Το αφήγημα της πιστωτικής επέκτασης των ελληνικών τραπεζών δείχνει πέρα για πέρα αληθινό και επεκτείνεται σχεδόν σε όλους τους χώρους οικονομίας με κάποιους να κάνουν τη διαφορά στους τραπεζικούς στόχους που βλέπουν πιστωτική επέκταση πάνω από 12 δισ. ευρώ για το 2025. Εκείνο όμως που δείχνει να έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι άλλο από το γεγονός πως οι τράπεζες αρχίζουν να δίνουν δάνεια και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως φαίνεται από την πιστωτική επέκταση του α εξαμήνου στην ανάλυσή της.
Ενέργεια και μεταποίηση ο ισχυρός κλάδος
Η ενέργεια και η μεταποίηση φαίνεται να είναι οι κλάδοι στους οποίους τα πιστωτικά ιδρύματα δίνουν το μεγαλύτερο βάρος και τα οποία έχουν επιτύχει 1,472 δισ. ευρώ πιστωτική επέκταση το α εξάμηνο και 1,249 δισ. ευρώ αντιστοίχως. Είναι φανερό πως οι τράπεζες κινούνται με βάση τις πολιτικές που χαράσσονται αφού τα μεγάλα έργα σε συνδυασμό με το RRF είναι αυτά που δημιουργούν και τη δανειακή ζήτηση.
Τα μεγάλα έργα ενέργειας και μεταποίησης είναι μεγάλης κλίμακας και συνήθως έχουν σταθερές ταμειακές ροές, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο για τις τράπεζες. Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενεργειακά δίκτυα, βιομηχανικές μονάδες μεταποίησης και επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες. Η πιστωτική επέκταση είναι στενά συνδεδεμένη με πολιτικές και στρατηγικές κατευθύνσεις της κυβέρνησης και της ΕΕ. Τα μεγάλα έργα ενέργειας, ειδικά εκείνα που εντάσσονται στο RRF (Recovery and Resilience Facility), δημιουργούν υψηλή ζήτηση για δανεισμό.
Οι χαμηλές χρηματοδοτήσεις στο νερό και τη διαχείριση αποβλήτων
Σε αντίθεση με την ενέργεια και τη μεταποίηση, υπάρχουν κλάδοι στους οποίους η πιστωτική επέκταση είναι πολύ μικρότερη, όπως το νερό και η διαχείριση αποβλήτων.
Συγκεκριμένα, οι τράπεζες έχουν παρουσιάσει πιστωτική επέκταση μόλις 25 εκατ. ευρώ σε αυτούς τους τομείς κατά το α’ εξάμηνο του έτους. Παρά την χαμηλή αυτή επίδοση, οι πιστωτικοί φορείς εκτιμούν ότι οι επενδύσεις δεν θα αργήσουν να ενεργοποιηθούν.
Οι παράγοντες που περιορίζουν την τρέχουσα πιστωτική επέκταση
- -Μικρή άμεση ζήτηση δανείων: Πολλές επενδύσεις σε υποδομές νερού και αποβλήτων προγραμματίζονται με μακροχρόνια χρονοδιαγράμματα, γεγονός που σημαίνει ότι τα έργα δεν ξεκινούν άμεσα.
- -Μικρότερη εμπορική κερδοφορία: Οι επενδύσεις σε καθαρά περιβαλλοντικές υποδομές έχουν συνήθως χαμηλότερη άμεση απόδοση σε σχέση με κλάδους όπως η ενέργεια ή η μεταποίηση.
- Κανονιστικές απαιτήσεις: Οι επενδύσεις στον τομέα αυτό συχνά υπόκεινται σε αυστηρούς κανονισμούς και αδειοδοτήσεις, γεγονός που καθυστερεί την εκταμίευση κεφαλαίων.
Παρά τη χαμηλή τρέχουσα πίστωση, υπάρχουν λόγοι να αναμένουμε αύξηση επενδύσεων στο μέλλον καθώς υπάρχει μεγάλη ανάγκη για αναβάθμιση υποδομών ύδρευσης και αποχέτευση λόγω πληθυσμιακής ανάπτυξης τουρισμού και περιβαλλοντικών προτύπων.
Οι κανονισμοί της ΕΕ για κυκλική οικονομία και περιβαλλοντική διαχείριση ενισχύουν τη ζήτηση για έργα διαχείρισης αποβλήτων.
Ορισμένα έργα θα χρηματοδοτηθούν σταδιακά μέσω συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αυξάνοντας τη μελλοντική συμμετοχή τραπεζών.
Μεσοπρόθεσμα, καθώς ξεκινήσουν τα προγραμματισμένα έργα και ενεργοποιηθούν επενδυτικά σχέδια, η πιστωτική επέκταση αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά.
Πίσω έμεινε ο αγροτικός τομέας
Ο αγροτικός τομέας, η πρωτογενής παραγωγή και η δευτερογενής μέσω της μερικής επεξεργασίας της πρωτογενούς, δείχνουν να έχουν μείνει εξαιρετικά πίσω σε ότι αφορά το δανεισμό για μια σειρά από λόγους οι οποίοι αντικατοπτρίζονται και στις μεγάλες αδυναμίες των πιο γνωστών εταιριών δευτερογενούς παραγωγής ειδικά στην αλιεία.
Δεν θα πρέπει κανείς να παραβλέψει τον υψηλό κίνδυνο των δραστηριοτήτων αυτών καθώς αγροτικές και αλιευτικές δραστηριότητες εξαρτώνται έντονα από καιρικές συνθήκες, φυσικές καταστροφές, ασθένειες ζώων ή φυτών δημιουργώντας αβεβαιότητα στα έσοδα των επιχειρήσεων.
Τα έσοδα έχουν στοιχεία εποχικότητας ενώ οι τράπεζες προτιμούν επιχειρήσεις με σταθερές και προβλέψιμες ταμειακές ροές για την αποπληρωμή δανείων. Τα κονδύλια που απορροφά σε δανεισμό ο κλάδος συνιστούν αρνητική πιστωτική επέκταση κυρίως λόγω της έλλειψης σοβαρών business plans, της αυτάρκειας στις κοινοτικές επιδοτήσεις και του συνολικού τρόπου διαχείρισης των γεωργικών εκτάσεων. Θεωρείται πως και αυτό θα αλλάξει σιγά σιγά μιας και οι κοινοτικές επιδοτήσεις μοιραία θα περιορίζονται και το μείγμα χρηματοδότησης θα μεταβληθεί.
Περιορισμένη επέκταση δανεισμού για μεταφορές και αποθήκευση
Περιορισμένος εμφανίζονται οι νέες ροές ως προς τα logistics μεταφορά και αποθήκευση. Πιστωτική επέκταση στον κλάδο το α εξάμηνο του έτους δεν υπήρχε και ήταν αρνητική κατά 3 εκατ. ευρώ. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί πως οι μεγάλες επενδύσεις στον κλάδο έγιναν μεταξύ 2023 και 2024 όταν έγιναν αντιληπτά τα προβλήματα αποθεματοποίησης που δημιουργήθηκαν με τον covid.
Συγχρόνως τώρα έχει ξεκινήσει μια μεγάλη ζήτηση για τη δημιουργία αποθηκευτικών χώρων που όμως συναντά περιορισμούς λόγω της αύξησης των αξιών της γης.
Μικρός δανεισμός για επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες
Ενδιαφέρον αποτελεί πως βρίσκεται ” κολλημένος “ο δανεισμός σε ό, τι αφορά τις επαγγελματικές επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες. Οι επιχειρήσεις σε επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες συχνά έχουν υψηλή εξειδίκευση, αλλά τα έσοδα δεν είναι πάντα σταθερά ή προβλέψιμα.
Η έλλειψη σαφούς ρευστότητας και προβλεψιμότητας καθιστά τις τράπεζες πιο επιφυλακτικές στο να δώσουν νέα δάνεια. Ο κλάδος αποτελείται σε μεγάλο ποσοστό από μικρές επιχειρήσεις ή ελεύθερους επαγγελματίες. Οι μικρές επιχειρήσεις έχουν περιορισμένα περιουσιακά στοιχεία για εγγυήσεις, μειώνοντας την πρόσβασή τους σε τραπεζικό δανεισμό.
Πολλές εξάλλου επιστημονικές και τεχνικές επιχειρήσεις δεν απαιτούν μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια για να λειτουργήσουν.
Στροφή στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις με 3,1 δισ. το α εξάμηνο
Οι οικονομικοί κύκλοι επηρεάζουν σημαντικά τη στρατηγική των πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι τράπεζες προσαρμόζουν τη χορήγηση δανείων ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, την αναπτυξιακή δυναμική των κλάδων και τη διαθεσιμότητα πόρων.
Σε αυτό το πλαίσιο, παρατηρήθηκε ότι ο δανεισμός προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις υστερούσε για αρκετά χρόνια, αλλά η τάση φαίνεται να αλλάζει Συγκεκριμένα το πρώτο εξάμηνο του έτους, η πιστωτική επέκταση προς τις ΜΜΕ άγγιξε τα 3,1 δισ. ευρώ, σημειώνοντας σημαντική άνοδο σε σχέση με προηγούμενες περιόδους.
Οι μεγαλύτερες ΜΜΕ μπόρεσαν να αξιοποιήσουν κρατικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, κυρίως μέσω του Recovery and Resilience Facility (RRF).
Οι τράπεζες συνέβαλαν ενεργά στη χορήγηση δανείων, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να αντλήσουν πόρους για εκσυγχρονισμό, επενδύσεις και ανάπτυξη.
Πολλές ΜΜΕ χρησιμοποίησαν κοινοτικά προγράμματα για να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους, να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες και να ενισχύσουν την παραγωγικότητά τους.
Η δημιουργία αξιόπιστων business plans ενίσχυσε την ικανότητά τους να προσελκύσουν τραπεζικό δανεισμό, καθώς οι τράπεζες προτιμούν επιχειρήσεις με σαφές σχέδιο ανάπτυξης και προβλέψιμη ταμειακή ροή.
Κάποιες ΜΜΕ κατάφεραν να διευρύνουν τη δραστηριότητά τους, εισερχόμενες σε νέες αγορές ή προϊόντα, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα και τη ζήτηση για δάνεια.
Η διαφοροποίηση της δραστηριότητας μειώνει τον κίνδυνο και αυξάνει την εμπιστοσύνη των τραπεζών στην πιστωτική επέκταση.
Δύναμη πυρός στις μεγάλες επιχειρήσεις
Παρά τη στροφή στις ΜΜΕ, η πιστωτική επέκταση συνεχίζεται και προς τις μεγάλες επιχειρήσεις, ιδίως για όσο διατίθενται πόροι από το RRF. Αυτό καταγράφει πως οι τράπεζες δεν θα σταματήσουν να ακολουθούν μια ισορροπημένη πολιτική, στηρίζοντας τόσο τις ΜΜΕ όσο και τις μεγαλύτερες μονάδες που έχουν την ικανότητα να υλοποιήσουν μεγάλα έργα με άμεση οικονομική απόδοση.
