Επανεξετάζονται τα κίνητρα για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, με το οικονομικό επιτελείο να… μετράει ποια δούλεψαν και ποια πρέπει να οδηγηθούν προς κατάργηση ή να βελτιωθούν. Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αναζητούν νέες λύσεις που μπορούν να οδηγήσουν στον περαιτέρω περιορισμό της φοροδιαφυγής, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές καταγράφουν αλματώδη αύξηση, όπως επίσης και οι συναλλαγές μέσω IRIS.
Η επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών στο σύνολο της οικονομίας φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς, καθώς μειώνεται το «κενό» ΦΠΑ και αυξάνονται τα έσοδα του Δημοσίου. Οι πληρωμές σε εστιατόρια, μίνι μάρκετ, περίπτερα, ακόμη και ταξί, καταγράφουν θεαματική αύξηση. Συγκεκριμένα, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές στην Ελλάδα κατέγραψαν σημαντική αύξηση το 2024, με την αξία τους να φτάνει τα 67,7 δισ. ευρώ (αύξηση 10,7% σε σχέση με το 2023). Σημαντική αύξηση καταγράφηκε σε διάφορους κλάδους, όπως πλυντήρια αυτοκινήτων, υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, δικηγόρους και ταξί. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές οδήγησαν στη μείωση της φοροδιαφυγής και στην αύξηση των εσόδων, με το Δημόσιο να προσθέτει δύο επιπλέον δισ. ευρώ στα ταμεία.
Αντιθέτως, μεγάλο πρόβλημα παραμένουν οι συναλλαγές σε επαγγελματικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της οικοδομής. Βέβαια και στον τομέα αυτό τα πράγματα συγκριτικά με το κοντινό παρελθόν είναι ελαφρώς καλύτερα, καθώς και οι ίδιοι οι επαγγελματίες διαπιστώνουν ότι δυσκολεύονται πλέον να «ασπρίσουν» τα ποσά που λαμβάνουν χωρίς απόδειξη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η μεγάλη πλειονότητα συνεχίζει να αμείβεται με «μαύρα».
Μάλιστα, τα κίνητρα σε όσους πληρώνουν ηλεκτρονικά ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς, όπως αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο, δεν έχουν αποδώσει. Συγκεκριμένα, είχε θεσμοθετηθεί και ενεργοποιήθηκε το 2022 φορολογική ελάφρυνση έως και 2.200 ευρώ ετησίως για όσους πληρώνουν με πλαστικό χρήμα. Το εν λόγω μέτρο πλησιάζει προς το τέλος του, καθώς η ισχύς του εκπνέει στα τέλη του 2025. Στο οικονομικό επιτελείο αναρωτιούνται εάν υπάρχει λόγος να συνεχισθεί ή πρέπει να δοθούν επιπλέον κίνητρα προκειμένου οι φορολογούμενοι να αρχίσουν να ζητούν αποδείξεις από υδραυλικούς και ηλεκτρολόγους.
Το μέτρο προβλέπει ότι το 30% των ηλεκτρονικών πληρωμών για αμοιβές επαγγελματιών εκπίπτει από το φορολογητέο εισόδημα, με ανώτατο πλαφόν δαπανών τις 5.000 ευρώ τον χρόνο. Η ελάφρυνση στον φόρο κυμαίνεται –ανάλογα με το εισόδημα– από 450 έως 2.200 ευρώ. Για παράδειγμα, κάποιος με ετήσιο εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ μπορεί να γλιτώσει έως και 2.200 ευρώ φόρο, εφόσον πληρώνει τους επαγγελματίες με κάρτα ή IRIS και ζητάει απόδειξη. Οι περισσότεροι φορολογούμενοι δεν αξιοποίησαν καν το μέτρο. Αλλοι το αγνόησαν, άλλοι το απέρριψαν, γιατί –πολύ απλά– δεν τους συνέφερε. Οι βασικοί λόγοι που το «κίνητρο» της εφορίας δεν λειτούργησε όπως αναμενόταν είναι δύο:
Το όφελος ήταν μικρό ή ανύπαρκτο για εκατομμύρια πολίτες. Μισθωτοί, αγρότες και συνταξιούχοι με χαμηλά εισοδήματα –κάτω από το αφορολόγητο– δεν είδαν κανένα κέρδος.
Η φορολογική έκπτωση αποδίδεται αργότερα και με μικρό ποσό, ενώ η έκπτωση του επαγγελματία για πληρωμή με μετρητά και χωρίς απόδειξη είναι άμεση και μεγαλύτερη.
Για παράδειγμα, μια ηλεκτρολογική εργασία κοστίζει 100 ευρώ. Αν ο φορολογούμενος πληρώσει με κάρτα και ζητήσει απόδειξη, ο τελικός λογαριασμός φτάνει τα 124 ευρώ, λόγω του ΦΠΑ 24%. Η ανταμοιβή του; Μια φορολογική έκπτωση 8,20 ευρώ, που θα δει στην εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης την επόμενη χρονιά. Αν όμως πληρώσει τοις μετρητοίς και δεν ζητήσει τίποτα, κερδίζει αμέσως 24 ευρώ. Η επιλογή, για πολλούς, είναι προφανής.
Η έκπτωση φόρου για όσους πληρώνουν με κάρτα ηλεκτρολόγους ή υδραυλικούς είναι ένα από τα μέτρα που δεν απέδωσαν.
Το μέτρο καλύπτει ευρεία γκάμα επαγγελμάτων: από τεχνίτες και οικοδόμους (υδραυλικοί, σοβατζήδες, πλακάδες) μέχρι κομμωτήρια, γυμναστήρια, νομικές υπηρεσίες, σχολές χορού, οικιακές βοηθούς, φωτογράφους, κτηνιάτρους, ακόμη και δραστηριότητες αναψυχής και ευεξίας. Κοινό χαρακτηριστικό των κλάδων αυτών είναι η «ευκολία» με την οποία μπορεί να γίνει μια πληρωμή χωρίς ίχνη.
Αυτός ήταν και ο λόγος που το οικονομικό επιτελείο αποφάσισε τη θεσμοθέτηση του τεκμαρτού τρόπου υπολογισμού του εισοδήματός τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, οι μαραγκοί δήλωναν καθαρά κέρδη 7.993 ευρώ ετησίως. Οι χτίστες 13.721 ευρώ τον χρόνο, οι υδραυλικοί 7.617 ευρώ ή 634 ευρώ τον μήνα, ενώ οι ηλεκτρολόγοι. 4.194 ευρώ το έτος.
Καθώς το μέτρο της έκπτωσης πλησιάζει στη λήξη του, όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά. Από την ενίσχυσή του –με πιο γενναίες εκπτώσεις, ακόμη και διπλασιασμό της φοροελάφρυνσης (έως 4.400 ευρώ για υψηλά εισοδήματα)– μέχρι και την πλήρη κατάργησή του, εφόσον κριθεί αναποτελεσματικό. Οι φορολογικές εκπτώσεις σήμερα διαμορφώνονται ως εξής:
– Εως 450 ευρώ για εισόδημα έως 10.000 ευρώ.
– Εως 1.100 ευρώ για εισόδημα 10.000-20.000 ευρώ.
– Εως 1.400 ευρώ για εισόδημα 20.000-30.000 ευρώ.
– Εως 1.800 ευρώ για εισόδημα 30.000-40.000 ευρώ.
– Εως 2.200 ευρώ για εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ.
