Πλην συνταρακτικού απροόπτου, το 2025 θα είναι η χρονιά που το ΑΕΠ της χώρας θα ξεπεράσει –σε ονομαστικούς όρους– το επίπεδο του 2009. Υστερα από 15 χρόνια, θα καταγραφεί ένα νούμερο μεγαλύτερο των 240 δισ. ευρώ και η Ελλάδα θα πάψει να είναι η μοναδική χώρα σε ολόκληρη την Ευρώπη –και από τις ελάχιστες διεθνώς– που εν έτει 2024 θα έχει χαμηλότερο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συγκριτικά με την προ μνημονίων περίοδο. Το οικονομικό μέγεθος που δεν θα επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα ούτε το 2025, θα είναι οι επενδύσεις.
Οπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, τα αναλυτικά στοιχεία δείχνουν ότι παρά τις χρηματοδοτικές ενέσεις των δεκάδων δισ. του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, παρά την ανάκαμψη της κτηματαγοράς, ο λεγόμενος «ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου» εξακολουθεί να υπολείπεται κατά τουλάχιστον 35% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2009. Και αν υπάρχει ένας βασικός λόγος για τον οποίο εξακολουθούν να υστερούν οι επενδύσεις σε σχέση με τα προ 15ετίας επίπεδα, αυτός είναι οι επενδύσεις στις κατοικίες.
Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου σε τρέχουσες τιμές –ουσιαστικά οι επενδύσεις που προσμετρούνται στο ΑΕΠ– έφτασε στα 36,3 δισ. ευρώ το 2024 έναντι 34,18 δισ. ευρώ το 2023. Αύξηση καταγράφεται αλλά η επίδοση του 2008 (55,6 δισ. ευρώ) και του 2009 (48 δισ. ευρώ) απέχει ακόμη αρκετά. Τι δείχνουν τα επιμέρους στοιχεία;
• Οι επενδύσεις σε κατοικίες εξακολουθούν να κινούνται σε «ρηχά νερά» συγκριτικά με τα προ κρίσης επίπεδα. Παρά το ράλι των τιμών, οι τοποθετήσεις κεφαλαίων στην κτηματαγορά δεν ακολουθούν. Ετσι, το 2006, οι επενδύσεις στις κατοικίες προσέγγιζαν τα 22 δισ. ευρώ και το 2007 τα 25,2 δισ. ευρώ. Το 2024, η χρονιά έκλεισε με 5,6 δισ. ευρώ, ποσό ελάχιστα αυξημένο (περίπου κατά 330 εκατ. ευρώ) συγκριτικά με το 2023. Η ποσοστιαία πτώση εξακολουθεί να υπερβαίνει το 72% ακόμη και αν έτος σύγκρισης χρησιμοποιηθεί το 2009, οπότε είχε ήδη ξεκινήσει η φθίνουσα πορεία της κτηματαγοράς. Είναι τόσο μεγάλο το κενό που έχει δημιουργηθεί, που φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο προς το παρόν να καλυφθεί από τις άλλες «πηγές» επενδύσεων. Το γεγονός ότι οι επενδύσεις στις κατοικίες εξακολουθούν να κινούνται σε χαμηλά επίπεδα και να εμφανίζουν ισχνά ποσοστά ποσοστιαίας αύξησης, εξηγεί σε ένα βαθμό και γιατί συνεχίζεται η άνοδος των τιμών. Η ζήτηση παραμένει αυξημένη και στο κομμάτι της προσφοράς δεν καταγράφεται σημαντική άνοδος.
• Στις υπόλοιπες κατασκευές πλην των κατοικιών, καταγράφηκε διψήφια αύξηση το 2024 συγκριτικά με το 2023, με το ποσό να ανεβαίνει στα 8,675 δισ. ευρώ για ολόκληρη τη χρονιά έναντι 7,8 δισ. ευρώ το 2023. Η ποσοστιαία αύξηση ανήλθε στο 10,97%. Και πάλι όμως η σύγκριση με το 2009 ή το 2008 βγάζει σοβαρή υστέρηση της τάξεως του 37%. Πολύ απλά διότι κατά τα συγκεκριμένα έτη οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές πλην κατοικιών ανέρχονταν σε 13,5 με 14 δισ. ευρώ.
• Ο μοναδικός τομέας στον οποίο οι επενδύσεις είναι μεγαλύτερες συγκριτικά με το 2008 είναι ο εξοπλισμός τεχνολογίας, πληροφορικής και επικοινωνίας. Το 2024 καταγράφηκαν επενδύσεις 3,6 δισ. ευρώ (ήταν ισχνή η μεταβολή της τάξεως του 1% συγκριτικά με το 2023) όταν το 2008 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 3,2 δισ. ευρώ. Φυσικά, σε απόλυτο ποσό, η διαφορά δεν είναι μεγάλη για να καλύψει το έλλειμμα από τις υπόλοιπες κατηγορίες.
• Στον μεταφορικό εξοπλισμό, οι επενδύσεις έφτασαν στα 2,85 δισ. ευρώ από 2,92 δισ. ευρώ το 2023. Ακόμη ένας τομέας που καταγράφει μείωση 25% συγκριτικά με το 2008, καθώς τη συγκεκριμένη χρονιά οι επενδύσεις έφταναν στα 3,8 δισ. ευρώ.
• Συνολικά, ο μηχανολογικός εξοπλισμός και τα οπλικά συστήματα έφεραν φέτος επενδύσεις 9,22 δισ. ευρώ από 8,5 δισ. ευρώ το 2023. Καταγράφεται αύξηση 8,28% αλλά μείωση 24% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2008 (12,2%).
Συνολικά, οι προβλέψεις που είχαν γίνει στο πλαίσιο κατάρτισης του προϋπολογισμού για τον ρυθμό αύξησης των επενδύσεων δεν «βγήκαν» το 2024. Για το 2025, ο πήχυς μπαίνει ακόμη υψηλότερα (σε πραγματικούς όρους αναζητείται ρυθμός αύξησης άνω του 8%) και το ζητούμενο είναι αν ο στόχος μπορεί φέτος να επιτευχθεί μόνο με την ώθηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
