Εχοντας μόλις τοποθετηθεί από το βήμα του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Θαλάσσιας Ασφάλειας – το οποίο φιλοξενήθηκε την Τετάρτη στο Ιδρυμα Ευγενίδου – επί των «Γεωπολιτικών και τεχνολογικών τάσεων οι οποίες επηρεάζουν τη θαλάσσια ασφάλεια», ο Ρότζερ Μπέικερ, εκτελεστικός διευθυντής του αμερικανικού Κέντρου Stratfor, φωτίζει για «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» το μέλλον, ως προς τη νέα υπό διαμόρφωση διεθνή πραγματικότητα και τους παράγοντες που απειλούν με πιθανούς κλυδωνισμούς Ελλάδα, ΕΕ και Μέση Ανατολή.
Πώς αξιολογείτε την παρούσα φάση των ευρωατλαντικών σχέσεων και πώς πιστεύετε ότι μπορεί να εξελιχθούν στο άμεσο μέλλον;
Οι ευρωατλαντικές σχέσεις βρίσκονται σε σημείο καμπής, αν και αυτό «χτίζεται» εδώ και αρκετό καιρό. Ακόμα και πριν από τη δεύτερη θητεία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη απομακρύνονταν ως προς το ρυθμιστικό τους επίκεντρο, τις κοινωνικές στρατηγικές και τη στρατηγική τους στάση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιστρέψει σταθερά σε μια ηπειρωτική φάση εξωτερικής πολιτικής – κάτι που φαίνεται τόσο στις κυβερνήσεις του Μπαράκ Ομπάμα (ο οποίος το διαμόρφωσε επιτρέποντας στον κόσμο να παίρνει τις δικές του αποφάσεις) όσο και, εντονότερα, στις κυβερνήσεις του Ντόναλντ Τραμπ (ο οποίος το διαμορφώνει εστιάζοντας πρώτα στα αμερικανικά συμφέροντα). Υπάρχει η προσδοκία των ΗΠΑ ότι θα πρέπει να περιορίσουν τη διεθνή έκθεση και εμπλοκή τους, και ότι άλλοι παίκτες θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερες περιφερειακές ευθύνες. Η Ευρώπη το βλέπει αυτό ως μια ανατροπή της συνεργασίας δεκαετιών για την ασφάλεια και της συνέργειας για την οικοδόμηση ενός παγκόσμιου οικονομικού συστήματος βασισμένου στις δυτικές φιλελεύθερες οικονομικές έννοιες. Η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η ΕΕ, βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με μια στιγμή απόφασης – μπορεί η Ευρώπη να ξεπεράσει πληρέστερα τις εσωτερικές διαιρέσεις και την ιστορία της προκειμένου να συμφωνήσει σε μια συνεκτική εξωτερική πολιτική, σε στρατηγική στάση και σε συνεργατική οικονομική και βιομηχανική πολιτική; Ενώ αυτή η συζήτηση είναι μακρά, οι συνδυαστικές προκλήσεις της ανερχόμενης κινεζικής οικονομικής και πολιτικής ισχύος, η συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα κατά μήκος των ευρωπαϊκών συνόρων και η ισχυρή αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ αποτελούν αναγκαστική λειτουργία για ταχύτερη δράση ή κίνδυνο στροφής σε εθνικές, και όχι πολυεθνικές, απαντήσεις.
Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι επιπτώσεις της επιβολής δασμών από τον Τραμπ στην ευρωπαϊκή οικονομία και θα επηρεαστούν και στρατηγικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας;
Οικονομικά, η προτίμηση της αμερικανικής κυβέρνησης σε δασμούς απειλεί να διαταράξει τα εμπορικά πρότυπα δεκαετιών και να οδηγήσει σε τουλάχιστον βραχυπρόθεσμη επιβράδυνση του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής δραστηριότητας και σε περαιτέρω διάβρωση των πολυμερών εμπορικών συμφωνιών και κανονισμών. Ειδικότερα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο βασικούς φορείς απειλής υπό αυτό το πρίσμα. Ο πρώτος είναι ο κίνδυνος συνολικής επιβράδυνσης του παγκόσμιου εμπορίου, ο οποίος διαχέεται στην ελληνική ναυτιλία, και ο δεύτερος, που επιτείνει τον πρώτο, η πιθανή εφαρμογή πρόσθετου φόρου σε οποιοδήποτε πλοίο ή στόλο που περιέχει πλοία που ναυπηγούνται στην Κίνα και ελλιμενίζονται σε λιμάνι των ΗΠΑ.
Οι κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές στην Τουρκία μετά την κράτηση του Ιμάμογλου παραμένουν σε μεγάλο βαθμό περιορισμένες στην Τουρκία, και η Αγκυρα φαίνεται σωστή προς το παρόν ως προς το ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδιαφέρονται λιγότερο για την επιβολή των πολιτικών ελευθεριών στο εξωτερικό και η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει τη συνεργασία στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ εν μέσω ανησυχιών για μελλοντικές αλλαγές προτεραιοτήτων των ΗΠΑ.
Πιστεύετε ότι η κορύφωση της έντασης μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι πιθανό να επηρεάσει την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής; Aπειλούνται όντως οι βάσεις συμμάχων των ΗΠΑ, όπως δήλωσε η Τεχεράνη;
Η τρέχουσα κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδιώκει μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων με το Ιράν (παρόμοια με τις «ανενεργές» κινήσεις προς τη Βόρεια Κορέα κατά την πρώτη θητεία), αλλά εμφανίζεται ολοένα και πιο πρόθυμη να χρησιμοποιήσει άμεση βία κατά του Ιράν, εάν μια τέτοια συμφωνία δεν μπορεί να επιτευχθεί γρήγορα. Η πολιτική των ΗΠΑ για το Ιράν είναι στενά συνδεδεμένη με την πολιτική τους για το Ισραήλ και την επιθυμία τους να αναδιαμορφώσουν την κατάσταση περιφερειακής ασφάλειας δημιουργώντας μια νέα ισορροπία δυνάμεων, ώστε να μπορούν να κάνουν πίσω και να μειώσουν την ενεργό εμπλοκή τους στην ασφάλεια στην περιοχή ως μέρος του παγκόσμιου αναπροσανατολισμού τους, για να επικεντρωθούν στην Κίνα. Δεδομένης της φθίνουσας επιρροής του Ιράν μέσω των περιφερειακών αντιπροσώπων του, η Τεχεράνη μπορεί να στραφεί σε άλλα εργαλεία ως απάντηση στην αυξημένη απειλή ή δράση των ΗΠΑ. Και η απειλή προς συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ θα επέτρεπε στην Τεχεράνη να προσπαθήσει να ενθαρρύνει αυτές τις χώρες να χρησιμοποιήσουν τη δική τους επιρροή για να περιορίσουν τις ενέργειες των ΗΠΑ.
Συμμερίζεστε την άποψη ότι ένας παγκόσμιος πόλεμος είναι προ των πυλών και ότι έχει έρθει το τέλος της ισχύος του διεθνούς δικαίου;
Ενας παγκόσμιος πόλεμος δεν είναι αναπόφευκτος, όπως δεν ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η επιστροφή σε ένα πολυπολικό παγκόσμιο σύστημα αυξάνει την αστάθεια και διαβρώνει την ευρεία παγκόσμια πολυμέρεια, τους κανονισμούς, τους κανόνες και το δίκαιο, ιδιαίτερα καθώς το διεθνές δίκαιο επιβάλλεται όχι μέσω της ισχύος αλλά μέσω της συμφωνίας συνεργασίας. Ο ανερχόμενος οικονομικός και παραδοσιακός εθνικισμός θα μεταφραστεί σε λιγότερο πολυμερείς και περισσότερο μικρομερείς και διμερείς διευθετήσεις για τη διαχείριση του διεθνούς εμπορίου, της ασφάλειας και της συνεργασίας.
