Κριτική στην κυβέρνηση ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) αναφορικά με κάποιες από τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, και συγκεκριμένα του προγράμματος «Σπίτι μου» και πιο πρόσφατα και του επιδόματος ενοικίου, που θα διανεμηθεί στους δικαιούχους τον προσεχή Νοέμβριο. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στη φετινή έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, που δημοσιεύθηκε χθες, «προγράμματα ενίσχυσης των νοικοκυριών μέσω της επιδότησης δανείων ή μισθωμάτων, αν και είναι κοινωνικά προς τη σωστή κατεύθυνση, αυξάνουν περαιτέρω την ήδη υπερβάλλουσα ζήτηση και, εφόσον δεν συνδυαστούν με δραστικές πρωτοβουλίες τόνωσης της προσφοράς ακινήτων, δεν μπορούν να δώσουν βιώσιμη λύση στο συνεχώς αυξανόμενο στεγαστικό ζήτημα της χώρας».
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η ΤτΕ προειδοποιεί, παράλληλα, ότι «περαιτέρω άνοδος των τιμών των κατοικιών αναμένεται να οδηγήσει σε κόπωση της εγχώριας ζήτησης στις περιοχές εκείνες όπου οι αξίες υπερβαίνουν τα επίπεδα προσιτότητας για τα νοικοκυριά και όπου τα ακίνητα προς πώληση δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των υποψήφιων αγοραστών».
Ουσιαστικά, η ΤτΕ επιβεβαιώνει τις απόψεις ειδικών της αγοράς, αλλά και απλών πολιτών, οι οποίοι διαπιστώνουν ότι το πρόγραμμα «Σπίτι μου», παρότι πράγματι διευκολύνει την πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό για την απόκτηση κατοικίας, στην πράξη δημιουργεί στρέβλωση στην αγορά, μέσω της απότομης αύξησης της ζήτησης κι άρα και των ζητούμενων τιμών, με αποτέλεσμα το όποιο όφελος για τους πολίτες τελικά να εξανεμίζεται από την υψηλότερη τιμή αγοράς του ακινήτου. Σε πρόσφατη έρευνα «Βαρόμετρο της Αγοράς Ακινήτων», που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, για λογαριασμό του blog για επενδύσεις iliaspapageorgiadis.com, του επενδυτή ακινήτων και συμβούλου επιχειρήσεων Ηλία Παπαγεωργιάδη, το 75% ανέφερε ότι το πρόγραμμα «Σπίτι μου» οδήγησε σε άνοδο των τιμών πώλησης κατοικιών (το 35% είδε άνοδο έως 10%, το 40% είδε άνοδο πάνω από 10%). Αντίστοιχα, το 78% θεωρεί ότι τα ενοίκια αυξήθηκαν εξαιτίας του προγράμματος (37% έως 10%, 41% πάνω από 10%).
Στο πλαίσιο αυτό, η ΤτΕ επισημαίνει ότι «για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος απαιτείται ευρύτερος εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός, που θα αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιφέρεια και στην αποσυμφόρηση των μητροπολιτικών κέντρων, οδηγώντας σε μια ισόρροπη διασπορά της ζήτησης ακινήτων στο σύνολο της επικράτειας». Οπως τονίζει η ανάλυση, στην αγορά κατοικίας, με την οικονομική προσιτότητα της στέγασης να αποτελεί ήδη σημαντικό ζήτημα για τα νοικοκυριά, η ενίσχυση της ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης αναμένεται να διατηρήσει οξυμένο το πρόβλημα κατά την προσεχή περίοδο, με την έλλειψη χώρων να επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τα μητροπολιτικά κέντρα και τους τουριστικούς προορισμούς.
Ηδη, πάντως, η αγορά ακινήτων μοιάζει να βρίσκεται σε ένα κρίσιμο «σταυροδρόμι», καθώς έχουν αρχίσει να καταγράφονται οι πρώτες αρνητικές εξελίξεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το φετινό πρώτο τρίμηνο οι καθαρές ξένες άμεσες επενδύσεις υποχώρησαν κατά 31,4% σε ετήσια βάση και περιορίστηκαν σε 356,8 εκατ. ευρώ, από 520 εκατ. ευρώ κατά το αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Πρόκειται για την πρώτη τέτοια εξέλιξη των τελευταίων ετών, η οποία όμως ήταν αναμενόμενη, μετά την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων χορήγησης αδειών διαμονής μέσω του προγράμματος «χρυσή βίζα». Υπενθυμίζεται ότι το 2024, το σύνολο των ροών κεφαλαίων από το εξωτερικό για την αγορά ακινήτων ανήλθε σε 2,75 δισ. ευρώ, ποσό που ήταν αυξημένο κατά 30% σε σχέση με το 2023 (2,1 δισ. ευρώ).
Η απόφαση, παράλληλα, του ΣτΕ για τον ΝΟΚ έχει προκαλέσει νέα προβλήματα στο «μέτωπο» της προσφοράς, καθώς κατά το πρώτο δίμηνο του 2025, η οικοδομική δραστηριότητα για νέες κατοικίες υποχώρησε κατά 49,7% με βάση τον δομήσιμο όγκο των οικοδομών και κατά 50,8% με βάση τον αριθμό των αδειών, ενώ ειδικά στην περιοχή της Αττικής, οι μειώσεις ήταν ακόμα μεγαλύτερες και διαμορφώθηκαν σε 59,2% και 57,5% αντίστοιχα.
