Μια νέα σχολική χρονιά ξεκινά, με προσδοκίες και απορίες για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Στο πολυσύνθετο, μεταβαλλόμενο εκπαιδευτικό περιβάλλον, τα παιδιά (η ελπίδα, ο θησαυρός και το μέλλον μας) εισέρχονται στο επίκεντρο.
Οι τρεις «εταίροι» της σχολικής κοινότητας, μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, προετοιμάζονται για μια καλύτερη σχολική περίοδο, το 2025-2026, ευχόμενοι καθένας, να είναι οι άλλοι δυο, φέτος, καλοί, συνεργάσιμοι, ευχάριστοι, φιλικοί, ουσιαστικοί.
Αυτή η «σχέση των τριών» είναι δυναμική: για να ευρίσκεται κάθε εταίρος σε πορεία βελτίωσης, στα στοιχεία που απορρέουν από τον διακριτό – συμπληρωματικό ρόλο του στη σχολική κοινότητα, θα πρέπει να αποδέχεται και να ρυθμίζει τα όρια που έχει η δική του ελευθερία σε σχέση με την ελευθερία των άλλων, με την υποστηρικτική πάντα συνδρομή του κανονισμού λειτουργίας του σχολείου.
Είναι σημαντικό, ότι υπάρχει ένας ευδιάκριτος «κοινός τόπος»: όλοι επιθυμούν από τους άλλους το καλύτερο: σε αποδοχή, ενσυναίσθηση, υπευθυνότητα, αγάπη, ενδιαφέρον, στήριξη, κατανόηση, ειλικρίνεια, δικαιοσύνη, διαλεκτικότητα, διαλλακτικότητα, διακριτικότητα, αυτογνωσία σαφήνεια, αλήθεια, αποτελεσματικότητα κ.ο.κ.
Αυτό ανοίγει δρόμο, ώστε καθένας από τους τρεις, μαθητής, δάσκαλος, γονιός, να προσπαθεί ενσυνείδητα να εφαρμόσει στον εαυτό του, αυτό που επιθυμεί να του προσφέρουν οι άλλοι δυο.
Σε αυτή τη «σχέση των τριών» υπάρχει μια φυσική ασυμμετρία: τα λιγότερα καλούνται να εισφέρουν οι μαθητές, τα περισσότερα αναμένεται να συνεισφέρουν οι δάσκαλοι και οι γονείς, συνεργαζόμενοι σε διακριτούς οριοθετημένους ρόλους, δια της υπευθυνότητας του παραδείγματος.
Δε νοείται να απαιτούν εκπαιδευτικοί και γονείς πράγματα από τους μαθητές, τα οποία δεν υλοποιούν και δεν τηρούν οι ίδιοι. «Πρώτα να κάνεις και μετά να διδάσκεις».
Για το περιεχόμενο των μαθησιακών αντικειμένων τα πράγματα είναι πιο εύκολα, αφού είναι προσδιορισμένο , όπως και η επιστημονική αυτονομία του ειδικού, που είναι ο δάσκαλος.
Για το περιεχόμενο των αξιών και των αρχών ζωής που καλλιεργούνται στο σχολείο, όμως, τα πράγματα γίνονται συνθετότερα, δεδομένου ότι συχνά η οικογένεια αναιρεί στην πράξη τις αξίες και αρχές που απαιτεί να εφαρμόσουν οι εκπαιδευτικοί, στην αγωγή του παιδιού της.
Ο δάσκαλος ευρίσκεται συχνά «μεταξύ σφύρας και άκμονος», με «σφύρα» τους γονείς «των καλύτερων παιδιών του κόσμου» που έχουν πάντα δίκιο, και «άκμονα» την διοίκηση «του καλύτερου σχολείου», που όμως δεν δείχνει την απαραίτητη προσήλωση στη σημασία των διακριτών ρόλων.
Ορισμένες αρχές και αξίες ζωής, από αυτές που μπορεί να καλλιεργούνται στο σχολείο και στο σπίτι, όπως είναι: η αγάπη και ο σεβασμός στο πρόσωπο του άλλου, η χαρά μας στη χαρά και η λύπη μας στη λύπη του άλλου, η ταπεινότητα, η ευγνωμοσύνη για τα μικρά καθημερινά που απολαμβάνουμε και που άλλοι στερούνται, η κριτική προσέγγιση αρχών και αιτίων με δημιουργικό διάλογο, ο σεβασμός των ορίων του διπλανού μας, η αυτονόητη αναλογικότητα κόπου και προόδου, το να αγαπάμε τον εαυτό μας, τον συνάνθρωπο και τον Θεό, επηρεάζουν έμμεσα αλλά πραγματικά, τόσο την επίτευξη των γνωστικών στόχων, όσο και την δημιουργία και διαφύλαξη θετικού σχολικού κλίματος στη «σχέση των τριών».
Η καλλιέργεια και τήρηση αυτών των αρχών και αξιών ζωής και πολιτισμού, από τους τρεις, δε μετριέται με δελτία αξιολόγησης, ούτε απαιτεί σημαντική αφιέρωση χρόνου ή κόπου, ούτε εξαρτάται από ηλικία, σπουδές ή τυπικά προσόντα, εκτός του φερόμενου προσωπικού πολιτισμού.
Εξοικονομεί ενέργεια, δυνάμεις και πόρους, μειώνει την ομίχλη της μοναχικότητας, σκορπίζει το φως του «μαζί», που διαχέεται «κυματικά» εντός και εκτός.
Αποδυναμώνει την ενδοσχολική βία και την σχεσιακή τοξικότητα, αυξάνει την προσοχή, την αλληλεγγύη, το αίσθημα ικανοποίησης και ανακούφισης, την «αίσθηση του ανήκειν» στη κοινότητα, βελτιώνει την απόδοση της συναισθηματικής και της κοινής νοημοσύνης, αυξάνει την μαθητική επιμέλεια και πρόοδο στο σχολείο και το σπίτι και συντελεί ώστε «και οι τρεις να περνούν καλά και όλοι μας, καλύτερα».
Kαι ας μη νομισθεί ότι χρειάζονται παραπάνω από 15 λεπτά ημερησίως, στοχευμένης ευαισθητοποίησης των μαθητών-τριών,στις παραπάνω αξίες και στάσεις ζωής, είτε στην ολομέλεια, είτε στο τμήμα, είτε στην ομάδα είτε προσωπικά, κι άλλα τόσα στο σπίτι. Άλλωστε, είναι τόσο επιδραστικά, ώστε αξίζει να αφιερωθούν στα παιδιά.
Καλή Σχολική Χρονιά!
Νίκος Κοτοπούλης
Εκπαιδευτικός MSc
