Παράθυρο για νέες παροχές στη ΔΕΘ με λεφτά από τη «ρήτρα διαφυγής» για τις αμυντικές δαπάνες ενδέχεται να ανοίξει σήμερα η Κομισιόν, που την ίδια ώρα όμως αναμένεται να κλείσει την πόρτα στα σενάρια για παράταση στο Ταμείο Ανάκαμψης που ολοκληρώνει τον κύκλο του οριστικά τον Δεκέμβριο του 2026.
Στην ταραγμένη περίοδο που διανύει η Ευρώπη, τα κονδύλια που θα πήγαιναν για ένα νέο Ταμείο Ανάκαμψης, θα ανακατευθυνθούν σε στρατιωτικά εξοπλιστικά προγράμματα, αντί για παράταση ή νέα προγράμματα για επενδύσεις, όπως ζητούσαν πολλά κράτη-μέλη.
Η 4η Ιουνίου θα αποδειχθεί καθοριστική για τις οικονομικές αποφάσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη, καθώς σήμερα αναμένονται:
– η πρόταση της Κομισιόν για την ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής (escape clauses) από τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, ειδικά για την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Ελλάδα έχει ήδη υποβάλει σχετικό αίτημα για να εξαιρεθεί το ποσό των περίπου 500 εκατομμυρίων ευρώ, που προορίζεται για τις αμυντικές δαπάνες του 2026, από τα όρια δημοσιονομικής αύξησης που επιβάλλει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Η ενεργοποίηση αυτής της ρήτρας θα επιτρέψει στην Ελλάδα να διαθέσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο, που σύμφωνα με εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, μπορεί να φτάσει συνολικά έως και 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ, συνυπολογίζοντας και άλλες δημοσιονομικές δυνατότητες που προκύπτουν από την καλή πορεία του προϋπολογισμού.
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής της Ελλάδας για την αναβάθμιση των αμυντικών της δυνατοτήτων, με προγραμματισμένες επενδύσεις ύψους 25 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2036, αντανακλώντας τις γεωπολιτικές προκλήσεις στην περιοχή και την ανάγκη για ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας. Η Ελλάδα, που ήδη δαπανά περίπου το 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα – ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ – επιδιώκει να αξιοποιήσει τη δημοσιονομική ευελιξία που παρέχει η ρήτρα διαφυγής, ώστε να συνεχίσει την υλοποίηση αυτής της πολιτικής χωρίς να παραβιάζει τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες.
«Όποιος πρόλαβε»… είδε το Ταμείο Ανάκαμψης
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να ανακοινώσει ότι δεν θα δοθεί παράταση στο Ταμείο Ανάκαμψης (Recovery and Resilience Facility – RRF), το οποίο έχει προγραμματιστεί να λήξει το 2026. Η απόφαση αυτή θα προκαλέσει ανησυχίες σε κράτη-μέλη όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που βασίζονται σημαντικά στα κονδύλια του Ταμείου για την ανάκαμψη της οικονομίας τους. Η μη παράταση του Ταμείου σηματοδοτεί το τέλος μιας σημαντικής πηγής χρηματοδότησης για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, γεγονός που θα απαιτήσει από τα κράτη-μέλη να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και να προσαρμόσουν τις εθνικές τους πολιτικές.
Χθες πάντως ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας, Νίκος Παπαθανάσης, σχολίασε ότι δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς την έγκριση από τα 27 εθνικά κοινοβούλια για την παράταση του Ταμείου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η λήξη του προγράμματος είναι οριστική και δεν πρόκειται να αναβληθεί. Η Ελλάδα, ωστόσο, διατηρεί ισχυρή θέση όσον αφορά την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχοντας ήδη λάβει σημαντικά ποσά που θα συμβάλουν στην εκτέλεση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων και μετά το 2026.
