Από τα βόρεια ως τα νότια της Ιταλίας, από το Βένετο ως την Απουλία, οι ακτές έχουν γεμίσει με μικρούς, μαύρους πλαστικούς δίσκους.
Το μυστήριο επιχείρησε να λύσει ο Ιταλός Έντζο Σούμα, οικοξεναγός και ιδρυτής του διαδικτυακού μουσείου Archeoplastica (archeoplastica.it) που συγκεντρώνει και εκθέτει όλα τα πλαστικά απορρίμματα που συναντά στις ακτές του Μπρίντιζι, με κάποια από αυτά να χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960.
Σύμφωνα με τον Σούμα οι μικροί μαύροι δίσκοι που θυμίζουν κυματιστά πατατάκια γνωστής εταιρίας, έχουν κατακλύσει τις ιταλικές παραθαλάσσιες περιοχές εδώ και μήνες, με τα πρώτα δείγματα να τοποθετούνται χρονικά τον περασμένο Ιανουάριο.
Έπειτα από έρευνα, ο Σούμα κατέληξε ότι πρόκειται για εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε προηγμένες μονάδες καθαρισμού λυμάτων και ονομάζονται z-mbbr.
Ωστόσο, δεν ήταν σαφές από ποιο σημείο άρχισαν να διοχετεύονται στο περιβάλλον και αν η απελευθέρωσή τους στη θάλασσα προέκυψε από βλάβη στο σύστημα της μονάδας.
Οι αρχικές εκτιμήσεις θέλουν τους δίσκους να απορρίπτονται στον ποταμό Άντιτζε, το δεύτερο μεγαλύτερο ποταμό της Ιταλίας που πηγάζει από τις Άλπεις και εκβάλλει στην Αδριατική, και από εκεί να φτάνουν ως τα νότια της χώρας.
Ο Σούμα ήρθε σε επαφή με τη σουηδική εταιρία που κατασκευάζει και διαθέτει τους δίσκους και αναζήτησε ανάμεσα στις ιταλικές εγκαταστάσεις που τα χρησιμοποιούν, εκείνες που πιθανώς βρίσκονται πίσω από το μυστήριο.
Στο μεταξύ, η Περιφερειακή Υπηρεσία Πρόληψης και Προστασίας του Περιβάλλοντος του Βένετο (ARPAV) διενεργεί έρευνα ώστε να εντοπιστεί το εργοστάσιο που ευθύνεται για τη διαρροή.
Σε δηλώσεις του στην Corriere della Sera, ο Σούμα εξήγησε ότι δέχεται καθημερινές αναφορές για την παρουσία των δίσκων από τον Ιανουάριο, χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο «εκτεταμένο και επίμονο».
Ο ιδρυτής του Archeoplastica υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται για σκόπιμη απόρριψη των αποβλήτων, καθώς «όλοι οι δίσκοι είναι άθικτοι, επομένως λειτουργούν άψογα. Μιλάμε για υλικό που αγοράστηκε και χρησιμοποιήθηκε σε μονάδες καθαρισμού. Θα ήταν οικονομική ζημία για την εταιρεία. Είναι πιο πιθανό να μην παρατήρησαν τη ζημιά. Ωστόσο, θα χρειαστεί έρευνα για να εντοπιστεί η υπεύθυνη μονάδα».
Όσο για τον κίνδυνο από τέτοιου είδους απόβλητα, εξηγεί ότι το πλαστικό χρειάζεται δεκαετίες για να αποσυντεθεί, ενώ παράλληλα τα μικροπλαστικά που προκύπτουν εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα.
«Αυτοί οι δίσκοι επιπλέουν και ταξιδεύουν εύκολα, επηρεασμένοι από τους ανέμους. Είναι ένα τέλειο παράδειγμα του πώς τα απόβλητά μας μπορούν να ταξιδέψουν για εκατοντάδες χιλιόμετρα», προσθέτει.
Ο ίδιος επισημαίνει πως το πραγματικό πρόβλημα είναι τα πλαστικά μιας χρήσης με «υλικά κατασκευασμένα για να διαρκέσουν αιώνες που χρησιμοποιούνται για λίγα λεπτά. Η κατάσταση κατά μήκος της Αδριατικής, ειδικά τον χειμώνα, είναι ανησυχητική: τα ποτάμια μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες πλαστικού στη θάλασσα και η Αδριατική, που είναι μικρή, συσσωρεύει απόβλητα και από άλλες χώρες».
Συστήνει, λοιπόν, τον περιορισμό της χρήσης πλαστικού, αλλά τονίζει ότι η πραγματική αλλαγή μπορεί να σημειωθεί μόνο από τους θεσμούς και με ένα σχέδιο για την προοδευτική εξάλειψη του πλαστικού μιας χρήσης.
Ακτές: Σχεδόν 900 απορρίμματα ανά 100 μέτρα
Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική οργάνωση της Ιταλίας, Legambiente, το 2025 σε παράκτια έκταση 196.890 τετραγωνικών μέτρων, συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν 56.168 απορρίμματα.
Κατά μέσο όρο υπολογίστηκαν 892 απόβλητα ανά 100 μέτρα, σε 63 ιταλικές ακτές σε 13 περιφέρειες.
Πρωταγωνιστικό ρόλο δε θα μπορούσε να μην παίξει το πλαστικό, το οποίο κατατάσσεται πρώτο ανάμεσα στα απόβλητα που εντοπίστηκαν σε ποσοστό 77,9% (43.776 από τα συνολικά 56.168). Ακολουθούν τα γυάλινα και κεραμικά αντικείμενα σε ποσοστό 8,3%, το χαρτί και το χαρτόνι σε ποσοστό 4,3%, το μέταλλο σε ποσοστό 3,6% και το ξύλο σε ποσοστό 2,4%.
Αναλυτικότερα, τα περισσότερα πλαστικά ήταν μίας χρήσης και συχνά ήταν τα δίχτυα και άλλα αντικείμενα που χρησιμεύουν στην αλιεία, ενώ τα αποτσίγαρα – και αυτά πλαστικά – εκτιμώνται σε 7,5% του συνόλου.
Επιπλέον, συγκριτικά με το περασμένο έτος, φέτος η κατάσταση των ακτών επιδεινώθηκε σύμφωνα με τον Δείκτη Καθαρών Ακτών. Έτσι, οι «πολύ καθαρές» παραλίες μειώθηκαν από 42% σε 27% και οι «καθαρές» παραλίες από 24,2% σε 14%.
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), παγκοσμίως, 19-23 εκατ. τόνοι πλαστικών μολύνουν λίμνες, ποτάμια και θάλασσες κάθε χρόνο, με τις εκτιμήσεις να θέλουν τον τριπλασιασμό τους έως το 2040.
