Υπάρχουν οικογένειες που ζουν με ένα μεγάλο μυστικό, ένα μυστικό που πολύ συχνά ούτε τα ίδια τα παιδιά τους δεν μαθαίνουν ποτέ και ας τα αφορά άμεσα και καθοριστικά.
Το «The Secret of Me» της Grace Hughes-Hallett, που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, είναι μια ταινία που προκάλεσε σφίξιμο στο στομάχι όσων την παρακολούθησαν γιατί πολύ απλά είναι δύσκολο να φανταστείς ότι κάτι τέτοιο γίνεται ακόμα και σήμερα.
Το ντοκιμαντέρ ρίχνει φως σε ένα ζήτημα που παραμένει ταμπού: τις «επιδιορθωτικές» χειρουργικές επεμβάσεις σε ίντερσεξ βρέφη (ίντερσεξ: άτομα που γεννιούνται με διάφορες φυσικές παραλλαγές στα χαρακτηριστικά φύλου τους οι οποίες δεν παραπέμπουν στον κλασικό ιατρικό ορισμό των αρσενικών και των θηλυκών σωμάτων). Ουσιαστικά ο χειρουργός μαζί με την οικογένεια αποφασίζουν το φύλο και υποβάλλουν το παιδί σε μη αναστρέψιμες επεμβάσεις (συνήθως είναι πολλές και πολύ επίπονες) ώστε να προσαρμοστεί σε ένα από τα δύο φύλα, σε μια ηλικία που το ίδιο το υποκείμενο ούτε να συναινέσει μπορεί, ούτε να διαλέξει.
Η ιστορία του Jim Ambrose
Το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται στην ιστορία του Jim Ambrose, που γεννήθηκε στη Λουιζιάνα το 1976. Το παιδί γεννήθηκε με έναν πολύ μικρό φαλλό και οι γιατροί αποφάσισαν ότι θα έπρεπε να του αφαιρεθούν οι όρχεις και να μεγαλώσει ως κορίτσι. Έτσι, η Kristi -το όνομα που του δόθηκε- ανατράφηκε ως η κόρη της οικογένειας, χωρίς ποτέ να γνωρίζει την αλήθεια για το σώμα της. Όμως, από πολύ νωρίς, τίποτα δεν ταίριαζε μέσα της και όσο μεγάλωνε η κατάσταση γινόταν χειρότερη. Λάτρευε το ποδόσφαιρο, ένιωθε έλξη για τις γυναίκες και βίωνε μια διαρκή αποξένωση από τον εαυτό της.
Στην εφηβεία της, η Kristi υποβλήθηκε σε μια οδυνηρή επέμβαση για να αποκτήσει κόλπο, με τμήμα από το παχύ της έντερο, μία εμπειρία που η ίδια περιγράφει on camera ως σωματικό και ψυχικό μαρτύριο. Η αλήθεια για την πραγματική της φύση αποκαλύφθηκε τυχαία, όταν ως φοιτήτρια πλέον, έκανε ένα μάθημα για τα ίντερσεξ άτομα. Εκεί, όσο διάβαζε σχετικές πληροφορίες, άρχισε να νιώθει περίεργα… σαν να κόλλαγαν διάφορα κομμάτια του παζλ, σαν να έπρεπε να ψάξει μήπως της είχε συμβεί κάτι παρεμφερές. Ψάχνοντας τα ιατρικά της αρχεία, συνειδητοποίησε πως είχε γεννηθεί με αρσενικά χρωμοσώματα. «Η οργή με κατέκλυσε, ένιωθα να βράζω» δηλώνει στο ντοκιμαντέρ.
Ο Jim εγκατέλειψε την οικογένειά του και ξεκίνησε έναν προσωπικό αγώνα για να αποκαλύψει την αλήθεια, ενώ ενώθηκε με ομάδα ακτιβιστών για τους ίντερσεξ ανθρώπους με στόχο να δώσει τέλος στις «επιδιορθωτικές» χειρουργικές επεμβάσεις.
Η σκοτεινή κληρονομιά του Dr. John Money
Η ιστορία του Jim συνδέεται με τη σκοτεινή κληρονομιά του Dr. John Money, διάσημου καθηγητής Ψυχολογίας, ο οποίος προωθούσε τη θεωρία πως το φύλο είναι «κοινωνική κατασκευή». Υποστήριζε ότι αν μεγαλώσεις ένα παιδί ως αγόρι ή κορίτσι, θα εσωτερικεύσει το φύλο που του αποδόθηκε, άρα δεν παίζει τόση σημασία το πώς γεννήθηκες, όσο το πώς ανατρέφεσαι. Αυτή η θεωρία έγινε η βάση για δεκαετίες ιατρικών πρακτικών που επέβαλλαν διορθωτικές επεμβάσεις σε ίντερσεξ βρέφη.
Η πιο σοκαριστική υπόθεση του Money αφορούσε τα δίδυμα Reimer. Όταν το 1965 ένα από τα δύο αγόρια υπέστη τραυματισμό κατά τη διάρκεια περιτομής, ο Money έπεισε τους γονείς να το μεγαλώσουν ως κορίτσι, την Brenda, υποστηρίζοντας ότι η ταυτότητα φύλου διαμορφώνεται κυρίως από το περιβάλλον και την ανατροφή. Ο Money έφτασε σε σημείο να βάζει τα δίδυμα να παρακολουθούν πορνογραφικό υλικό και να μιμούνται σεξουαλικές πράξεις ώστε να «ενισχύσει» το φύλο τους.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου και ανατράφηκε ως κορίτσι, η Brenda παρουσίαζε συμπεριφορές και προτιμήσεις που ταίριαζαν περισσότερο σε αγόρι. Στην εφηβεία, αντιμετώπισε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, οδηγώντας τους γονείς της να της αποκαλύψουν την αλήθεια για την ταυτότητά της. Ακολούθως, η Brenda επέλεξε να ζήσει ως αγόρι, παίρνοντας το όνομα David. Η ιστορία είχε δραματική κατάληξη καθώς o αδερφός που υποβλήθηκε σε αλλαγή φύλου αυτοκτόνησε στα 38 του χρόνια, ενώ ο δίδυμός του πέθανε από υπερβολική δόση.
Βίντεο για την υπόθεση Reimer και τον σκοτεινό ρόλο του Dr. Money
Η τραγική εξέλιξη της υπόθεσης Reimer έθεσε υπό αμφισβήτηση τις θεωρίες του Money σχετικά με την επίδραση του περιβάλλοντος στην ταυτότητα φύλου, αναδεικνύοντας τη σημασία των βιολογικών παραγόντων.
Η συνάντηση του Jim Ambrose με τον γιατρό που τον έκανε κορίτσι
Η κορύφωση του ντοκιμαντέρ έρχεται με τη συνάντηση του Jim Ambrose με τον γιατρό που αποφάσισε να τον μετατρέψει σε κορίτσι. Σε μια φορτισμένη σκηνή, ο Jim κάθεται απέναντι από τον άνθρωπο που του σημάδεψε τη ζωή:
– Τι θα ήθελες να είχα κάνει; τον ρωτάει ο γιατρός.
– Να με αφήσεις να πάω σπίτι όπως ήμουν.
– Αυτό έπρεπε να είχα κάνει.
– Αυτή είναι η συγγνώμη σου; ρωτάει ο Jim.
– Φυσικά, απαντάει ο γιατρός χωρίς να πει τη λέξη συγγνώμη.
Ο Jim, που πέρασε δεκαετίες με οργή και πόνο, ακούει επιτέλους μια παραδοχή, που δεν φτάνει όμως για να επιδιορθώσει τη ζημιά…
Μια μάχη που συνεχίζεται
Το «The Secret of Me», μέσα από αρχειακό υλικό και προσωπικές μαρτυρίες, αναδεικνύει τις ολέθριες συνέπειες των διορθωτικών επεμβάσεων στα ίντερσεξ βρέφη. Παρά τις αποκαλύψεις και τη δημόσια συζήτηση, αυτές οι πρακτικές εξακολουθούν να εφαρμόζονται σε πολλές χώρες, χωρίς τη συναίνεση των ίδιων των ατόμων που επηρεάζονται. Ο Jim Ambrose έχει αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα για να σταματήσουν αυτές οι επεμβάσεις στέλνοντας το μήνυμα «Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να μεγαλώνει χωρίς να ξέρει ποιος πραγματικά είναι».
Το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ ήταν ένα από τα πολλά που προβλήθηκαν στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που πραγματοποιήθηκε από τις 6 έως τις 16 Μαρτίου 2025. Το κοινό είχε την ευκαιρία να δει μοναδικές ιστορίες από σημαντικούς δημιουργούς από όλο τον κόσμο, ενώ πολύ δυναμική ήταν και η ελληνική παρουσία με 71 ταινίες. Η ατμόσφαιρα του φεστιβάλ ήταν εντυπωσιακή, με πολλές προβολές να είναι sold out, γεμίζοντας τις αίθουσες με θεατές κάθε ηλικίας.
