Κάθε χρόνο δύτες επιστημονικής ομάδας του ερευνητικού σταθμού STARESO στην Κορσική αντιμετώπιζαν ένα πρόβλημα: Ψάρια τους ακολουθούσαν και έκλεβαν τροφή που προοριζόταν για άλλα είδη. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι τα ψάρια είχαν εντοπίσει το δύτη που μετέφερε την τροφή, «σνομπάροντας» τους υπόλοιπους.
Η συμπεριφορά αυτή κίνησε την περιέργεια των ειδικών, με αποτέλεσμα ερευνητές από το γερμανικό Ινστιτούτο Συμπεριφοράς Ζώων Μαξ Πλανκ να διενεργήσουν μελέτη για να διαπιστώσουν αν πρόκειται για τυχαίο γεγονός ή αν πράγματι τα ψάρια είναι ικανά να αναγνωρίσουν τους ανθρώπους.
Αρχικά, όπως αναφέρει έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Biology Letters, η ομάδα εκπαίδευσε δύο είδη ψαριών, το μελανούρι (Oblada melanura) και το σκαθάρι (Spondyliosoma cantharus) να ακολουθήσουν έναν δύτη με αντάλλαγμα τροφή. Στη συνέχεια διερεύνησαν αν τα δύο είδη θα κατάφερναν να διακρίνουν ανάμεσα σε δύο δύτες και αν θα ακολουθούσαν τον σωστό.
Οι ειδικοί διαπίστωσαν πως αμφότερα τα είδη μάθαιναν γρήγορα να τους ξεχωρίζουν όταν φορούσαν διαφορετικό καταδυτικό εξοπλισμό. Ωστόσο, δεν έδειξαν καμία προτίμηση όταν και οι δύο φορούσαν πανομοιότυπο εξοπλισμό, γεγονός που υποδηλώνει ότι η διάκριση βασίζεται κυρίως στις οπτικές ενδείξεις.
Τα ψάρια… εθελοντές ήταν ελεύθερα να αποχωρήσουν από τη μελέτη όποτε το επιθυμούσαν, επισημαίνει η επικεφαλής της μελέτης, Κατίνκα Σόλερ, η οποία ντυμένη στα κόκκινα μοίρασε τροφή στα είδη. Το επόμενο διάστημα, ντύθηκε με λιγότερο έντονο χρώμα και έδωσε την τροφή μόνο σε όσα ψάρια την ακολούθησαν.
Από τα δεκάδες είδη που ζουν στην περιοχή, δύο είδη συμμετείχαν ενεργά στην… εκπαίδευση.
«Μόλις μπήκα στο νερό, ήταν θέμα δευτερολέπτων να τα δω να κολυμπούν προς το μέρος μου, σαν να βγήκαν από το πουθενά», λέει η Σόλερ.
Όχι μόνο τα ψάρια έμαθαν να την ακολουθούν, αλλά εμφανίζονταν μέρα με τη μέρα για να συμμετάσχουν στα… μαθήματα.
Έπειτα από 12 ημέρες, περίπου 20 ψάρια την ακολουθούσαν πιστά, με την ειδικό να αναγνωρίζει μερικά από αυτά.
Επόμενο στάδιο της μελέτης ήταν να προστεθεί ένας ακόμα δύτης για να διαπιστωθεί κατά πόσο τα ψάρια μπορούσαν να διαχωρίσουν τα πρόσωπα.
Η Σόλερ βούτηξε με τον συνεργάτη της και εκ των συντακτών της μελέτης, Μέλαν Τόμασεκ, ο εξοπλισμός του οποίου είχε μικρή διαφορά από τον δικό της. Αρχικά, τα ψάρια κολύμπησαν προς το μέρος και των δύο.
Όμως, ο Τόμασεκ δεν τα τάισε ποτέ, έτσι ήδη από την επόμενη ημέρα ο αριθμός των ψαριών που ακολούθησε την Σόλερ αυξήθηκε σημαντικά.
Για να επιβεβαιώσουν ότι τα ψάρια αναγνωρίζουν τον σωστό δύτη, οι ερευνητές εστίασαν σε έξι από αυτά και τα μελέτησαν μεμονωμένα, διαπιστώνοντας ότι τέσσερα πράγματι δεν ακολουθούσαν την ερευνήτρια τυχαία.
«Τα ψάρια δεν ακολουθούσαν απλώς την Κατίνκα από συνήθεια ή επειδή υπήρχαν άλλα ψάρια. Έχουν επίγνωση και των δύο δυτών, δοκίμασαν τον καθένα και έμαθαν ότι η Κατίνκα έδινε ανταμοιβή στο τέλος», δήλωσε ο Τόμασεκ.
Το γεγονός, επισημαίνουν οι επιστήμονες, ότι τα είδη αυτά μπορούν να διακρίνουν μεταξύ των δυτών προσθέτει επιστημονικές αποδείξεις στις πολυάριθμες αναφορές που υποδηλώνουν διακριτές σχέσεις μεταξύ ψαριών και συγκεκριμένων ανθρώπων.
«Γνωστικές μελέτες σε ψάρια διεξάγονται σπάνια στη φύση λόγω πρακτικών δυσκολιών, αλλά η μελέτη μας δείχνει ότι ορισμένα είδη μπορούν να ασχοληθούν πρόθυμα με τον άνθρωπο σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει η έκθεση, η οποία ανοίγει το δρόμο για νέες έρευνες γύρω από τις γνωστικές ικανότητες των ψαριών σε φυσικές συνθήκες.
