Έπειτα από προσπάθειες ετών, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κοντά στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Και όχι απλά κάποιων συνηθισμένων μετάλλων, αλλά Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών (CRMs). Το αντιμόνιο (Sb), μια κρίσιμη πρώτη ύλη παγκόσμιας σημασίας, είναι ένα από αυτά και πλέον έρχεται στο προσκήνιο καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει προχωρήσει σε δημόσιο διεθνή διαγωνισμό έρευνας και εκμετάλλευσης του κοιτάσματος αντιμονίου που υπάρχει στη βόρεια Χίο.
Το κοίτασμα αυτό βρίσκεται στην περιοχή του Μελανιούς, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, και έχει καταγραφεί ως πηγή υψηλής ποιότητας αντιμονίου. Στην πρώτη φάση του διαγωνισμού μη δεσμευτική προσφορά στην πρώτη φάση κατέθεσαν οι ΤΕΡΝΑ Λευκόλιθοι, η ΛΑΒΑ Μεταλλευτική & Λατομική (θυγατρική του ομίλου Ηρακλής) και οι εταιρείες Γαία Μελετών και Geotest Χιόνης. Η διαδικασία αφού ελεγχθούν οι προσφορές μέσα στις επόμενες ημέρες, θα περάσει στη δεύτερη φάση που περιλαμβάνει την πρόσκληση υποβολής δεσμευτικών προσφορών για την εκμίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης μεταλλευτικών ορυκτών, σε τμήμα εκτάσεως 9 τετρ. χλμ του Δημόσιου Μεταλλευτικού Χώρου της Χίου. Μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης, θα ακολουθήσει η σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και του αναδόχου, διάρκειας 5 ετών για την έρευνα και μέχρι 30 ετών για την εκμετάλλευση (αν και εφόσον εντοπιστούν αξιόλογα κοιτάσματα προς αξιοποίηση).
Παράλληλα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα εξασφαλίσει τις αυστηρότερες δεσμεύσεις από πλευράς του Αναδόχου για την προστασία του περιβάλλοντος, τη δημιουργία θέσεων εργασίας από τη τοπική κοινωνία, την απόδοση στο Δήμο Χίου ποσοστού από τα πάγια και αναλογικά μισθώματα και ένα συνολικό συμβολαιοποιημένο Πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Η εκμετάλλευση του κοιτάσματος στη Χίο ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά οι εξορύξεις διακόπηκαν λόγω τεχνικών δυσκολιών και χαμηλής ζήτησης. Πώς όμως επανήλθε στο προσκήνιο και γιατί είναι τόσο σημαντικό το αντιμόνιο;
Βιομηχανία μετάλλων: Ως κράμα με μόλυβδο, χαλκό και άλλα μέταλλα για την παραγωγή ανθεκτικών υλικών που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες, ρουλεμάν και άλλα εξαρτήματα.
Πυρίμαχα υλικά: Η κύρια χρήση του σήμερα είναι ως επιβραδυντικό φλόγας σε πλαστικά, υφάσματα και ηλεκτρονικές συσκευές.
Ηλεκτρονικά και ημιαγωγοί: Χρησιμοποιείται στην κατασκευή ημιαγωγών για εξειδικευμένες ηλεκτρονικές εφαρμογές.
Φαρμακευτική και χημική βιομηχανία: Παλιότερα χρησιμοποιούνταν στην ιατρική, ενώ σήμερα αποτελεί συστατικό σε ορισμένα φαρμακευτικά προϊόντα και καλλυντικά.
Υαλοποιία: Συμβάλλει στην παραγωγή διαφανών και ανθεκτικών γυάλινων επιφανειών.
Κρίσιμο μέταλλο για την παραγωγή πυρομαχικών
Το ενδιαφέρον για το κοίτασμα στη Χίο έχει επανέλθει λόγω και της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης για αντιμόνιο, καθώς η Κίνα και η Ρωσία ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής, κάτι που δημιουργεί γεωπολιτικούς και οικονομικούς περιορισμούς στην προμήθεια του μετάλλου.
Η Κίνα απαγόρευσε τις εξαγωγές του μετάλλου προς τις ΗΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο, επιδεινώνοντας την παγκόσμια έλλειψη. Αμερική και η Ευρώπη προσπαθούν να αναπληρώσουν τα αποθέματά τους σε σφαίρες και βόμβες που χρησιμοποιήθηκαν στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η γνωστή εταιρεία Larvotto Resources σχεδιάζει να λειτουργήσει ένα νέο ορυχείο στην Αυστραλία το επόμενο έτος, το οποίο θα μπορούσε να καλύψει έως και το 7% της παγκόσμιας ζήτησης. Ωστόσο, η παγκόσμια παραγωγή παραμένει ανεπαρκής, με την ετήσια ζήτηση να ανέρχεται σε περίπου 120.000 τόνους, ενώ η παραγωγή φτάνει μόνο τους 80.000 τόνους.
Προοπτικές και προκλήσεις
Η αξιοποίηση του κοιτάσματος της Χίου θα μπορούσε να συμβάλει στην εγχώρια παραγωγή αντιμονίου, μειώνοντας την εξάρτηση από τις εισαγωγές. Συγκεκριμένα, η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας θα ενισχύσει την προσπάθεια της χώρας μας και συνολικά της Ε.Ε., να διαφοροποιήσει τις πηγές πρώτων υλών και να ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού. Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις που σχετίζονται με το κόστος εξόρυξης, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την οικονομική βιωσιμότητα της επένδυσης, ενώ είναι πολύ πιθανό η επιδιωκόμενη επένδυση στη Χίο να περάσει από τις συμπληγάδες της βιομηχανίας προσφυγών που ανθεί στην Ελλάδα. Παρά τις δυσκολίες, όμως, το αντιμόνιο παραμένει ένα κρίσιμο μέταλλο για τη βιομηχανία και οι πιθανές εξελίξεις στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων, όπως αυτό της Χίου, θα μπορούσαν να ανοίξουν νέες προοπτικές για την ελληνική μεταλλευτική δραστηριότητα.
