Του Θέμη Μπάκα
Η λέξη «αναδιανομή» κουβαλάει ένα βάρος ιστορικό και πολιτικό. Δεν είναι μια ουδέτερη έννοια. Είναι ταυτισμένη με περιόδους μεγάλων αλλαγών, με στιγμές που η πολιτική απέκτησε νόημα για τους πολλούς, όχι για τους λίγους.
Το 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν έφερε, απλώς, μια αλλαγή διακυβέρνησης. Έφερε στο προσκήνιο τους εργαζόμενους, τους αγρότες, τους ευάλωτους, τους νέους χωρίς πρόσβαση και προοπτική. Εκείνη την εποχή η αναδιανομή αφορούσε το εισόδημα, την ασφάλιση, την Παιδεία, την Υγεία, την επιχειρηματικότητα για όλους. Επρόκειτο για μια πολιτική πράξη αποκατάστασης της κοινωνικής ισορροπίας. Αποτέλεσε δε τη μεγαλύτερη στην ελληνική πολιτική ιστορία αναδιανομή εισοδήματος.
Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά, η αναδιανομή επιστρέφει στο προσκήνιο. Όχι πια μόνο ως μια αναγκαιότητα εισοδηματικής πολιτικής. Αλλά ως πολιτικό και κοινωνικό καθήκον που αφορά τη βαθύτερη δομή της κοινωνίας.
Γιατί σήμερα δεν στερούνται μόνο οι ευάλωτοι. Στερούνται οι νέοι, οι εργαζόμενοι της επισφάλειας, οι μικρομεσαίοι, οι αγρότες που δίνουν μάχη επιβίωσης. Στερείται η κοινωνία την προσδοκία. Στερείται η νέα γενιά το δικαίωμα στο όνειρο. Και η στέρηση αυτή δεν είναι ατομικό πρόβλημα. Είναι πολιτική αποτυχία.
Ως εκ τούτου, η νέα αναδιανομή είναι η πιο κρίσιμη πολιτική ατζέντα της εποχής. Γιατί έρχεται να απαντήσει σε ένα κεντρικό ερώτημα: ποιος έχει πρόσβαση στο αύριο;
Να δοθούν ευκαιρίες, όχι απλώς πόροι
Η πολιτική του μέλλοντος δεν μπορεί να περιορίζεται στο πόσα δίνεις. Πρέπει να δεις σε ποιους και σε τι δίνεις πρόσβαση. Σήμερα το πραγματικό χάσμα δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι χάσμα ευκαιριών. Παιδιά που δεν έχουν τα ίδια εφόδια, φοιτητές που δεν έχουν ίδιες προοπτικές, εργαζόμενοι χωρίς δικαιώματα, νέοι που δεν βλέπουν λόγο να μείνουν στη χώρα τους.
Η αναδιανομή των ευκαιριών είναι ο πιο καθαρός δείκτης της ποιότητας μιας Δημοκρατίας. Και η ανισότητα πρόσβασης δεν είναι απλώς κοινωνική αδικία. Είναι δημοκρατικό έλλειμμα.
Υγεία και Δικαιοσύνη για όλους
Καμιά κοινωνία δεν είναι βιώσιμη όταν η Υγεία γίνεται πολυτέλεια. Όταν οι πολίτες χωρίζονται σε αυτούς που μπορούν να πληρώσουν και σε αυτούς που ελπίζουν να μην αρρωστήσουν. Η δημόσια Υγεία πρέπει να είναι καθολική, ισχυρή, ανθεκτική. Από την πόλη έως το πιο απομακρυσμένο νησί, με ισότιμη πρόσβαση και με σεβασμό στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Παράλληλα, η Δικαιοσύνη δεν είναι, απλώς, ένας θεσμός. Είναι ο καθρέφτης της κοινωνικής μας ηθικής και το οξυγόνο της δημοκρατίας. Σε μια εποχή που οι ανισότητες βαθαίνουν και οι ευκαιρίες περιορίζονται, η Δικαιοσύνη καλείται να διαδραματίσει τον πιο κρίσιμο ρόλο: να αποτελέσει τον βασικό μηχανισμό αναδιανομής του πραγματικού δικαίου, της ουσιαστικής ισότητας και της συλλογικής ελπίδας.
Η ευθύνη είναι μεγάλη, γιατί η ελπίδα για ένα πιο δίκαιο αύριο πέφτει στις πλάτες των λειτουργών της. Στις πλάτες εκείνων που καλούνται καθημερινά να σταθμίσουν, να προστατεύσουν, να αποδώσουν.
Με σεβασμό στον θεσμικό της ρόλο και αναγνωρίζοντας τις φωτεινές εξαιρέσεις, οφείλουμε να τη στηρίξουμε ώστε να γίνει πιο προσβάσιμη, πιο ανθρώπινη και πιο δίκαιη για όλους. Γιατί χωρίς ουσιαστική Δικαιοσύνη, δεν υπάρχει ούτε ουσιαστική Δημοκρατία.
Ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο
Η ανάπτυξη δεν είναι ουδέτερη. Ή διαχέεται στην κοινωνία ή δημιουργεί νέες ανισότητες. Όταν τα οφέλη της συγκεντρώνονται σε λίγους, δεν έχουμε πρόοδο, έχουμε συγκεντρωτισμό ισχύος. Η νέα αναδιανομή σημαίνει ενίσχυση της μικρής και μεσαίας επιχείρησης, πρόσβαση στην καινοτομία, επένδυση στις συνεργατικές μορφές, στήριξη της τοπικής παραγωγής και των δημιουργικών δυνάμεων που σήμερα ασφυκτιούν. Μια τέτοια ανάπτυξη δεν είναι μόνο οικονομική στρατηγική. Είναι πράξη κοινωνικής ευθύνης.
Και κυρίως, είναι υπόσχεση προς τους νέους. Γιατί δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη όταν οι νέες γενιές δεν έχουν χώρο να δημιουργήσουν, να δοκιμάσουν, να προοδεύσουν. Όταν τους αφαιρείται το δικαίωμα στο όνειρο, η κοινωνία χάνει το μέλλον της.
Η νέα αναδιανομή σημαίνει να δώσουμε στους νέους τη δυνατότητα να χτίζουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια. Να ονειρεύονται πάλι το αύριο με χαμόγελο, με αυτοπεποίθηση, με εμπιστοσύνη. Σημαίνει ίσες ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη και συλλογική επιτυχία. Γιατί μόνο όταν προοδεύει ο κάθε άνθρωπος, μπορεί να προοδεύσει και το σύνολο. Και αυτό δεν είναι απλώς στόχος – είναι ηθικό και πολιτικό χρέος της εποχής μας.
Για μια Δημοκρατία με ρίζες
Οι κοινωνίες δεν καταρρέουν μόνο από οικονομικά νούμερα. Καταρρέουν όταν οι πολίτες παύουν να νιώθουν μέλη ενός κοινού σχεδίου. Όταν η αίσθηση του «ανήκειν» χάνεται και αντικαθίσταται από τον ατομισμό, τον φόβο, την αδιαφορία. Η κοινωνική συνοχή δεν είναι ρομαντισμός. Είναι όρος πολιτικής σταθερότητας και δημοκρατικής αντοχής.
Η πολιτεία οφείλει να επενδύσει ξανά στις δημόσιες πολιτικές που δεν εξαντλούνται σε επιδόματα αλλά χτίζουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Σε δημόσιους χώρους που ενώνουν. Σε πολιτικές που μειώνουν τους αποκλεισμούς. Σε σχολεία και γειτονιές που δεν παράγουν άνισες ευκαιρίες, αλλά κοινό όραμα. Αυτό το Νέο Όραμα αναζητούν οι πολίτες.
Μια αδήριτη πολιτική επιλογή
Η εποχή μας απαιτεί ξεκάθαρες απαντήσεις. Δεν μπορούμε να χτίσουμε το αύριο με εργαλεία του χθες. Δεν μπορούμε να στηρίζουμε τη Δημοκρατία μόνο στα χαρτιά, ενώ στην πράξη παράγουμε προνόμια και αδιέξοδα. Η νέα αναδιανομή είναι η πιο ουσιαστική απάντηση στη δημοκρατική κόπωση, στην κοινωνική κόπωση, στην απώλεια εμπιστοσύνης.
Αν δεν ξαναμοιράσουμε τις δυνατότητες, την πρόσβαση, τη φροντίδα, τη δικαιοσύνη και την ελπίδα, τότε δεν μιλάμε για κοινωνία. Μιλάμε για μια οργανωμένη αδικία.
Η πολιτική που αξίζει τον κόπο είναι αυτή που ενώνει τους ανθρώπους με αξιοπρέπεια. Που δεν εξαγγέλλει ευκαιρίες, αλλά τις εγγυάται. Ήρθε η ώρα για μια γενναία αναδιανομή. Στο μέλλον. Στη Δικαιοσύνη. Στην Υγεία. Στην ανάπτυξη. Στην ίδια την ελπίδα. Για όλους, όχι για τους λίγους.
Αυτό που έχουμε ανάγκη σήμερα δεν είναι, απλώς, μια οικονομική σταθερότητα. Είναι ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα δώσει ξανά νόημα στη λέξη «μαζί», που θα αποκαταστήσει την πίστη στους θεσμούς και θα υπερασπιστεί τη Δημοκρατία από τη φθορά της αδικίας και της αδιαφορίας.
ΣΣ : Ο Θέμης Μπάκας είναι Πολιτευτής N. Αχαΐας
