Δεκάδες ηγέτες –Αραβες και μουσουλμάνοι, σουνίτες και σιίτες, ανταγωνιστές και συνοδοιπόροι– συγκεντρώθηκαν στην Ντόχα του Κατάρ στις 15 Σεπτεμβρίου, φαινομενικώς «ενωμένοι» υπό την «κοινή θέση» της αντίθεσής τους στις κινήσεις των Ισραηλινών όπως εκείνες ξεδιπλώνονται από τις 7 Οκτωβρίου του 2023 και έπειτα αναδιαμορφώνοντας κατά τρόπο σαρωτικό τις ισορροπίες ισχύος στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, από τη Γάζα και τον Λίβανο έως τη Συρία και το Ιράν.
Οι ηγεσίες των χωρών του Αραβικού Συνδέσμου από τη μια πλευρά, και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας από την άλλη, έδωσαν το «παρών» στην πρωτεύουσα του Κατάρ, καταδικάζοντας από κοινού την πυραυλική επίθεση που είχε εξαπολύσει το Ισραήλ στην Ντόχα μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα.
Το μεσημέρι της 9ης Σεπτεμβρίου, κάνοντας κάτι που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε ξαναγίνει, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις έπληξαν με πυραύλους κτίριο το οποίο φιλοξενούσε συνάντηση στελεχών της Χαμάς στην καρδιά της Ντόχα, αφήνοντας πίσω συνολικά έξι νεκρούς (πέντε Παλαιστινίους-μέλη της Χαμάς και έναν Καταριανό αξιωματούχο ασφαλείας).
Αραβικός Σύνδεσμος και Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας βρέθηκαν να «ενώνονται» απέναντι στο Ισραήλ του Μπενιαμίν Νετανιάχου, το γραφείο του οποίου είχε νωρίτερα «αναλάβει πλήρως την ευθύνη» για το χτύπημα στην Ντόχα.
Συμφωνούν μεν, αλλά έως ένα σημείο
Αραβές και μουσουλμάνοι συμφωνούν ότι το ισραηλινό χτύπημα στην καταριανή πρωτεύουσα πρέπει να αποκηρυχθεί ως απαράδεκτο. Συμφωνούν, επίσης, ότι αυτό το πλήγμα συνιστά κίνηση κλιμάκωσης της έντασης από την πλευρά των Ισραηλινών που ανεβάζει το επίπεδο της ανησυχίας αναφορικά με όσα μπορεί να ακολουθήσουν, ειδικά εάν συνδυαστεί με όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα σε Γάζα και Δυτική Οχθη. Προς το παρόν ωστόσο, οι όποιες συμφωνίες δείχνουν να περιορίζονται εκεί, χωρίς δηλαδή να προχωρούν, πέρα από τη συλλογική καταδίκη, στη συλλογική προώθηση αντιποίνων ή στην κοινή ανάληψη δράσεων κατά των Ισραηλινών.
Τι θα γίνει με τις Συμφωνίες του Αβραάμ
Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν κάλεσε τις μουσουλμανικές χώρες να διαρρήξουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, ενώ ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσι προειδοποίησε ότι όσα κάνει το Ισραήλ «εμποδίζουν την επίτευξη νέων ειρηνευτικών συμφωνιών και ακυρώνουν τις ήδη υπάρχουσες», αναφερόμενος προφανώς στις Συμφωνίες του Αβραάμ τις οποίες άλλες χώρες είχαν υπογράψει πριν από τον Οκτώβριο του 2023 «εξομαλύνοντας» τους δεσμούς τους με το Ισραήλ (όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) και άλλες υποτίθεται ότι επρόκειτο κάποια στιγμή να υπογράψουν (όπως η Σαουδική Αραβία). Υπό τις παρούσες συνθήκες, οι προωθούμενες από τη διοίκηση Τραμπ Συμφωνίες του Αβραάμ προφανώς και μπαίνουν στον «πάγο» μέχρι νεωτέρας.
Από εκεί και πέρα ωστόσο, πέρα από τις όποιες αντιδράσεις, υπάρχουν άραγε δράσεις ή πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να προωθήσουν οι Αραβες και οι μουσουλμάνοι ως «αντίποινα» ή «αντίμετρα» με το βλέμμα στραμμένο στο Ισραήλ; Το ερώτημα επιστρέφει εμφατικά στο «πολεμικό» προσκήνιο, καθώς οι ισορροπίες και οι σφαίρες επιρροής αναδιαμορφώνονται πια στην περιοχή της Μέσης Ανατολής με όρους σκληρής ισχύος.
Μέτρα και αντίμετρα
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ηγεσίες των χωρών που συγκεντρώθηκαν χθες στην Ντόχα θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να κλείσουν τους εναέριους χώρους τους για τα ισραηλινά αεροσκάφη. Οπως φαίνεται ωστόσο επί του πρακτέου, ακόμη κι έπειτα από όσα έχουν προηγηθεί, πολλοί δεν θέλουν να προχωρήσουν σε μια τέτοια κίνηση.
Από την άλλη πλευρά, κάποιοι, όπως οι Ιρανοί για παράδειγμα, παρουσιάζονται τώρα να προωθούν με «αναγεννημένη» θέρμη την ιδέα ενός «ισλαμικού ΝΑΤΟ». Προκειμένου μάλιστα να πείσουν για την «αναγκαιότητα» ενός τέτοιου σχήματος, προειδοποιούν ότι το Ισραήλ (το οποίο έχει ήδη πραγματοποιήσει επιθέσεις σε Ιράν, Κατάρ, Συρία, Λίβανο και Υεμένη, μεταξύ άλλων) θα μπορούσε ίσως στο μέλλον να εξαπολύσει πλήγματα κατά της νατοϊκής Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράκ. Σε ανάλογο πνεύμα, κάποιοι, όχι μόνον Ιρανοί αλλά και άλλοι, υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ έχουν πάψει προ πολλού (ήδη από την περίοδο 2019-2022 και τις επιθέσεις κατά των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων σε Σαουδική Αραβία και Εμιράτα) να εγγυώνται την ασφάλεια των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), οι οποίες, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αναθεωρήσουν την αμυντική τους στρατηγική ξεχνώντας όσα άλλοτε μπορεί να θεωρούσαν δεδομένα.
Εσωτερικά ρήγματα και ανοιχτές ενδοαραβικές πληγές
Επί της ουσίας ωστόσο –και παρά τον «κοινό ισραηλινό εχθρό»–, ο μουσουλμανικός κόσμος βαρύνεται από σειρά εσωτερικών συγκρούσεων και ρηγμάτων που, σε έναν βαθμό έστω, παραμένουν ανοιχτά. Υπενθυμίζονται, επί παραδείγματι: οι κόντρες για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τον ρόλο της, η ενδοαραβική διπλωματική ρήξη της περιόδου 2017-2021 (Σαουδική Αραβία vs Κατάρ), οι κόντρες με το Ιράν (σουνίτες εναντίον σιιτών), ο πόλεμος στην Υεμένη (στον οποίο είχε πρωταγωνιστήσει για μια περίοδο η Σαουδική Αραβία), οι επιθέσεις των Χούθι κατά των Σαουδαράβων και των Εμιρατινών, οι ανταγωνισμοί μεταξύ Αράβων και Ερντογάν, οι ανταγωνισμοί στον άξονα Τεχεράνης-Αγκυρας, η κριτική για τις στενές σχέσεις που είχαν επί σειρά ετών οι Αζέροι με το Ισραήλ κ.ά.
