Ποια είναι τα «αγκάθια» των διαπραγματεύσεων που θα τεθούν στο τραπέζι του διαλόγου του υπουργείου Eργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους
Όροι όπως η μετενέργεια, η επέκταση, η συρροή και η υποχρεωτική διαιτησία που τους έχουμε ξεχάσει καθώς είχαν την τιμητική τους την εποχή των μνημονίων όταν η τρόικα επέβαλε ασφυκτικούς περιορισμούς στις διαπραγματεύσεις για τις αυξήσεις των μισθών, επανέρχονται αυτό το διάστημα στο τραπέζι του διαλόγου του υπουργείου Eργασίας με τους κοινωνικούς εταίρους που έκανε πρεμιέρα σήμερα.
Στις συναντήσεις που θα γίνονται σε εβδομαδιαία βάση θα συμμετέχουν ο Γενικός Γραμματέας Εργασιακών Σχέσεων Νίκος Μηλαπίδης ενώ από την πλευρά των κοινωνικών εταίρων έχουν οριστεί οι Σοφία Καζάκου (ΓΣΕΕ), Κατερίνα Δασκαλάκη (ΣΕΒ), Νικόλαος Δήμας (ΓΣΕΒΕΕ), Ιωάννης Σταύρου (ΣΒΕ), Αντώνιος Μέγγουλης (ΕΣΕΕ) και Νίκος Ζωητός (ΣΕΤΕ).
Οι κοινωνικοί εταίροι θα υποβάλλουν προτάσεις , για να γίνει η απαραίτητη αξιολόγηση και να προκύψει η τελική επιλογή με στόχο την υπογραφή περισσότερων συλλογικών συμβάσεων εργασίας προκειμένου ο μέσος μισθός να φτάσει τουλάχιστον 1500 ευρώ το 2027.
Σχολιάζοντας την εκκίνηση του διαλόγου, η υπουργός εργασίας Νίκη Κεραμέως ανέφερε «Έχουμε ξεκινήσει μια διαδικασία και μάλιστα σήμερα υπάρχει και μια σχετική συνάντηση στο υπουργείο Εργασίας με όλους τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους για να συζητήσουμε βέλτιστες πρακτικές σε όλη την Ευρώπη, να βάλουμε κάτω τις καλύτερες πρακτικές στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τι πρακτικές και τι κίνητρα χρησιμοποιούν και οι άλλες χώρες για να ωθήσουν στη σύναψη συλλογικών συμβάσεων. Να τα συζητήσουμε όλα αυτά μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους σε μία ενιαία ομάδα εργασίας, να καταθέσουν εν συνεχεία οι κοινωνικοί εταίροι τις προτάσεις τους και μέχρι τέλος του χρόνου θα έχουμε θέσει στη δημοσιότητα τον οδικό χάρτη για το πώς θα πορευτούμε σχετικά με την αύξηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, με την ενίσχυση του πλαισίου για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας»
Άλλωστε και η σχετική κοινοτική οδηγία 2022/2041 για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο , μεταξύ άλλων, προβλέπει την υποχρέωση κατάρτισης Σχεδίου Δράσης έως το τέλος του 2025 μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους προκειμένου να αυξηθεί στην ΕΕ το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις στο 80%. Το ποσοστό κάλυψης σήμερα στη χώρα μας είναι 24% -29%.
Η νομοθεσία προβλέπει την υπογραφή τριών ειδών συλλογικών συμβάσεων, που είναι: α) οι επιχειρησιακές, β) οι κλαδικές, γ) οι ομοιοεπαγγελματικές. Στο πλαίσιο του διαλόγου θα εξεταστούν για πρώτη φορά και οι ενδοομιλικές συμβάσεις ώστε να ξεκαθαριστεί η εν λόγω γκρίζα ζώνη που δημιουργεί στρεβλώσεις στις μισθολογικές αυξήσεις. Το ζήτημα θα εξεταστεί από δύο πλευρές . α) να θεσμοθετηθεί η νέα πραγματικότητα καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν ενταχθεί στους ομίλους εταιρίες με εντελώς διαφορετικό αντικείμενο ( για παράδειγμα σε ένα τραπεζικό όμιλο εντάσσεται ασφαλιστική εταιρεία και εταιρία leasing αυτοκινήτων). Επομένως πρέπει να ξεκαθαριστεί νομικά αν θα υπογράφονται διαφορετικές συμβάσεις για τις αυξήσεις στους μισθούς και για άλλες παροχές οι οποίες θα λειτουργούν για ένα μέρος μιας επιχείρησης και όχι για το σύνολό της είτε β) θα προωθηθεί στο εργατικό συλλογικό δίκαιο ο θεσμός της ενιαίας σύμβασης για όλους τους εργαζόμενους του ομίλου.
Ποια είναι τα άλλα «αγκάθια» των διαπραγματεύσεων που θα τεθούν στο διάλογο
1. Δραστική μείωση του ποσοστού της εργοδοτικής εκπροσώπησης που απαιτείται ως προϋπόθεση για την επέκταση των όρων των συμβάσεων στο σύνολο του κλάδου. Σήμερα αυτό το ποσοστό είναι 50% +1 με αποτέλεσμα πολλοί εργοδότες να αποχωρούν από τον φορέα εκπροσώπησής τους για να μην υποχρεωθούν να αυξήσουν τους μισθούς που ορίζουν οι κλαδικές συμβάσεις. Άλλωστε η μέτρηση του ποσοστού είναι δύσκολη και συχνά αναξιόπιστη. Αυτή η παρέμβαση , σύμφωνα με το υπουργείο εργασίας, αποτελεί ένα κίνητρο ώστε οι εργοδότες να προσέρχονται με μεγαλύτερη προθυμία στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
2. Τη συμφωνία των κοινωνικών εταίρων να προβλέπεται – σε αυστηρό πλαίσιο- διαφορετική πολιτική για τις αυξήσεις που ορίζουν οι συμβάσεις, στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.
3. Απλοποίηση των διαδικασιών του ΟΜΕΔ ώστε να αρθούν οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις . Ωστόσο ο στόχος που θα τεθεί είναι στις περισσότερες περιπτώσεις οι διαφορές να λύνονται εξωδικαστικά πριν από την προσφυγή στη διαιτησία. Το υπουργείο αλλά και οι εργοδοτικοί φορείς επιθυμούν να υπερισχύσει η διαδικασία της συμφιλίωσης προτού οι δύο πλευρές προσφύγουν στη διαιτησία.
4. Απλοποίηση των διαδικασιών στην νομιμοποίηση και εγγραφή των συνδικαλιστών αλλά και των εκπροσώπων των εργοδοτικών φορέων στο ψηφιακό Μητρώο που προβλέπεται από το νόμο Χατζηδάκη. Για το θέμα αναμένεται και η απόφαση του ΣτΕ στο οποίο προσέφυγαν οι συνδικαλιστές με το σκεπτικό ότι είναι αντισυνταγματικό να εξαρτάς την πορεία μιας συλλογικής σύμβασης από την εγγραφή των μελών στα Μητρώα.
Ας δούμε όμως τι θα προτείνουν το υπουργείο και οι φορείς στο πλαίσιο του διαλόγου.
Ο γενικός γραμματέας απασχόλησης Νίκος Μηλαπίδης τάσσεται υπερ της ενίσχυσης των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων αναφέροντας ωστόσο ότι «δεν πρέπει να γυρίσουμε πίσω στα λάθη του παρελθόντος που είχαν ως αποτέλεσμα να μπαίνει λουκέτο στις επιχειρήσεις για να εφαρμοστούν οι αυξήσεις στους μισθούς που προέβλεπε η σύμβαση. Επίσης πρέπει να αποκτήσουμε κουλτούρα συνεννόησης και συμβιβασμού και η διαιτησία να εφαρμόζεται σε έσχατες περιπτώσεις. Στόχος του υπουργείου είναι να δημιουργηθεί ένα σταθερό σύστημα επέκτασης των συμβάσεων αφού προηγηθεί οικονομική ανάλυση ανά κλάδο ώστε να μετρηθεί η ανταγωνιστικότητα , η παραγωγικότητα και αντοχή των επιχειρήσεων. Τέλος και η εκπροσώπηση των φορέων είναι ένα σημαντικό ζήτημα όσον αφορά τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι τα σούπερ μάρκετ δεν έχουν εργοδοτικό φορέα εκπροσώπησης παρότι είναι ένας πολυπληθής κλάδος.»
Η επικεφαλής του τομέα απασχόλησης του ΣΕΒ Κατερίνα Δασκαλάκη τονίζει ότι ο φορέας είναι υπέρ της ενίσχυσης των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων αναφέροντας όμως ορισμένες στρεβλώσεις που πρέπει να τροποποιηθούν. 1) Ομοιοπεπαγγελματικές συμβάσεις . Για παράδειγμα δε μπορεί να ισχύει ενιαία σύμβαση για τους λογιστές είτε εργάζονται σε ένα μικρό λογιστικό γραφείο είτε στο λογιστήριο πολυεθνικής εταιρίας. 2) Το επίπεδο συνδικαλιστικής εκπροσώπησης είναι χαμηλό 15%-20%. Επομένως αποτελεί ζητούμενο αν είναι θεμιτό να επεκτείνεται σε όλο τον κλάδο μια σύμβαση που υπογράφηκε από ελάχιστους εκπροσώπους των φορέων. 3) Ο ΟΜΕΔ ( οργανισμός μεσολάβησης και διαιτησίας) πρέπει να χρησιμοποιείται επικουρικά και ως έσχατο μέσο. Αντίθετα πρέπει να ενισχυθεί το πεδίο της συμφιλίωσης όπως ισχύει στη Βρετανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης πρέπει να μπει τάξη στο ψηφιακό Μητρώο και να μην δηλώνει ο καθένας ότι θέλει .
Από την πλευρά της η ΓΣΕΒΕΕ πιστεύει ότι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις πρέπει να θωρακισθούν θεσμικά με την συμμετοχή των τριτοβάθμιων οργανώσεων , να θεσπιστούν κίνητρα για τους εργοδότες και να αλλάξει το ποσοστό του 50%+1 που δύσκολα αποδεικνύεται.
Σχολιάζοντας το ζήτημα της χαμηλής συνδικαλιστικής εκπροσώπησης ο γραμματέας τύπου και κοινωνικών δικτύων της ΓΣΕΕ Γιώργος Χριστόπουλος τονίζει ότι « Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η εκπροσώπηση είναι μικρότερη αλλά οι νόμοι είναι ισχυροί και προστατεύουν τον εργαζόμενο. Αντίθετα , όπως έδειξε πρόσφατη έρευνά μας για την ποιότητα στην εργασία, οι Έλληνες εργαζόμενοι επιστρέφουν σπίτι τους εξουθενωμένοι, δουλεύοντας εντατικά και περισσότερες ώρες χωρίς να αμείβονται επιπλέον, Η θέση μας είναι ξεκάθαρη, ο θεσμός των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν μπορεί να λειτουργήσει παρά μόνο με ακηδεμόνευτες από το κράτος διαδικασίες και με την πλήρη επαναφορά του πλαισίου που περιλαμβάνει την μετενέργεια, την επεκτασιμότητα, τη συρροή και την καθολικότητα. Το 86% των ερωτώμενων σε πρόσφατη έρευνα του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ υποστηρίζουν την καθολική κάλυψη όλων των εργαζομένων και την υποχρεωτική ισχύ για όλες τις επιχειρήσεις των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.»
