Τρελό πείσμα. Full of faith. Λες και είχαν βάλει οι θεοί και οι δαίμονες της ύπαρξής της στοίχημα να μην την αφήσει κανείς από τους δύο πρώτος. Κι εκεί που όλοι κάθε φορά νόμιζαν πως η παράσταση τελείωσε, ένας θεός ή ένας δαίμονας την έπιανε από το χέρι και την τραβούσε με ορμή πίσω στη ζωή, πίσω στην επιτυχία, πίσω στην αποδοχή απ’ όλους όσοι την ακολουθούσαν πιστά αυτές τις σχεδόν έξι δεκαετίες της καριέρας της.
Αυτή ήταν η Μαριάν Φέιθφουλ, η οποία πέθανε πριν από λίγες ημέρες, 78 ετών, σίγουρα όχι πλήρης ημερών, αλλά σίγουρα νικήτρια στον αγώνα ζωής που οι περισσότεροι σταρ με τις δικές της περιπέτειες έχαναν προτού πατήσουν τα 30. Πάρτε μια πρώτη εικόνα: ναρκωτικά, εγκατάλειψη, καταστροφικοί έρωτες, αποβολές, ατυχήματα, αρρώστιες, ζωή στους δρόμους, είναι οι τίτλοι ειδήσεων της ζωής της, όσο κι αν αυτοί ακολουθούνταν και από άλλους τίτλους, όπως επιτυχία, δόξα, μεγαλειώδης καριέρα, επίσημη αναγνώριση. Η ιστορία της ξεκινάει το 1946, όταν γεννήθηκε στο Λονδίνο και σημαδεύτηκε νωρίς όταν οι γονείς της χώρισαν κι εκείνη, στα 6 της, μαζί με τη μητέρα της έφυγαν από το σπίτι.
Προτού ακόμα καλά-καλά ενηλικιωθεί, άρχισε να τραγουδάει και βρέθηκε στο επίκεντρο της swinging London σκηνής, αλλά η πρώτη μεγάλη ανατροπή της ζωής της έγινε μόλις στα 17 της, εξαιτίας ενός πάρτυ. Τι πιο κινηματογραφικό! Στο ίδιο πάρτυ βρίσκονταν και οι Rolling Stones, με τον μάνατζερ και παραγωγό τους Αντριου Ολντχαμ να της προτείνει, σχεδόν χωρίς να χάσει λεπτό από τη γνωριμία τους, να ηχογραφήσει ένα τραγούδι που είχαν γράψει ο Μικ Τζάγκερ, ο Κιθ Ρίτσαρντς και ο ίδιος. Πρόκειται για το θρυλικό «As Tears Go By», που έγινε αμέσως τεράστια επιτυχία και έμελλε να σημαδέψει όλη της την καριέρα.
Η ίδια, πάντως, πίστευε ότι αυτό το τραγούδι ήταν η αρχή των δεινών της. «Πάντα πίστευα ότι από εκεί ξεκίνησαν τα προβλήματά μου, με αυτό το καταραμένο τραγούδι», είχε πει σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Time» και, μάλιστα το 1987, όταν το ηχογράφησε ξανά -αυτή τη φορά με πιο σφιχτή, κατεστραμμένη φωνή-, δήλωσε ότι «τα 40 είναι η ηλικία για να το τραγουδήσεις, όχι τα 17».
Οπως και να ’χει, από την κυκλοφορία αυτής της μεγάλης επιτυχίας, το όνομα της Μαριάν Φέιθφουλ συνδέθηκε άρρηκτα με εκείνο των Rolling Stones, αλλά κυρίως με του Μικ Τζάγκερ. Εγιναν ένα από τα πιο διάσημα και διαβόητα ζευγάρια των 70s και η ζωή τους ήταν βουτηγμένη στην πολυτέλεια, στις συναυλίες, στα πάρτυ και, φυσικά, στα ναρκωτικά. Οι δυο τους υπήρξαν πρωταγωνιστές σε έναν από τους πιο διαβόητους αστυνομικούς ελέγχους της εποχής, όταν το 1967 η Αστυνομία εισέβαλε στο σπίτι του Κιθ Ρίτσαρντς και η Φέιθφουλ βρέθηκε εκεί ημίγυμνη, τυλιγμένη μόνο με μια γούνα, γεγονός που τροφοδότησε άπειρα σκάνδαλα στον Τύπο της εποχής. Για καιρό, οι εφημερίδες την αποκαλούσαν «Τhe naked girl at Stones party» (το γυμνό κορίτσι στο πάρτυ των Stones), πράγμα εξαιρετικά ταπεινωτικό για την ίδια. Αυτό το περιστατικό ήταν το προοίμιο για ό,τι θα ακολουθούσε στη ζωή της.
Μικρή παρένθεση, για να κάνουμε ειδική μνεία στην παράλληλη καριέρα της ως ηθοποιού, η οποία σημείωσε την ίδια επιτυχία και την έκανε να κερδίσει διάφορες διακρίσεις. Η πιο εμβληματική της παρουσία στον κινηματογράφο ήταν ο πρωταγωνιστικός της ρόλος στην ταινία «The Girl on a Motorcycle» του 1968, ενώ χρόνια αργότερα πρωταγωνίστησε στην ταινία «Irina Palm», που κυκλοφόρησε στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Μπερλινάλε το 2007. Στην ταινία υποδύθηκε τη Μάγκι, μια 60χρονη χήρα η οποία γίνεται εργαζόμενη του σεξ για να πληρώσει για ιατρική περίθαλψη για τον άρρωστο εγγονό της. Επανερχόμαστε όμως στην έντονη, γεμάτη πάθη και καταχρήσεις σχέση της με τον Τζάγκερ.
Η Φέιθφουλ παρασύρθηκε βαθύτερα στον κόσμο των ναρκωτικών, φτάνοντας στο σημείο να είναι εξαρτημένη από την ηρωίνη. Το 1970, όταν εκείνος της έδωσε το τραγούδι «Sister Morphine», το οποίο είχε γράψει μαζί της, οι στίχοι δεν ήταν απλώς μια καλλιτεχνική έμπνευση, αλλά μια αντανάκλαση της ίδιας της ζωής της. Το τραγούδι αργότερα αποτέλεσε αντικείμενο παρατεταμένης δικαστικής διαμάχης, με τη Φέιθφουλ να κερδίζει, αφού το δικαστήριο αποφάσισε ότι η ίδια πλέον πρέπει να αναφέρεται παντού ως συνδημιουργός του. Στην αυτοβιογραφία της, μάλιστα, είπε ότι ο Τζάγκερ και ο Ρίτσαρντς το κυκλοφόρησαν μόνο με τα δικά τους ονόματα, έτσι ώστε ο ατζέντης της να μην μπορεί να εισπράξει τα έσοδα από τα πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού, καθώς εκείνη την εποχή ήταν άστεγη και εθισμένη στην ηρωίνη.
Ας δούμε, όμως, πώς έφτασε σε αυτό το οδυνηρό κεφάλαιο της ζωής της: ήταν η εποχή όπου αποφάσισε να χωρίσει οριστικά από τον Μικ Τζάγκερ. Είχε μείνει έγκυος δύο φορές από εκείνον και έκανε δύο αμβλώσεις, κάτι που τη στοίχειωσε ψυχολογικά και την έκανε να βυθιστεί ακόμα περισσότερο στα ναρκωτικά. Συνολικά, είχε τρεις αποβολές, ενώ είχε κάνει και τέσσερις αμβλώσεις. Η πρώτη ήταν το 1965, όταν είχε μείνει έγκυος από τον Τζιν Πίτνεϊ, τότε που η διαδικασία ήταν ακόμα παράνομη στο Ηνωμένο Βασίλειο και η Φέιθφουλ δήλωσε αργότερα ότι δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει τις ενοχές.
Οι επόμενες αμβλώσεις έγιναν την περίοδο της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών, καθώς δεν ήθελε τα παιδιά της να γεννηθούν κι εκείνα εξαρτημένα. Οι επιπτώσεις από τη χρήση της ηρωίνης ήταν καταστροφικές: Εχασε σχεδόν τα πάντα και για δύο χρόνια έζησε ως άστεγη στους δρόμους του Σόχο στο Λονδίνο, κοιμόταν σε παγκάκια και ζητιάνευε για χρήματα. Η εικόνα της πανέμορφης τραγουδίστριας είχε πια αντικατασταθεί από εκείνη μιας γυναίκας που πάλευε για την επιβίωση.
Βέβαια, οι σχέσεις της και, γενικότερα, η προσωπική της ζωή ποτέ δεν ήταν γαλήνιες. Με την ίδια να έχει δηλώσει ότι κατά τη δεκαετία του ’60 ήταν αμφιφυλόφιλη, έκανε αποτυχημένους γάμους από τους οποίους έφευγε με ακόμα περισσότερο διαλυμένη ψυχολογία. Ο πρώτος της, προτού γνωρίσει τον Τζάγκερ, ήταν με τον καλλιτέχνη Τζον Ντάνμπαρ, με τον οποίο απέκτησε έναν γιο, τον Νίκολας. Ομως, μετά την είσοδό της στη ροκ σκηνή κι ενώ ήδη είχε μπλέξει με τα ναρκωτικά, απομακρύνθηκε από την οικογενειακή ζωή, χώρισε και ο πρώην σύζυγος της πήρε την επιμέλεια του παιδιού τους, γεγονός που την οδήγησε σε απόπειρα αυτοκτονίας.
Ολο αυτό το διάστημα που πάλευε με την εξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες αντιμετώπισε διάφορα προβλήματα υγείας. Κάποια ήταν συνεπακόλουθα της χρήσης: κόλλησε ηπατίτιδα C από μολυσμένη σύριγγα, όπως η ίδια εξομολογήθηκε χρόνια αργότερα, ενώ σε άλλη περίπτωση, ευρισκόμενη υπό τη βαριά επήρεια ναρκωτικών, σκόνταψε σε μια σκάλα, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί για καιρό. Την ίδια περίοδο έπαθε νευρική ανορεξία, έχασε ανησυχητικά πολλά κιλά και περιφερόταν ως σκιά του εαυτού της. Αλλά, ακόμα και όταν είχε καθαρίσει από τις αμαρτίες του παρελθόντος οι δυσκολίες δεν την άφησαν.
Στις 30 Μαΐου 2014 υπέστη κάταγμα στο ισχίο έπειτα από πτώση, ενώ έκανε διακοπές στη Ρόδο και υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση. Κατά την παραμονή της στο νοσοκομείο, έπαθε ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, ενώ δύο χρόνια αργότερα, το 2016, αποκάλυψε ότι είχε εμφύσημα στους πνεύμονες, μια ασθένεια που προκαλείται από το κάπνισμα. Επρεπε να χρησιμοποιεί εισπνεόμενα φάρμακα καθημερινά, αλλά συνέχισε να καπνίζει – δεν μπόρεσε να το κόψει μέχρι το 2019. Παρά τις δυσκολίες, όμως, κατάφερε να επιβιώσει, εντυπωσιάζοντας όσους είχαν προεξοφλήσει το τέλος της, ακόμα και το 2020, όταν κόλλησε COVID και οδηγήθηκε σε κώμα.
Πίσω στη δεκαετία του ’70, οι στάχτες του φοίνικά της έραναν το ίδιο εντυπωσιακά και την αναγέννηση της καριέρας της. Το 1979 κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Broken English», ένα αριστούργημα σκοτεινής, πειραματικής ροκ που το χαρακτήριζε η ωμή αλήθεια, όπως η ίδια την είχε βιώσει στα προηγούμενα σκοτεινά χρόνια.
Η -πλέον- βραχνή, «σημαδεμένη» φωνή της αντικατόπτριζε τις εμπειρίες και τους δαίμονες με τους οποίους έζησε, χαρίζοντάς της δεύτερη ευκαιρία στη μουσική βιομηχανία. Ακολούθησαν κι άλλα άλμπουμ, με πιο χαρακτηριστικά τα «Strange Weather» και «Before the Poison» το 2004, όταν συνεργάστηκε με τον Νικ Κέιβ και την PJ Harvey. Τέσσερα χρόνια μετά, στις 13 Μαρτίου του 2008, όσοι τυχεροί βρέθηκαν στο «Παλλάς» της Βουκουρεστίου είχαν την ευκαιρία να ακούσουν ζωντανά, για τελευταία φορά επί ελληνικού εδάφους, μία από τις μεγαλύτερες, έστω και εμφανώς σπασμένη, φωνές του 20ού αιώνα. Την Πέμπτη 30 Ιανουαρίου του 2025, η καλλιτέχνις που έγραψε Ιστορία με το εμβληματικό «As Tears Go By» πέρασε στην αθανασία που ακολουθεί τους θρύλους as years go by
