Η Ρώμη ξύπνησε τη Δευτέρα με τη θλιβερή είδηση του θανάτου του πάπα Φραγκίσκου, μόλις μία ημέρα αφότου είχε χαιρετήσει τους πιστούς στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Οι ανησυχίες για την υγεία του, που είχαν ενταθεί τα τελευταία χρόνια -ιδίως μετά τη νοσηλεία του με διπλή πνευμονία- είχαν ήδη θέσει στο προσκήνιο ερωτήματα για τη διαδοχή στην ηγεσία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Τώρα, όλα τα βλέμματα στρέφονται στο Κονκλάβιο που θα εκλέξει τον νέο Ποντίφικα.
Το Βατικανό ανακοίνωσε πως ο Πάπας πέθανε τη Δευτέρα σε ηλικία 88 ετών. Η επιδείνωση της υγείας του το τελευταίο διάστημα, είχε ήδη οδηγήσει σε ευρεία συζήτηση για τη διαδοχή του.
Η Αγία Έδρα θα συγκαλέσει σύντομα το Κονκλάβιο, κατά το οποίο το Κολλέγιο των Καρδιναλίων θα συγκεντρωθεί στο Βατικανό για να εκλέξει τον νέο Πάπα.
Σύμφωνα με το τελετουργικό, 120 καρδινάλιοι, κάτω των 80 ετών, θα έχουν δικαίωμα ψήφου και θα πραγματοποιούνται τέσσερις ψηφοφορίες την ημέρα μέχρι να προκύψει διάδοχος.
Αν φτάσουν τις 30 ψηφοφορίες χωρίς αποτέλεσμα, θα απομείνουν μόνο οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι, και τότε όποιος εξασφαλίσει πλειοψηφία των 2/3 θα ανακηρυχθεί νέος Πάπας.
Κατά τη διάρκεια της 12χρονης παποσύνης του, ο Φραγκίσκος ηγήθηκε των 1,4 δισεκατομμυρίων καθολικών του κόσμου, προκαλώντας αντιδράσεις από τους συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας με την στήριξή του, μεταξύ άλλων, στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.
Όπως σημειώνει ο Serenhedd James, διευθυντής του βρετανικού περιοδικού Catholic Herald: «Όποιος κι αν εκλεγεί, θα έχει μια κεντρώα συντηρητική στάση. Έπειτα από τα 12 χρόνια του πάπα Φραγκίσκου, θα κληθεί να “ταράζει τα νερά”».
«Πιστεύω ότι οι Καρδινάλιοι θα θελήσουν κάποιον που θα ακολουθήσει μια διαφορετική, πιο ήπια προσέγγιση», προσθέτει.
Παρόμοια είναι και η εκτίμηση του ιερέα Patrick Mary Briscoe, διευθυντή του καθολικού περιοδικού Our Sunday Visitor. «Ο επόμενος Ποντίφικας θα φέρει μια ανανεωμένη σαφήνεια στη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας και θα είναι πιο εσωστρεφής, επικεντρωμένος στη διοίκησή της».
Οι εικασίες για τον επόμενο Πάπα, όσο ο προηγούμενος ήταν εν ζωή θεωρείται από πολλούς καθολικούς αναλυτές ως έλλειψη σεβασμού, όμως η προσοχή στρέφεται τώρα αναπόφευκτα στους Καρδινάλιους που θεωρούνται «papabile» – δηλαδή πιθανοί υποψήφιοι για τον παπικό θρόνο.
Οι επικρατέστεροι καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τόσο γεωγραφικά όσο και ιδεολογικά, επομένως η τελική επιλογή του κονκλαβίου θα μπορούσε να επηρεάσει βαθιά την κατεύθυνση της Εκκλησίας τα επόμενα χρόνια.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, ο επόμενος Πάπας μπορεί να προέρχεται από την Ολλανδία, την Αφρική, την Ιταλία ή ακόμα και τη Σρι Λάνκα, όμως είναι πολύ πιθανό πως θα υπάρξει μια επιστροφή σε μια πιο συντηρητική ιδεολογία, συγκριτικά με τα χαρακτηριστικά της παποσύνης του Φραγκίσκου.
Ο πάπας Φραγκίσκος αναδιαμόρφωσε το Κολλέγιο των Καρδιναλίων
Ο Briscoe υπογραμμίζει ότι ο πάπας Φραγκίσκος «αναδιαμόρφωσε πλήρως τη σύνθεση» του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, προσθέτοντας ότι τα νεότερα μέλη του σώματος είναι «πολύ εξοικειωμένα μεταξύ τους».
Αξίζει να σημειωθεί πως ο εκλιπών Ποντίφικας είχε παρατείνει τη θητεία του καρδιναλίου 91χρονου Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε, 91 ετών, ως Προέδρου του Κολλεγίου.
Σύμφωνα με τον Briscoe, ο Μπατίστα Ρε «Μπορεί να ασκήσει παρασκηνιακή επιρροή στη διαδικασία, λόγω της γνώσης του για τους άλλους Καρδινάλιους, παλιούς και νέους».
Οι βασικοί υποψήφιοι, σύμφωνα με την κατάταξη του Ιταλού ειδικού Gaetano Masciullo και των Edward Pentin και Diane Montagna από την ιστοσελίδα The College of Cardinals Report, κυμαίνονται από ιερείς με «νεομοντερνιστικές» θέσεις έως αυστηρά «συντηρητικούς ηγέτες».
Οι πιθανοί διάδοχοι
Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, 70 ετών (Ιταλία)
Ο Ιταλός καρδινάλιος και Γραμματέας του Κράτους του Βατικανού, Πιέτρο Παρολίν, διατηρεί κάποιες συντηρητικές θέσεις, ωστόσο είχε στηρίξει και τη συνεργασία μεταξύ της Εκκλησίας και της Κομμουνιστικής Κίνας. Θεωρείται ότι έχει «υψηλές πιθανότητες» να εκλεγεί, λόγω της διεθνούς διπλωματικής του εμπειρίας.
Καρδινάλιος Λουίς Τάγκλε, 67 ετών (Φιλιππίνες)
Ο Τάγκλε, από τις Φιλιππίνες, θεωρείται προστατευόμενος του Φραγκίσκου, αλλά ενδέχεται να είχε χάσει την εύνοιά του μετά την αποκάλυψη φερόμενων «παραλείψεων» κατά τη θητεία του ως επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης του Βατικανού, Caritas International. Ο Masciullo έγραψε ότι ο Τάγκλε «έχει εκφράσει ιδιαίτερα “ανοιχτές” απόψεις σε ζητήματα όπως η Θεία Κοινωνία για ζευγάρια που δεν είναι παντρεμένα με εκκλησιαστικό γάμο και την ομοφυλοφιλία, υπονοώντας ότι οι οικουμενικές ηθικές αρχές ενδέχεται “να μην ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις”».
Καρδινάλιος Πέτερ Έρντο, 72 ετών (Ουγγαρία)
Ο Αρχιεπίσκοπος της Εστέργκομ-Βουδαπέστης θα μπορούσε να είναι ο δεύτερος Πάπας, μετά τον Ιωάννη Παύλο Β΄, που έχει διακονήσει σε χώρα του πρώην σοβιετικού μπλοκ, όπου οι ηγέτες της Εκκλησίας συχνά υφίσταντο διώξεις. Είχε δώσει μάχη για την αποκατάσταση του προκατόχου του, Γιόζεφ Μίνσζεντυ, ο οποίος είχε συλληφθεί επειδή αντιτάχθηκε στο κομμουνιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας. Ο Έρντο είναι βαθιά συντηρητικός και έχει εκφραστεί κατά της Θείας Κοινωνίας για καθολικούς που έχουν χωρίσει ή έχουν ξαναπαντρευτεί.
Καρδινάλιος Βίλεμ Γιάκομπους Έικ, 71 ετών (Ολλανδία)
Ο Έικ, γιατρός και θεολόγος, παραμένει πιστός στη παραδοσιακή διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας, ακόμη κι αν αυτή δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Είναι ικανός διαχειριστής και αντιτίθεται στις «ευλογίες» για ομόφυλα ζευγάρια καθώς και στη «θεραπεία αλλαγής φύλου». Ο Ολλανδός ιερέας δεν υποστηρίζει επίσης τη χειροτονία γυναικών, μια στάση που απευθύνεται σε συντηρητικούς κύκλους της Εκκλησίας.
Καρδινάλιος Ζαν-Μαρκ Αβελίν, 66 ετών (Γαλλία)
Ο Αβελίν φέρεται να ήταν ο «αγαπημένος» καρδινάλιος του Φραγκίσκου για τη διαδοχή του. Σύμφωνα με παρατηρητές, είναι λόγιος και προσιτός. Ο Masciullo τον χαρακτήρισε ως «επικίνδυνο διεκδικητή» του παπικού αξιώματος. Όπως σημείωσε, ο Αβελίν χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης σε αριστερούς εκκλησιαστικούς και πολιτικούς κύκλους και υποστηρίζει την «έντονη αποκέντρωση» της Εκκλησίας.
Καρδινάλιος Μάλκολμ Ρανζίθ, 77 ετών (Σρι Λάνκα)
Ο Ρανζίθ είναι Αρχιεπίσκοπος του Κολόμπο στη Σρι Λάνκα. Η εκλογή του θα ανέβαζε έναν Ασιάτη στον παπικό θρόνο και θα τοποθετούσε έναν άνθρωπο που ευθυγραμμίζεται τόσο με τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄ όσο και με την έμφαση του Φραγκίσκου στους φτωχούς και την κλιματική κρίση. Ο Masciullo ανέφερε πως ορισμένοι θεωρούν τον Ρανζίθ «απολύτως ευθυγραμμισμένο με τον Βενέδικτο ΙΣΤ΄». Ένα επιπλέον πλεονέκτημα: προέρχεται από τη Νότια Ασία, όπου ο Καθολικισμός γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη.
Καρδινάλιος Ρόμπερτ Σάρα, 79 ετών (Γαλλική Γουινέα)
Ο Σάρα είναι θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας μετά τον 5ο αιώνα — αν και η ηλικία δεν είναι με το μέρος του. Εργάζεται σε θέσεις του Βατικανού από την εποχή του Ιωάννη Παύλου Β’. Ως συντηρητικός, έχει καταγγείλει τη «φυλετική ιδεολογία» (gender ideology) ως απειλή για την κοινωνία. Έχει επίσης μιλήσει ανοιχτά κατά του ισλαμικού φονταμενταλισμού.
Καρδινάλιος Ματέο Τζούπι, 69 ετών (Ιταλία)
Ο Τζούπι είναι Αρχιεπίσκοπος της Μπολόνια από το 2015 και έγινε καρδινάλιος με απόφαση του πάπα Φραγκίσκου το 2019. Πριν από δύο χρόνια, ο Πάπας τον όρισε απεσταλμένο του Βατικανού για την ειρήνη στην Ουκρανία, θέση στην οποία επισκέφθηκε τη Μόσχα για να «ενθαρρύνει χειρονομίες ανθρωπιάς». Αν και δεν είχε ακρόαση με τον Πούτιν, συναντήθηκε με τον αμφιλεγόμενο σύμμαχο του Ρώσου Προέδρου, Πατριάρχη Κύριλλο, ηγέτη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας — ωστόσο η αποστολή του δεν σημείωσε ουσιαστική διπλωματική πρόοδο. Ο Τζούπι θεωρείται μετριοπαθής που θα μπορούσε να συνεχίσει την ατζέντα του πάπα Φραγκίσκου.
Καρδινάλιος Μυκόλα Μπίτσοκ, 45 ετών (Ουκρανία)
Ο 45χρονος Επίσκοπος των Αγίων Πέτρου και Παύλου της Μελβούρνης έγινε καρδινάλιος από τον πάπα Φραγκίσκο πέρυσι. «Έχει μιλήσει με ιδιαίτερη ευφράδεια για τα βάσανα των συμπατριωτών του Ουκρανών στον τρέχοντα πόλεμο με τη Ρωσία, και το αυστραλιανό ποίμνιό του αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από πρόσφυγες Ελλήνων Καθολικών από τον πόλεμο των Βαλκανίων και τη σύγκρουση με τη Ρωσία που ξέσπασε το 2014», δήλωσε ο Ντάνιελ Γκάλαχερ, πρώην Λατίνος Γραμματέας των Παπών Βενέδικτου ΙΣΤ’ και Φραγκίσκου και νυν καθηγητής λογοτεχνίας και φιλοσοφίας στο Κολλέγιο Ράλστον των ΗΠΑ, στο περιοδικό Crisis. Είναι ο Μπίτσοκ πολύ νέος για να καταλάβει τον θρόνο του Αγίου Πέτρου; «Η ιστορία λέει όχι, και όπως φαίνεται, το ίδιο λέει και ο Φραγκίσκος», σημειώνει ο Γκάλαχερ.
