Η Αρκτική βρίσκεται πλέον για τα καλά στο επίκεντρο της νέας οικονομικής και γεωπολιτικής κόντρας των ΗΠΑ υπό τον νέο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ από τη μια, με τη Ρωσία και την Κίνα από την άλλη.
Η Μόσχα εντείνει συνεχώς την παρουσία της στην περιοχή θέλοντας να επεκτείνει την κυριαρχία της στη μεταφορά εμπορευμάτων μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής (Northern Sea Route – NSR). Επίσης θέλει να αναπτύξει εκεί νέες στρατιωτικές βάσεις και να αποκτήσει μεγαλύτερη πρόσβαση σε πολύτιμα ορυκτά και μέταλλα που βρίσκονται στο υπέδαφος της Αρκτικής.
Η πρόσβαση σε τέτοιους ορυκτούς πόρους φαίνεται ότι είναι και στο στόχαστρο του Τραμπ ο οποίος εξέπληξε πολλούς όταν με την ανάληψη καθηκόντων ζήτησε να αναλάβει τον έλεγχο της Γροιλανδίας, η οποία ελέγχεται σήμερα από τη Δανία και βρίσκεται μεταξύ της Αρκτικής και του Ατλαντικού Ωκεανού.
Το στοίχημα είναι πολύ μεγάλο για τις υπερδυνάμεις οι οποίες, με επικεφαλής τη Ρωσία που έχει μακροχρόνια παρουσία στην Αρκτική, ρίχνουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε νέες υποδομές, έρευνες, εξορύξεις, ειδικά πλοία που μπορούν να λειτουργούν στους πάγους όπως παγοθραυστικά και στρατιωτικούς εξοπλισμούς.
Το εμπόριο μέσω των πάγων.
Από το λιώσιμο των πάγων η Αρκτική μεταξύ άλλων προσφέρει τη δυνατότητα να πραγματοποιούνται μεταφορές εμπορευμάτων πολύ περισσότερους μήνες του χρόνου από όσο στο παρελθόν. Αυτό γίνεται με ειδικά πλοία ή με συνοδεία παγοθραυστικών, όπου ξανά η Ρωσία βρίσκεται πολύ μπροστά από τους αντιπάλους της.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2024 μεταφέρθηκαν μέσω της επονομαζόμενης Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής (Northern Sea Route – NSR) της Ρωσίας περίπου 38 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι φορτίου, ποσό ρεκόρ για ένα μόνο έτος και σχεδόν δεκαπλάσιο από μια δεκαετία νωρίτερα.
Η Βόρεια Διαδρομή είναι κεντρικό στοιχείο στο όραμα του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για ναυτιλιακή οδό που ανταγωνίζεται τις διώρυγες του Σουέζ και του Παναμά, παρά τις μεγάλες προκλήσεις στο διάπλου της.
Η οδός διέρχεται από τον Αρκτικό Ωκεανό και επιτρέπει να μεταφέρονται φορτία από την Ασία προς την Ευρώπη σχεδόν δύο φορές ταχύτερα από την παραδοσιακή διαδρομή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ –αν και με μεγαλύτερους κινδύνους.
Η Ρωσία χτίζει αθόρυβα την παρουσία της στην Αρκτική για πάνω από μια δεκαετία. Επιπλέον, τώρα έχει την πιο σημαντική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, με ανακαινισμένες βάσεις της σοβιετικής εποχής και ολόκληρο στόλο από δεκάδες πυρηνοκίνητα και άλλα παγοθραυστικά, καθώς και ειδικά πλοία που μπορούν να πλέουν σε πάγους.
Ο ρόλος της Κίνας.
Τις ρωσικές δραστηριότητες στην Αρκτική στηρίζει και η Κίνα.
Εκεί κινεζικές εταιρείες είναι σημαντικοί επενδυτές και προμηθευτές εξοπλισμού σε ρωσικά ενεργειακά έργα, συμπεριλαμβανομένων των έργων Yamal LNG και Arctic 2 LNG.
Η Ρωσία, σε αντάλλαγμα, στέλνει καύσιμα στην Κίνα χρησιμοποιώντας τον λεγόμενο σκιώδη στόλο της, μέσω του οποίου τα πλοία που υπόκεινται σε κυρώσεις πραγματοποιούν παραδόσεις ρωσικού πετρελαίου στις αγορές της Ασίας αγνοώντας τις διεθνείς κυρώσεις, δείχνουν στοιχεία της «Wall Street Journal».
Ως απόδειξη της κυριαρχίας της στην περιοχή, η Ρωσία έχει σήμερα 57 παγοθραυστικά – πολλά από τα οποία πυρηνοκίνητα – και άλλα πλοία που να μπορούν να επιχειρούν στους πάγους της Αρκτικής. Ο Καναδάς έχει 18 τέτοια πλοία, η Φινλανδία 10, η Δανία 7, ενώ οι ΗΠΑ μόνο πέντε και η Κίνα δύο.
Η σημασία της Γροιλανδίας. Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και έχει 56.000 κατοίκους.
Είναι πρώην αποικία της Δανίας και νυν αυτόνομο έδαφος της χώρας αυτής, κατέχοντας σημαντική γεωπολιτική θέση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Αναλυτές τη θεωρούν ως τοποθεσία κλειδί για την ασφάλεια των ΗΠΑ, ειδικά για την απόκρουση πιθανής επίθεσης από τη Ρωσία. Επίσης η ναυτιλιακή διαδρομή του Βορειοδυτικού Περάσματος (Northwest Passage) εκτείνεται κατά μήκος των ακτών της και χαρακτηρίζεται ως στρατηγικά σημαντική θαλάσσια περιοχή που αποτρέπει την πρόσβαση και σε Ισλανδία και Βρετανία.
Η Γροιλανδία επίσης έχει πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων.
Αυτά σύμφωνα με έρευνες του CNN περιλαμβάνουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, καθώς και σπάνιες γαίες με μεγάλη ζήτηση για την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως αιολικά πάρκα και ειδικά ανεμογεννήτριες.
Επίσης οι σπάνιες γαίες είναι σημαντικές για την κατασκευή στρατιωτικού εξοπλισμού. Επί του παρόντος η Κίνα είναι εκείνη που κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή σπάνιων γαιών και έχει ήδη απειλήσει να περιορίσει τις εξαγωγές κρίσιμων ορυκτών και συναφών τεχνολογιών προς τις ΗΠΑ και συμμάχους της.
Ο ρόλος των παγοθραυστικών.
Στον εντεινόμενο παγκόσμιο αγώνα για πρόσβαση στην Αρκτική, τα παγοθραυστικά είναι το βασικό εργαλείο για το άνοιγμα εμπορικών οδών, την εξόρυξη πόρων και την προβολή στρατιωτικής ισχύος. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν μείνει πολύ πίσω από τη Ρωσία και η Κίνα κερδίζει γρήγορα έδαφος με τη βοήθεια της μεγαλύτερης ναυπηγικής βιομηχανίας στον κόσμο, σχολίαζε η «Wall Street Journal».
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αναφέρει ότι θέλει να επαναφέρει την Αρκτική στην κορυφή της λίστας προτεραιοτήτων των ΗΠΑ και στο πλαίσιο αυτό ζήτησε να αναλάβουν οι ΗΠΑ την κυριότητα της Γροιλανδίας και η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ να αυξήσει τον στόλο των παγοθραυστικών της.
«Θα παραγγείλουμε περίπου 40 μεγάλα παγοθραυστικά της Ακτοφυλακής. Μεγάλα», είπε ο αμερικανός πρόεδρος τον περασμένο μήνα.
Στόχος των ΗΠΑ είναι να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τώρα αδυναμίες της Ρωσίας από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι κυρώσεις της Δύσης για τον πόλεμο αυτό έχουν περιορίσει την πρόσβαση της Μόσχας σε υλικά και εξοπλισμό που απαιτούνται για την κατασκευή παγοθραυστικών, όπως συστήματα πρόωσης και εξοπλισμό ραντάρ.
Ομως η χώρα έχει ήδη ένα τεράστιο προβάδισμα και χρόνια εμπειρίας στο να δραστηριοποιείται στην Αρκτική.
Επίσης η Ρωσία αξιοποιεί τις επενδύσεις και την τεχνολογική υποστήριξη της Κίνας, τροφοδοτώντας το πιο αυξημένο τελευταία ενδιαφέρον του Πεκίνου για τις πολικές περιοχές.
