Το παγκόσμιο χρέος συνεχίζει την ανοδική του πορεία, φτάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 318 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Institute of International Finance (IIF). Η αύξηση κατά 7 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε ένα έτος, αν και μικρότερη σε σύγκριση με την αύξηση του 2023, εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία στους επενδυτές και τις αγορές, σύμφωνα με το Reuters.
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε επίσης, φτάνοντας στο 328%, καθώς οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά συνέχισαν να δανείζονται, παρά τα υψηλά επιτόκια και τις ανησυχίες για οικονομική επιβράδυνση. Σύμφωνα με το IIF, ο δανεισμός θα παραμείνει υψηλός και φέτος – ειδικά στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία.
Το IIF προειδοποιεί ότι η συνεχιζόμενη αύξηση του παγκόσμιου χρέους ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις από τους λεγόμενους… «τιμωρούς των ομολόγων» (bond vigilantes), δηλαδή τους επενδυτές που πιέζουν για αυστηρότερους δημοσιονομικούς κανόνες μέσω των αγορών ομολόγων.
Η δημοσιονομική πολιτική των κυβερνήσεων, ιδίως στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση, καθώς οι μεγάλες οικονομίες συνεχίζουν να λειτουργούν με αυξημένα ελλείμματα. Αν οι αγορές χάσουν την εμπιστοσύνη τους στη βιωσιμότητα του χρέους, μπορεί να αυξηθεί το κόστος δανεισμού, οδηγώντας σε νέα οικονομική αναταραχή.
Οι κυριότεροι παράγοντες αύξησης του χρέους
Το IIF εντοπίζει τρεις βασικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην άνοδο του χρέους το 2024:
1. Αυξημένες δημόσιες δαπάνες: Κυβερνήσεις ανά τον κόσμο αύξησαν τις δημοσιονομικές δαπάνες για να στηρίξουν την οικονομία και να επενδύσουν σε υποδομές, άμυνα και κοινωνικά προγράμματα.
2. Αύξηση του ιδιωτικού δανεισμού: Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά συνέχισαν να δανείζονται, παρά τις αυξημένες επιτοκιακές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών.
3. Γεωπολιτικές εξελίξεις: Οι στρατιωτικές δαπάνες και οι επενδύσεις στην ενεργειακή μετάβαση συνέβαλαν επίσης στην αύξηση του χρέους, ιδιαίτερα σε Ευρώπη και Ασία.
Παρά τις ήδη υψηλές επιβαρύνσεις, το IIF προβλέπει ότι το παγκόσμιο χρέος θα αυξηθεί επιπλέον κατά 5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2025. Αυτό αποδίδεται στην ανάγκη για νέα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης και στην άνοδο των αμυντικών δαπανών, ειδικά στην Ευρώπη, λόγω των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων.
Αν οι κυβερνήσεις δεν λάβουν μέτρα για τη σταθεροποίηση των δημοσιονομικών τους πολιτικών, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξημένο κόστος δανεισμού και περιορισμούς από τις αγορές ομολόγων.
«Η αυξανόμενη προσοχή στο δημοσιονομικό ισοζύγιο -ιδιαίτερα σε χώρες με έντονα πολωμένο πολιτικό τοπίο- ήταν ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών», ανέφερε το IIF. «Ενώ η αντίδραση της αγοράς στην αύξηση των επιπέδων του χρέους στις ΗΠΑ είναι σχετικά περιορισμένη, παρά το γεγονός ότι το χρέος παραμένει σε ‘μονοπάτι μη σταθεροποίησης’, η ισχυρή οικονομική δραστηριότητα, η αύξηση της παραγωγικότητας και το καθεστώς ασφαλούς καταφυγίου των αμερικανικών ομολόγων συνεχίζουν να συγκαλύπτουν τις αυξανόμενες αδυναμίες στα δημοσιονομικά ισοζύγια των ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν απολαμβάνουν όλες οι χώρες τέτοια προνόμια».
Πάντως, η αύξηση του παγκόσμιου χρέους ήταν το 2024 μικρότερη από την αύξηση κατά 16 τρισ. δολάρια που είχε σημειωθεί το 2023. Επιπλέον, το IIF προέβλεψε βραδύτερο ρυθμό δανεισμού για το 2025, δεδομένων των αβέβαιων προοπτικών.
Σε κάθε περίπτωση, η συνεχιζόμενη άνοδος του παγκόσμιου χρέους, σε συνδυασμό με τις οικονομικές και γεωπολιτικές αβεβαιότητες, δημιουργεί ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον για το 2025. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ ανάπτυξης και δημοσιονομικής υπευθυνότητας, ενώ οι αγορές παραμένουν σε επαγρύπνηση για πιθανές κρίσεις χρέους.
«Κοιτάζοντας το μέλλον, αναμένουμε περαιτέρω επιβράδυνση της συσσώρευσης χρέους παγκοσμίως», ανέφερε -με άλλα λόγια- το IIF και σημείωσε: «Με την παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα να βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα – υπερβαίνοντας ακόμη και εκείνα της πανδημίας – και το κόστος δανεισμού να παραμένει υψηλό, η αυξημένη επιφυλακτικότητα των δανειοληπτών ενδέχεται να περιορίσει τη ζήτηση για ιδιωτικές πιστώσεις», όπως μετέδωσε το Reuters.
