Του Θ. Λουλούδη
Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης για το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης το Επιμελητήριο Αχαΐας επεξεργάστηκε ένα σύνολο προτάσεων. Βασική διαπίστωση αποτελεί ότι η οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία, είναι αδύναμη, ενώ καταγράφονται σημαντικές αναπτυξιακές αποκλίσεις και υστέρηση σε σχέση με τους πιο αναπτυγμένους νομούς της χώρας. Όπως δείχνουν οι δείκτες ευημερίας, η Αχαΐα, παρά τις σημαντικές δυνατότητες, βρίσκεται σε τροχιά υποαξιοποίησης πόρων, με περιορισμένη επενδυτική δραστηριότητα, εισοδηματικές, κοινωνικές ανισότητες και θύλακες φτώχειας στον πληθυσμό, αλλά και διαρθρωτικές αδυναμίες στον παραγωγικό ιστό. Η αλληλουχία των απανωτών σοκ που έπληξαν και επηρεάζουν ακόμα την τοπική οικονομία —αποβιομηχάνιση, φυσικές καταστροφές, οικονομική κρίση, πανδημική δοκιμασία, ενεργειακή μετάβαση και έλλειμμα επενδύσεων σε ανοδικούς κλάδους και τομείς υψηλής παραγωγικότητας—έχουν περιορίσει δραστικά τη δυνατότητα αυτοδύναμης ανάκαμψης.
Η πρόταση του Επιμελητηρίου αρθρώνεται σε 6 άξονες με συνολικά 84 δράσεις. Εντοπίζουμε την ανάγκη εστίασης σε κλάδους αιχμής όπως η υψηλής αξίας αγροδιατροφή, η «αργυρή οικονομία», οι νέες μορφές τουρισμού, ο κλάδος deep tech και τεχνητής νοημοσύνης, η ανανεώσιμη ενέργεια, η βιοικονομία, o κλάδος logistics. Οι άξονες είναι:
- Νέο οργανωτικό πλαίσιο και στρατηγική προσέγγιση για την οικονομική ανάπτυξη της Αχαΐας.
- Ολοκλήρωση αναγκαίων υποδομών μεταφορών και συγκοινωνιών.
- Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας επιχειρήσεων και παραγωγική ανασυγκρότηση
- Αναβάθμιση του αγροδιατροφικού παραγωγικού πλέγματος.
- Αναβάθμιση της προσφοράς υπηρεσιών στον κλάδο τουρισμού-φιλοξενίας – κίνητρα για την κατασκευή νέων ξενοδοχειακών μονάδων και την αναβάθμιση των υφιστάμενων.
- Δημιουργία περιφερειακού πόλου καινοτομίας, «deep tech» και τεχνητής νοημοσύνης.
- Επένδυση σε ενεργειακές κοινότητες, ΑΠΕ & ταχεία σύνδεση πόλεων και ΒΙΠΕ στο δίκτυο φυσικού αερίου για μείωση του ενεργειακού κόστους.
- Δημιουργία νέου αναπτυξιακού πλεονεκτήματος στην κλιματική προσαρμογή, στη βιοοικονομία και την κυκλική οικονομία.
- Συντονισμένη δράση για την αναζωογόνηση της ορεινής Αχαΐας.
- Παρεμβάσεις ενίσχυσης της λειτουργίας του αστικού συγκροτήματος της Πάτρας και του Αιγίου
- Παρεμβάσεις για την κοινωνική συνοχή και το μετριασμό της δημογραφικής συρρίκνωσης
Επισημαίνουμε την ανάγκη συστηματικής και συντονισμένης προσπάθεια άρσης των διαχρονικών αδυναμιών που εμποδίζουν την οικονομική ανάκαμψη της περιοχής. Στα σημαντικότερα από αυτά συγκαταλέγονται η ανάγκη επίσπευσης της ολοκλήρωσης της σιδηροδρομικής σύνδεσης (ως το 2027) για την άρση του 20ετούς σιδηροδρομικού αποκλεισμού της Πάτρας και του Λιμένα από το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, η επίσπευση των αναγκαίων επενδύσεων για την αναβάθμιση και ενίσχυση αξιοπιστίας του διεθνούς αερολιμένα Αράξου, η επιτάχυνση των διασυνδέσων και επενδύσεων στην ενεργειακή και κλιματική μετάβαση (φυσικό αέριο, πράσινο υδρογόνο, Ενεργειακές Κοινότητες, δράσεις net zero), η εισαγωγή συνολικού πολεοδομικού σχεδιασμού που να περιλαμβάνει τις μεταφορές και τη βιομηχανία (άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις), η επαρκής χρηματοδότηση των υποδομών αστικών μεταφορών και συγκοινωνιών σε Πάτρα και Αίγιο και η διάθεση των αναγκαίων εθνικών πόρων και δράσεων διαχείρισης και προστασίας του πλούσιου φυσικού κεφαλαίου της περιοχής.
Μείζονος σημασίας παράγοντας συστημικής αδυναμίας, παραμένει η διαχρονική επίπτωση της ασύμμετρης συγκέντρωσης επενδύσεων στο κέντρο και τις πιο αναπτυγμένες τουριστικά και βιομηχανικά περιοχές της χώρας, αλλά και η παρατηρούμενη άνιση μεταχείριση του ευρύτερου Δυτικού Άξονα στις δημόσιες πολιτικές (ενέργειας, βιομηχανίας, περιβάλλοντος, μεταφορών) και στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδυτικές αποφάσεις. Για την αντιμετώπιση προτείνεται η άμεση μετάβαση στην υψηλή ένταση ενίσχυσης επενδύσεων στον Αναπτυξιακό Νόμο (75%), ο ανασχεδιασμός μέτρων και παρεμβάσεων με κριτήρια χωρικής εξισορρόπησης και η καθιέρωση νέων υποστηρικτικών εργαλείων όπως μηχανισμού ανάλυσης επιπτώσεων των ασκούμενων πολιτικών σε τοπικό επίπεδο και η συγκρότηση ενός εθνικού συντονιστικού κέντρου πολιτικών για την ύπαιθρο με έδρα την Αχαΐα.
Στα σημαντικότερα συστημικά προβλήματα και ελλείψεις τα οποία ανακόπτουν την αναπτυξιακή δυναμική, επισημαίνουμε τα εξής:
- την ολοκλήρωση των μεταφορικών δικτύων και διασυνδέσεων της Πάτρας, του Αιγίου και των βασικών αναπτυξιακών υποδομών του νομού (λιμένα Πάτρας, αεροδρόμιο, ΒΕΠΕ) στις πολυτροπικές μεταφορές και στο σιδηρόδρομο,
- την επιτάχυνση αναβάθμισης του Αεροδρομίου Αράξου ως πύλης εισόδου, προώθηση cargoport και επίσπευση του διαγωνισμού παραχώρησης,
- την αναβάθμιση του λιμένα Πατρών για την υποδοχή containerships, κρουαζιέρας, την ανάπτυξη μαρίνας θαλαμηγών, την επίσπευση ολοκλήρωσης της παραχώρησης και τη δημιουργία σταθμού logistics, αναβάθμιση-τουριστική αξιοποίηση και οδική σύνδεση του λιμένα Αιγίου,
- την μείωση των τελών διοδίων της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου,
- την πρόσβαση στο δίκτυο φυσικού αερίου, τις επενδύσεις σε υποδομές πράσινου υδρογόνου και τη συγκρότηση Ενεργειακών Κοινοτήτων Φ/Β σε ΒΕΠΕ,
- την στήριξη των αστικών συγκοινωνιών της Πάτρας και του Αιγίου για την εισαγωγή ηλεκτροκίνησης (όπως με Αθήνα, Θεσ/νικη, Χανιά),
- την αναθεώρηση της έντασης ενίσχυσης του Αναπτυξιακού Νόμου για τη Δυτική Ελλάδα σε 60-70-75%,
- την ίδρυση διαμετακομιστικών κέντρων σε ΒΙΠΕ, Λιμάνι Πατρών, Αεροδρόμιο Αράξου,Αίγιο, ΒΙΟΠΑ Πάτρας, Δρέπανο,
- την αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών σε Κορινθιακό και Πατραϊκό,
- την ένταξη στην υλοποιούμενη από το ΥΠΕΝ πολεοδομική μεταρρύθμιση με ανάθεση τοπικών πολεοδομικών σχεδίων για Ρίο, Βραχνέικα,
- την αναλογική προσαρμογή των ποσών για το ΕΤΑΚΚ στα Ξενοδοχεία καθώς η Αχαΐα είναι αρκετά οικονομικός προορισμός.
Επιπλέον το Επιμελητήριο προτείνει 16 άμεσα και σχετικά χαμηλού κόστους αλλά υψηλής απόδοσης, έργων και παρεμβάσεων (quick wins) που θα δώσουν άμεσο θετικό σήμα στην οικονομία, ενισχύοντας τη λειτουργικότητα των υποδομών της περιοχής.
- Προσβασιμότητα και συνδεσιμότητα:
- Να ενταχθεί σε πρόγραμμα αναβάθμισης το Αεροδρόμιο του Αράξου και να συνδεθεί με την Ολυμπία Οδό.
- Να κατασκευαστεί ο Κόμβος Κ7, ο Κόμβος Ρίου με δημιουργία ρεύματος προς Πάτρα και να αποκατασταθεί ο Κόμβος Μποζαϊτίκων.
- Nα εκπονηθεί η μελέτη Πούντας-Καλαβρύτων και να βελτιωθεί η Πατρών-Χαλανδρίτσας-Καλαβρύτων και η Ακράτας-Ζαρούχλας.
- Να χρηματοδοτηθεί μελέτη για Κέντρα logistics στο νέο Λιμάνι Πάτρας, το Αίγιο, το Δρέπανο, στον ΒΙΟΠΑ, στην ΒΕΠΕ και στο Αεροδρόμιο Αράξου.
- Λειτουργικότητα και προσαρμογή του αστικού συγκροτήματος Πάτρας και του Αιγίου στις σύγχρονες ανάγκες:
- Κυκλικοί κόμβοι «roundabout» στις θέσεις: 1. Κουρτέση, 2. Ταμπάχανα, 3. Αμερικής-Εθνική οδό, 4.Διγενή Ακρίτα-Προάστειο 5. Παλαί ντε σπορ Προάστειο, 6 Μαρούδα, 7. Δροσιά, 8. Βενιζέλου, Ψαροφάι, 9. Βενιζέλου Πατρών Κλάους, 10. Μενούνου –Μαραγκοπούλου.
- Προμήθεια 50 ηλεκτρικών λεωφορείων για την άμεση στήριξη των αστικών συγκοινωνιών.
- Να δημιουργηθούν παραποτάμια πάρκα-φυσικές πεζοπορικές διαδρομές σε Πάτρα και Αίγιο και να εκπονηθεί μελέτη ανάπλασης της παράκτιας ζώνης Αιγίου.
- Να ενταχθεί προς χρηματοδότηση η 3η φάση της ΕΕΛ (βιολογικού καθαρισμού) της Πάτρας και η δημιουργία 2 νέων κυττάρων στο βιολογικό καθαρισμό Αιγίου.
- Να προχωρήσει η εξυγίανση των βιομηχανικών χώρων στο Δρέπανο και να δημιουργηθεί τουριστική ζώνη με αξιοποίηση της πρότασης Rasmussen για ψηφιακούς νομάδες.
- Ενίσχυση και προστασία του φυσικού κεφαλαίου, σε διασύνδεση με γεωργία και τουρισμό.
- Να ενταχθεί η άρδευση της Δυτικής Αχαΐας στο Φράγμα Πηνειού και να δρομολογηθεί ο πλήρης εκσυγχρονισμός του δικτύου άρδευσης της ζώνης του Πηνειού (για την εξοικονόμηση νερού που δεν αξιοποιείται).
- Μελέτη ορεινής υδρονομίας και λιμνοδεξαμενών σε Παναχαϊκό Ερύμανθο και Αροάνεια Όρη και Μεγανίτη, Λαδοπόταμο στην Αιγιάλεια.
- Μελέτη για την ολοκληρωμένη προστασία των ακτών από τη διάβρωση στην Αχαΐα.
- Σχέδιο για την επιτάχυνση της αυτοματοποίησης στη γεωργία.
- Σχέδιο του αλιευτικού οικισμού των Αλυκών Αχαΐας και να ολοκληρωθεί η αδειοδότηση του αλιευτικού λιμένος.
- Αποκατάσταση του δικτύου μονοπατιών του νομού (Ε4, Ε31) και μελέτης για την ανάδειξη, προστασία και διαχείριση των οικοσυστημάτων, της περιοχής (Κοτύχι-Στροφυλιά, Πλαγιές Αιγιάλειας, Καλάβρυτα, Ερύμανθος κ.α.).
- Ενίσχυση των υποδομών των μεταφορών και της επιχειρηματικότητας:
- Να ενισχυθεί το ΒΙΟΠΑ Πάτρας σε υποδομές και υπηρεσίες. Να ιδρυθεί ΒΙΟΠΑ στο Αίγιο.
- Να εκπονηθεί ειδικό πρόγραμμα και να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις σε τουρισμό, ενέργεια, γεωργία ακριβείας.
Το Επιμελητήριο Αχαΐας καλεί την Πολιτεία να εντάξει άμεσα τα έργα quick wins σε μηχανισμούς ταχείας υλοποίησης και να αξιοποιήσει την Αχαΐα ως πιλότο για μια νέα προσέγγιση περιφερειακής σύγκλισης.
