Από φέτος θα εφαρμοστεί η ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας, σύμφωνα με τη «Λευκή Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξασφαλίζοντας δημοσιονομικό χώρο προκειμένου τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το γεγονός κρίνεται θετικό από την ελληνική πλευρά, καθώς κάτι τέτοιο θα δώσει πιθανώς τη δυνατότητα κάποιων μέτρων ελάφρυνσης ήδη από φέτος και όχι το 2026, όπως αναμενόταν αρχικά. Η έκταση του δημοσιονομικού χώρου, ωστόσο, είναι ακόμη ασαφής.
Η «Βίβλος» της Κομισιόν κάνει αναφορά σε αύξηση των αμυντικών δαπανών σε σχέση με το 2021 και βάζει ως πλαφόν το 1,5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, δεν ξεκαθάριζε, έως χθες τουλάχιστον, αν η αύξηση θα υπολογίζεται ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ του 2021 και του 2025 ή ως απόλυτο μέγεθος. Αν ισχύει η πρώτη εκδοχή, η Ελλάδα δεν έχει να επωφεληθεί, καθώς το 2021 ήταν υψηλές οι αμυντικές δαπάνες της ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αν ωστόσο ισχύει η δεύτερη εκδοχή, που είναι και το πιθανότερο, όπως μετέδιδαν χθες ελληνικές πηγές, θα έχει ένα δημοσιονομικό περιθώριο που μπορεί να φτάσει τα 500 εκατ. ευρώ. Πράγματι, ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Αμυνας το 2021 ήταν 5,6 δισ. ευρώ και του 2025 είναι 6,1 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται, πάντως, όπως επισημαίνουν στο υπουργείο Οικονομικών, ότι αυτή τη στιγμή καταγράφεται ήδη μια υπέρβαση 100 εκατ. ευρώ στον στόχο των δαπανών για φέτος, επομένως τα περιθώρια μπορεί τελικά να είναι στενότερα.
Κυβερνητικές πηγές υποστήριζαν, άλλωστε, χθες ότι η κυβέρνηση σε κάθε περίπτωση δεν προτίθεται να προβεί σε «παροχές» και ο στόχος της είναι, όπως είπε και ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης στο υπουργείο Οικονομικών τη Δευτέρα, να ενισχύσει τις επενδύσεις και να μειώσει τους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος.
Οι λεπτομέρειες του αν και ποια περιθώρια θα υπάρξουν θα ξεκαθαρίσουν τους επόμενους τρεις μήνες. Ενα ερώτημα είναι κατά πόσον οι αυξήσεις εφεξής θα υπολογίζονται σε σχέση με το προηγούμενο έτος ή σε σχέση με το 2021. Αν, δηλαδή, το 2026 θα δοθεί δημοσιονομικό περιθώριο ανάλογο με την αύξηση των δαπανών σε σύγκριση με το 2025 (540 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο) ή σε σύγκριση με το 2021. Η ρήτρα διαφυγής θα εφαρμοστεί για 4ετή περίοδο 2025-2028.
Το ανακοινωθέν της Κομισιόν ξεκαθάρισε πως οι πρόσθετες δαπάνες που θα γίνουν αποδεκτές «περιλαμβάνουν τόσο τις επενδύσεις όσο και τις τρέχουσες δαπάνες». Επίσης, έκανε σαφές ότι εφόσον οι σχετικές δαπάνες καταλογισθούν μετά τις παραγγελίες του υλικού, θα μπορέσουν να αφαιρεθούν από τον προϋπολογισμό εκείνης της χρονιάς στην οποία θα καταλογισθούν, έστω κι αν έχει λήξει η ισχύς της ρήτρας διαφυγής. Ξεκαθάρισε ακόμα ότι η εφαρμογή της ρήτρας θα γίνει με συντονισμένο τρόπο για όλα τα κράτη-μέλη και κάλεσε τα κράτη-μέλη να ενεργοποιήσουν τις εθνικές τους ρήτρες έως το τέλος Απριλίου. Τα αιτήματα θα αξιολογηθούν από την Κομισιόν, που θα υποβάλει τις συστάσεις της στο Συμβούλιο προκειμένου να εγκριθούν τον Ιούλιο.
