13 Μαΐου 1958
Κατοχυρώνεται το εμπορικό σήμα Velcro. Οι περισσότεροι γνωρίσαμε αυτό που στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε σκριτς-σκρατς από τα παπούτσια που φορούσαμε σαν παιδιά. Πλέον, πιθανότατα το χρησιμοποιούμε για να κρατάμε τα καλώδια τακτοποιημένα. Σήμερα, το Velcro βρίσκεται παντού γύρω μας. Όμως πριν από μερικές δεκαετίες, χρειάστηκε να φτάσει στο διάστημα για να πειστεί η ανθρωπότητα ότι είναι χρήσιμο.
Όλα ξεκίνησαν μια μέρα που ο George de Mestral, ένας Ελβετός που από μικρή ηλικία έδειξε έφεση στις εφευρέσεις, είχε πάει για κυνήγι. Όταν επέστρεψε, είδε ότι τόσο το παντελόνι του όσο και το τρίχωμα του σκύλου του είχαν γεμίσει με τις μικρές αγκαθωτές μπαλίτσες του φυτού κολλιτσίδα.
Οποιοσδήποτε άλλος θα τα είχε απλά καθαρίσει χωρίς να δώσει ιδιαίτερη σημασία. Αλλά όχι ο de Mestral, που είχε κατοχυρώσει την πρώτη του πατέντα όταν ήταν μόλις 12 ετών και πάντα ήθελε να μάθει πώς δουλεύει το καθετί.
Όταν έβαλε μια από αυτές τις μπαλίτσες κάτω από το μικροσκόπιο, είδε ότι είχε χιλιάδες μικρούς γάντζους, οι οποίοι αγκιστρώνονταν σε όποιο ύφασμα πλησίαζαν.
Κάπως έτσι, το 1941, ο de Mestral σκέφτηκε ότι εάν μπορούσε να φτιάξει μια συνθετική μορφή αυτού του υφάσματος, θα είχε έναν νέο τρόπο να κολλά τα πράγματα. Θα ήταν κάτι ανάμεσα σε ένα κουμπί ή ένα φερμουάρ και στο ράψιμο.
Αυτό που σκέφτηκε ήταν να φτιάξει τα γαντζάκια που είχε δει στα αγκάθια της κολλιτσίδας και να τα συνδυάσει με απλές θηλειές από ύφασμα.
Όμως η ιδέα του δεν ήταν και τόσο εύκολο να εφαρμοστεί στην πράξη. Ο Ελβετός εφευρέτης άρχισε να επισκέπτεται τα εργοστάσια υφασμάτων της Ευρώπης. Στα έξι πρώτα του απάντησαν ότι αυτό που είχε σκεφτεί δεν μπορεί να γίνει. Όλοι μπορούσαν να κατασκευάσουν τις μικροσκοπικές υφασμάτινες θηλειές, αλλά το πρόβλημα ήταν τα γαντζάκια. Έπρεπε να είναι αρκετά ευέλικτα για να χωρίζουν από τις θηλειές όταν τα τραβάς, αλλά αρκετά ισχυρά για να μένουν κολλημένα σε διαφορετική περίπτωση.
Τελικά, ένας κατασκευαστής στην Λιόν, είχε αυτό που αναζητούσε ο de Mestral: Συνδύαζε το ισχυρό νάιλον με το βαμβάκι για να δημιουργήσει ένα ύφασμα που είχε την ικανότητα να κρατά το σχήμα του.
Χρησιμοποιώντας αυτό το υλικό, ο Ελβετός μηχανικός μπόρεσε να φτιάξει τα μικροσκοπικά γαντζάκια που είχε δει στα αγκάθια και να τα κολλήσει σε ένα άλλο κομμάτι ύφασμα, με μικρές θηλειές. Το 1955 κατοχύρωσε την πατέντα και πήρε δάνειο 150.000 δολαρίων για να θέσει σε εφαρμογή το project. Έδωσε στην εταιρεία του το όνομα Velcro, από το «velvet» (βελούδο) και το «crochet» (που στα γαλλικά σημαίνει γάντζος).
Όταν τελικά κατάφερε να παράξει μαζικά το σκριτς-σκρατς και να το βγάλει στην αγορά, είχαν περάσει περίπου 20 χρόνια από εκείνη την ημέρα στο κυνήγι που του έδωσε την ιδέα για το Velcro. Όμως, η αντίδραση της αγοράς δεν ήταν αυτή που περίμενε.
«Το πρόβλημα ήταν ότι ο κόσμος σκεφτόταν ‘τι στο καλό είναι αυτό το πράγμα; Γιατί να ασχοληθώ;΄», θα έλεγε πριν από μερικά χρόνια στο New York Magazine ο τότε CEO της Velcro Companies, Fraser Cameron. «Όταν έχεις ένα επαναστατικό προϊόν, καμιά φορά είναι δύσκολο να σκεφτεί πώς θα το χρησιμοποιήσεις».
Και τότε ήρθε η NASA. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία έψαχνε έναν τρόπο να κρατά τα αντικείμενα μέσα στα διαστημόπλοια τακτοποιημένα, καθώς με την έλλειψη βαρύτητας, τα πάντα πετούσαν.
Ξαφνικά, το Velcro είχε πάει στο διάστημα και άρα ήταν cool. Και τότε άρχισε να χρησιμοποιείται παντού. Τα νοσοκομεία το έβαλαν στα πιεσόμετρα και στις ρόμπες που φορούν οι ασθενείς. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες το χρησιμοποίησαν για να κρατούν τα πατάκια των αυτοκινήτων στη θέση τους. Οι νοικοκυρές για να κολλούν τα χαλιά στο πάτωμα ώστε να μην σκοντάφτει κανείς.
Οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν ότι το Velcro θα ήταν το τέλος των κουμπιών και των φερμουάρ.
Το 1968, η Puma έγινε η πρώτη μεγάλη εταιρεία παπουτσιών που κυκλοφόρησε αθλητικά με Velcro, με τις Adidas και Reebok να ακολουθούν.
Κάπως έτσι, τη δεκαετία του 1980, όλα τα παιδιά φορούσαν παπούτσια με τρία Velcro. Όμως έως τότε, η αρχική πατέντα της Velcro είχε λήξει, με αποτέλεσμα εταιρείες σε διάφορα σημεία της γης να φτιάχνουν φθηνά αντίγραφα. Και ενώ μόνο η Velcro έχει το δικαίωμα να φτιάχνει το προϊόν που φέρει το όνομά της, επικράτησε όλα τα σκριτς-σκρατς να αποκαλούνται έτσι.
Όσο για τον De Mestral, έως και τον θάνατό του το 1990, συνέχισε να ασχολείται με τις εφευρέσεις, φτιάχνοντας μεταξύ άλλων έναν πολύ επιτυχημένο αποφλοιωτή σπαραγγιών, που ωστόσο δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει τη διασημότερη δημιουργία του. Το Velcro έχει ψηφιστεί ανάμεσα στις 50 σημαντικότερες ανεξάρτητες εφευρέσεις του αιώνα.
Η εταιρεία που το φτιάχνει έχει υπολογίσει ότι το υλικό αυτό μπορεί να ανοίξει και να κλείσει έως και 50.000 φορές χωρίς να χάσει την κολλητική του δύναμη.
