόδους υψηλής ζήτησης, συμμετέχοντας στην λεγόμενη αγορά απόκρισης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Σχετική με τη θέρμανση είναι και η υπηρεσία του “έξυπνου boiler”: τις ώρες που η ζήτηση είναι περιορισμένη και οι τιμές είναι χαμηλές (έως και μηδενικές ή αρνητικές, όπως έχει συμβεί σε αγορές της ΕΕ) ο έξυπνος μετρητής μπορεί να δίνει αυτόματα εντολή να τεθεί σε λειτουργία το boiler προκειμένου να ζεσταθεί το νερό με χαμηλό ή ακόμη και αρνητικό κόστος. Δηλαδή σε ακραίες περιπτώσεις ο καταναλωτής θα πληρώνεται από την αγορά για να καταναλώσει ενέργεια – η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχε απορριφθεί από το δίκτυο – και αντίστοιχα να περιορίσει την κατανάλωση ρεύματος για θέρμανση νερού τις ώρες που η ζήτηση είναι υψηλή.
Μια δεύτερη δυνατότητα είναι η προαγορά ενέργειας: ο καταναλωτής θα μπορεί να προαγοράζει π.χ. 1000 κιλοβατώρες με έκπτωση από τον προμηθευτή του (όπως κατ’ αναλογία οι χρήστες κινητής τηλεφωνίας προαγοράζουν χρόνο και δεδομένα με τα καρτοκινητά). Προϋπόθεση φυσικά είναι να αναπτυχθούν στην Ελλάδα τέτοια εμπορικά προγράμματα που εφαρμόζονται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης σε περίπτωση διακοπής ο έξυπνος μετρητής πριν “σβήσει” θα στέλνει ένα σήμα (το λεγόμενο last gasp) στο δίκτυο ενημερώνοντας αυτόματα το Διαχειριστή για τη βλάβη. Αν υπάρχουν πολλά σήματα από την ίδια περιοχή ο Διαχειριστής θα γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο αν το συμβάν είναι τοπικό ή γενικότερο καθώς και την ακριβή έκταση της βλάβης για να δρομολογήσει την αποκατάσταση. Όταν η ηλεκτροδότηση επανέλθει, ο μετρητής θα στέλνει επίσης ένα σήμα (“first breath”) ότι η βλάβη αποκαταστάθηκε.
Οι υπηρεσίες αυτές προστίθενται στα χαρακτηριστικά των έξυπνων μετρητών που συμβάλουν στον εντοπισμό και μείωση των ρευματοκλοπών καθώς και στη δυνατότητα εφαρμογής του πολυζωνικού τιμολογίου το οποίο επίσης μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων από τους καταναλωτές εφόσον περιορίζουν την κατανάλωση ρεύματος τις ώρες αιχμής που η ενέργεια είναι ακριβότερη. Για παράδειγμα τις απογευματινές ώρες όταν εκλείπει η παραγωγή των φωτοβολταϊκών ενώ η ζήτηση π.χ. για θέρμανση ή κλιματισμό είμαι υψηλή.
Η διαδικασία εγκατάστασης έξυπνων μετρητών έχει ξεκινήσει, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2030. Είναι σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για την προμήθεια 7.1 εκατ. μετρητών που θα αντικαταστήσουν το σύνολο των συμβατικών μετρητών κατανάλωσης ρεύματος στη χαμηλή τάση, προϋπολογισμού 1,16 δισ. Ευρώ. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΔΕΔΔΗΕ παρά την δαπάνη που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου οι καταναλωτές θα έχουν όφελος που εκτιμάται από 1,1 – 1,6 δισ, ευρώ συνολικά, κυρίως λόγω της μείωσης των ρευματοκλοπών, της κλοπής μετασχηματιστών, του κόστους λειτουργίας του ΔΕΔΔΗΕ (π.χ. για εντοπισμό βλαβών, διακοπές – επανασυνδέσεις που θα γίνονται εξ αποστάσεως κ.α.) και της μετατόπισης του φορτίου σε ώρες μη αιχμής.
