Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο έχει εξελιχθεί σε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με τις ομάδες στα πέντε κορυφαία πρωταθλήματα της ηπείρου να καταγράφουν έσοδα ύψους 20,4 δισεκατομμύρια ευρώ για τη σεζόν 2023-2024, και τους Αμερικανούς επενδυτές να διεκδικούν δυναμικά μερίδιο από την πίτα.
Σήμερα, Αμερικανοί επενδυτές κατέχουν, πλήρως ή εν μέρει, την πλειοψηφία των ομάδων της Πρέμιερ Λιγκ στην Αγγλία. Σε αυτές περιλαμβάνονται τέσσερις από τους παραδοσιακούς «Big Six» συλλόγους, δηλαδή, Τσέλσι, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Άρσεναλ, οι οποίοι έχουν όλοι προσελκύσει αμερικανικά κεφάλαια.
Η εκτόξευση των εσόδων
Η ραγδαία αύξηση των εσόδων υπήρξε ο βασικός πόλος έλξης. Την αγωνιστική περίοδο 1996-97, όταν ιδρύθηκε η Πρέμιερ Λιγκ, τα συνολικά έσοδα στις πέντε μεγαλύτερες ευρωπαϊκές λίγκες ανέρχονταν σε 2,5 δισ. εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση της Deloitte. Το 2023-24, το ποσό αυτό εκτοξεύτηκε κατά 750%.
Η εκρηκτική αυτή ανάπτυξη οδήγησε σε απότομες αυξήσεις στις αποτιμήσεις των κορυφαίων συλλόγων της Ευρώπης. Η οικογένεια Γκλέιζερ, που κατέχει επίσης τους Τάμπα Μπέι Μπακανίερς του NFL, αγόρασε τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ το 2005 για 790 εκατομμύρια λίρες δηλαδή, 1,07 δισεκατομμύρια δολάρια. Το 2024, η πώληση μειοψηφικού πακέτου στον δισεκατομμυριούχο Τζιμ Ράτκλιφ αποτίμησε τον σύλλογο περίπου στα 5 δισεκατομμύρια λίρες, καθιστώντας τον τον πιο ακριβό στον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Ο Κίραν Μαγκουάιρ, αναπληρωτής καθηγητής χρηματοοικονομικών του ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, δήλωσε στο CNBC ότι η αυξανόμενη αμερικανική ιδιοκτησία στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο οφείλεται στη συγκέντρωση πλούτου στις ΗΠΑ. «Είναι σχεδόν αυτονόητο… τι άλλο μπορείς να κάνεις με τα μετρητά σου; Μπορείς να έχεις μόνο ελικόπτερα και σούπερ γιοτ», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο περιορισμένος αριθμός κορυφαίων επαγγελματικών αθλητικών ομάδων διαθέσιμων προς αγορά έχει ενισχύσει τη ζήτηση. Καθώς οι επενδυτές αδυνατούν να καλύψουν τα τεράστια ποσά για ομάδες του NFL ή του NBA, στρέφονται στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο ως εναλλακτική.
Η είσοδος των private equity
Περισσότεροι από 36 σύλλογοι στις πέντε μεγαλύτερες ευρωπαϊκές λίγκες διαθέτουν πλέον συμμετοχή private equity, venture capital ή private debt, μέσω πλειοψηφικών ή μειοψηφικών μεριδίων, συμπεριλαμβανομένης της πλειοψηφίας των ομάδων της Πρέμιερ Λιγκ, σύμφωνα με στοιχεία της PitchBook.
Πολλοί επενδυτές private equity ακολουθούν το μοντέλο της πολυϊδιοκτησίας για να ενισχύσουν τις τοποθετήσεις τους. Μιλώντας στο CNBC, ο Νικολά Μόουρα, Senior EMEA Private Capital Analyst της PitchBook, τόνισε ότι πολλοί Αμερικανοί επενδυτές επιδιώκουν να «χτίσουν μια ποικιλία διαφορετικών συλλόγων», καθώς το μοντέλο αυτό προσφέρει τόσο εμπορικά όσο και οικονομικά οφέλη.
Ωστόσο, η αυξανόμενη διάδοση της πολυϊδιοκτησίας έχει προκαλέσει την αντίδραση των ρυθμιστικών αρχών. Ο Μόουρα σημείωσε ότι η UEFA «αρχίζει να σκληραίνει τη στάση της απέναντι στους συλλόγους».
Το καλοκαίρι, η αγγλική Κρίσταλ Πάλας αποκλείστηκε από τη συμμετοχή στο Γιουρόπα Λιγκ λόγω παραβίασης των κανονισμών πολυϊδιοκτησίας. Ο Αμερικανός επιχειρηματίας Τζον Τέξτορ κατέχει μερίδιο στην ομάδα, αλλά και στη Λιόν της Γαλλίας, η οποία επίσης προκρίθηκε στη διοργάνωση. Ο Μόουρα υπογράμμισε ότι αυτή η απόφαση, την οποία η Κρίσταλ Πάλας χαρακτήρισε «αδικία», θα μπορούσε να αποτελέσει μεγαλύτερο πρόβλημα στο μέλλον, καθώς όλο και περισσότερες ομάδες με παρόμοιες δομές ανεβαίνουν στις κορυφαίες κατηγορίες.
Το μέλλον
Η αύξηση των εσόδων στο ποδόσφαιρο έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια. Η Deloitte προβλέπει ότι τα εισοδήματα θα «σταθεροποιηθούν» τη σεζόν 2025-26, καθώς περιορίζεται η αύξηση της αξίας των τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Αυτό έχει καταστήσει τα εμπορικά έσοδα τον βασικό μοχλό· μόνο το 2023-24 αυξήθηκαν κατά 6%, χάρη σε νέες χορηγίες και στη χρήση γηπέδων για εκδηλώσεις πέραν του ποδοσφαίρου.
Ο Μόουρα ανέφερε ότι πολλοί Αμερικανοί επενδυτές private equity «επιδιώκουν να αναβαθμίσουν τις κερκίδες, ολόκληρα τα γήπεδά τους» ώστε να διαφοροποιηθούν από τα έσοδα των τηλεοπτικών μεταδόσεων.
Η αναζήτηση ανάπτυξης σε εμπορικά και έσοδα ημέρας αγώνα μπορεί να οδηγήσει περισσότερους συλλόγους στη διοργάνωση αγώνων στο εξωτερικό. Η Λα Λίγκα της Ισπανίας θα πραγματοποιήσει για πρώτη φορά φέτος αγώνα κανονικής περιόδου στο εξωτερικό, με την πρωταθλήτρια Μπαρτσελόνα να αντιμετωπίζει τη Βιγιαρεάλ στο Μαϊάμι. Αντίστοιχα, η Σέριε Α της Ιταλίας εξετάζει διεθνή αγώνα, με την ομοσπονδία της χώρας να εγκρίνει σχέδια για ματς στην Αυστραλία.
Μέχρι σήμερα, τα παιχνίδια των εθνικών πρωταθλημάτων δεν επιτρέπονταν εκτός των χωρών τους, με τη FIFA να εξετάζει πλέον την επίσημη αλλαγή των κανονισμών. Ο Μαγκουάιρ υποστηρίζει ότι και η Πρέμιερ Λιγκ θα στραφεί τελικά σε διεθνείς αγώνες, ώστε να ανταγωνιστεί άλλες ευρωπαϊκές λίγκες. Τα οικονομικά οφέλη, όπως τονίζει, θα οδηγήσουν στο να «πωληθούν στους φιλάθλους… ουσιαστικά ως τετελεσμένο γεγονός».
Η Πρέμιερ Λιγκ, πάντως, δεν έχει επισήμως εξετάσει το ενδεχόμενο να μεταφέρει αγώνες κανονικής περιόδου εκτός Αγγλίας. Ο CEO της, Ρίτσαρντ Μάστερς, δήλωσε στο CNBC ότι η λίγκα είναι «πολύ διαφορετική» από τις αμερικανικές ομοσπονδίες σε ό,τι αφορά τους διεθνείς αγώνες.
