Όποιος καεί στον χυλό φυσάει και το γιαούρτι λέει η λαϊκή παροιμία. Και ο χυλός για την Boeing ήταν ιδιαίτερα καυτός την τελευταία δεκαετία. Από τα 346 θύματα των δύο αεροπορικών τραγωδιών που οδήγησαν στην καθήλωση του προγράμματος του 737 Μax μέχρι την πανδημία, και από τα οικονομικά προβλήματα μέχρι τις εταιρικές αναταράξεις, ο άλλοτε πρωτοπόρος της αεροναυπηγικής αποδείχτηκε ένας γίγαντας με πήλινα πόδια. Όλα αυτά έφεραν στην επιφάνεια πολλές από τις κακοδαιμονίες που είχαν κρυφτεί επιμελώς κάτω από το χαλί: πίεση για ταχεία ανάπτυξη, παραμέληση ασφάλειας, ελλιπής διαφάνεια, αδυναμίες εποπτείας, συγκρούσεις με τις αρμόδιες υπηρεσίες (FAA) και κλονισμό εταιρικής κουλτούρας εμπιστοσύνης.
Μέσα σε αυτή την τέλεια καταιγίδα της απόλυτης καταστροφής, και με την Airbus να επελαύνει παρά την αποτυχία του A380, η μόνο αχτίδα φωτός ήταν ένα νέο αεροσκάφος. Ένα δημιούργημα που θα άλλαζε τον παγκόσμιο χάρτη των πτήσεων, που θα έδινε και πάλι στην Boeing την αίγλη του παρελθόντος και θα ανακτούσε την πίστη των επιβατών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Tο θρυλικό σλόγκαν «If it’s not Boeing, I’m not going» έπρεπε να επιστρέψει πάση θυσία στα counters των αεροδρομίων. Και το πρόγραμμα του 777X ήταν αυτό που ανέλαβε να ανεβάσει και πάλι το ηθικό (πολλώ δε μάλλον, τη μετοχή) της Boeing.
Το κόσμημα των ουρανών
Το πρόγραμμα του 777Χ ξεκίνησε το 2013 με ένα παγκόσμιο buzz πρωτοφανές για τα δεδομένα της αεροπορίας. Όταν η Boeing παρουσίασε στο κοινό το 777X, το νέο της «υπερόπλο» για τις υπερατλαντικές γραμμές, το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: η αμερικανική βιομηχανία αεροναυπηγικής θα απαντούσε στην ευρωπαϊκή κυριαρχία του Airbus A350 με ένα αεροσκάφος ικανό να καταρρίψει όλα τα ρεκόρ σε οικονομία, άνεση και εμβέλεια. Το όνομα από μόνο του θύμιζε κινηματογραφικό sequel: το θρυλικό 777, το αεροσκάφος που από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 έγινε η ραχοκοκαλιά των μεγάλων αεροπορικών εταιρειών, αποκτούσε την πιο εξελιγμένη εκδοχή του.
Κι όμως, περισσότερα από δέκα χρόνια μετά την εξαγγελία του, το Boeing 777X παραμένει ακόμη καθηλωμένο στο έδαφος, βυθισμένο σε μια θάλασσα καθυστερήσεων, τεχνικών δυσκολιών και θεσμικών εμπλοκών. Η ιστορία του εξελίσσεται σε μια δραματική αφήγηση για την ίδια τη Boeing, μια εταιρεία που άλλοτε θεωρούνταν το συνώνυμο της αεροπορικής τελειότητας, και σήμερα παλεύει να αποκαταστήσει το κύρος της μετά από σκάνδαλα, δυστυχήματα και ανασφάλεια στους επενδυτές.
Το «θηρίο» με τα πτυσσόμενα φτερά
Το Boeing 777X εντυπωσιάζει ήδη από το πρώτο βλέμμα. Έχει πρώτα και πάνω από όλα το χάρισμα να είναι μία όμορφη πτητική μηχανή, ένας μαγικός σχεδιαστικός θρίαμβος της ανθρώπινης επινοητικότητας. Με μήκος σχεδόν 77 μέτρων και άνοιγμα φτερών 71,8 μέτρων, που με τον καινοτόμο μηχανισμό πτυσσόμενων ακροπτερυγίων μειώνεται σε 64,8 για να χωρά σε υφιστάμενες πύλες αεροδρομίων, είναι το μεγαλύτερο δικινητήριο επιβατικό αεροσκάφος που κατασκευάστηκε ποτέ. Η ίδια η Boeing μιλά για μια «νέα εποχή» στην αεροπορία μεγάλων αποστάσεων. Και οι φίλοι των αεροπλάνων ξεροστάλιαζαν στις φωτογραφίες και τα σχέδια μπροστά σε ένα ιπτάμενο «γλυπτό» όλο χάρη και την αύρα της τελειότητας.
Ο σχεδιασμός του αντλεί από την επιτυχημένη φιλοσοφία του 787 Dreamliner: εκτεταμένη χρήση σύνθετων υλικών, νέα αεροδυναμική γεωμετρία, τεράστιοι κινητήρες GE9X της General Electric -οι μεγαλύτεροι που έχουν μπει ποτέ σε επιβατικό αεροπλάνο. Το 777X υπόσχεται να μεταφέρει έως και 426 επιβάτες σε αποστάσεις 13.500 χιλιομέτρων, με κατανάλωση καυσίμου έως και 10% χαμηλότερη από τον άμεσο ανταγωνιστή του, το Airbus A350-1000. Η Boeing μάλιστα παρουσίασε το cockpit ως μια «φουτουριστική εξέλιξη» της ήδη δοκιμασμένης καμπίνας του 777, με μεγαλύτερες οθόνες, προηγμένα fly-by-wire συστήματα και δυνατότητα «paperless» λειτουργίας, ώστε οι πιλότοι να έχουν όλες τις πληροφορίες ψηφιακά.
Η καμπίνα του Boeing 777X έχει σχεδιαστεί με έμφαση στην άνεση και την εμπειρία των επιβατών. Χάρη στο αυξημένο πλάτος της widebody κατασκευής μπορεί να φιλοξενήσει αρκετά πάνω από 400 επιβάτες (ανάλογα με την διάταξη της κάθε εταιρείας) ενώ προσφέρει μεγάλα παράθυρα, αυξημένη υγρασία, βελτιωμένη ηχομόνωση και χαμηλότερη πίεση στην καμπίνα (αντίστοιχη με υψόμετρο 1.800 μέτρων) μειώνοντας την κόπωση των επιβατών σε μεγάλες πτήσεις.
Το μεγάλο στοίχημα και οι καθυστερήσεις
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση του 777X έγινε στις 25 Ιανουαρίου του 2020, λίγο πριν η πανδημία παραλύσει την παγκόσμια αεροπορία. Η Boeing είχε ήδη στα χέρια της μια εντυπωσιακή λίστα παραγγελιών με πάνω από 550 αεροσκάφη από αεροπορικούς κολοσσούς όπως οι Emirates, Qatar Airways, Lufthansa και Singapore Airlines. Οι προβλέψεις μιλούσαν για ένα αεροσκάφος που θα κυριαρχούσε στους ουρανούς για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Όμως, πολύ γρήγορα η πραγματικότητα προσγείωσε αυτήν την φιλοδοξία. Οι κινητήρες GE9X εμφάνισαν προβλήματα αξιοπιστίας, με το πρόγραμμα δοκιμών να καθυστερεί επανειλημμένα. Οι δοκιμές αποκάλυψαν σοβαρά προβλήματα, όπως η έκρηξη πόρτας σε δοκιμές συμπίεσης ή η παρουσία ρωγμών στην σύνδεση κινητήρα και πτέρυγας το 2024. Παράλληλα, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA), ήδη «καμένη» από το σκάνδαλο του 737 MAX, άσκησε ασφυκτικό έλεγχο στη διαδικασία πιστοποίησης.
Αποτέλεσμα; Το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, που αρχικά είχε οριστεί για το 2020, μετατέθηκε πρώτα για το 2022, ύστερα για το 2024 και πλέον -σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις- τοποθετείται κάπου γύρω στο 2026, ίσως και αργότερα. Για την Boeing, κάθε αναβολή μεταφράζεται σε δισεκατομμύρια απωλειών, τόσο σε κόστος παραγωγής όσο και σε ακυρώσεις παραγγελιών.
Οι «σκιές» της Boeing
Το δράμα του 777X δεν εξελίσσεται σε… κενό αέρος. Η Boeing, από το 2018 και μετά, βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Η τραγωδία με τα δύο δυστυχήματα του 737 MAX -που κόστισαν τη ζωή σε 346 ανθρώπους- αποκάλυψε μια κουλτούρα εταιρικής αλαζονείας, όπου η πίεση για κέρδη υπερίσχυσε της ασφάλειας. Η εμπιστοσύνη της FAA και των διεθνών αρχών κλονίστηκε, ενώ η φήμη του αμερικανικού κολοσσού δέχθηκε πλήγμα που ακόμη δεν έχει επουλωθεί.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, το 777X μετατράπηκε σε «τεστ αξιοπιστίας». Η Boeing δεν μπορούσε πλέον να βασιστεί σε «χαλαρές» διαδικασίες πιστοποίησης καθώς κάθε βήμα απαιτεί εξαντλητικούς ελέγχους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε αστοχία, κάθε τεχνική δυσκολία, παίρνει διαστάσεις χιονοστιβάδας. Η Boeing έχει ήδη επενδύσει δεκάδες δισεκατομμύρια στο πρόγραμμα, και κάθε μήνας καθυστέρησης σημαίνει άμεσες αυξήσεις κόστους, πιθανές αποζημιώσεις σε πελάτες και -το σημαντικότερο- απώλεια εμπιστοσύνης στη σειρά προϊόντων της. Οι αεροπορικές εταιρείες που έκαναν παραγγελίες (π.χ. Emirates, Qatar Airways, Lufthansa, κ.ά.) βασίζονταν σε συγκεκριμένα σχέδια δικτύου και σε οικονομικά μοντέλα που υπολόγιζαν στην έλευση του 777X. Και οι συνεχείς αναβολές τους δημιουργούν ανάγκη για εναλλακτικές λύσεις που κοστίζουν (να μισθώσουν αεροσκάφη, να τροποποιήσουν στόλους ή να στραφούν στον ανταγωνισμό).
Και τι ανταγωνισμό: Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Airbus παρακολουθεί σχεδόν με ικανοποίηση. Το A350, ειδικά στην έκδοση «1000», έχει βρει χώρο να αναπτυχθεί ακριβώς λόγω της καθυστέρησης του 777X. Αν και μικρότερο σε χωρητικότητα, προσφέρει παρόμοια εμβέλεια και αποδοτικότητα, με το πλεονέκτημα ότι είναι ήδη πιστοποιημένο και διαθέσιμο. Η σύγκριση είναι ανελέητη: το A350 θεωρείται ένα πρόγραμμα που υλοποιήθηκε σχετικά «ομαλά», με περιορισμένες καθυστερήσεις και χωρίς σκάνδαλα. Το 777X αντίθετα έχει καταστεί συνώνυμο των προβλημάτων. Κι αυτό δεν αφορά μόνο την τεχνολογία, αλλά και την ίδια την εταιρική κουλτούρα που δείχνει να δυσκολεύεται να επανέλθει στις αξίες που κάποτε την καθιέρωσαν.
Τεχνολογικές ιδιαιτερότητες και προκλήσεις
Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι το 777X είναι τεχνολογικό θαύμα. Ο κινητήρας GE9X, με εισαγωγή στα 3,4 μέτρα, είναι στην ουσία μεγαλύτερος σε διάμετρο από την άτρακτο ενός Boeing 737. Χάρη σε νέες τεχνολογίες, όπως τα συνθετικά υλικά στις τουρμπίνες, υπόσχεται χαμηλότερη κατανάλωση και μειωμένες εκπομπές. Τα φτερά από ελαφρά συνθετικά υλικά άνθρακα, εμπνευσμένα από το Dreamliner, αυξάνουν την ευελιξία και μειώνουν την αντίσταση. Ο μηχανισμός πτυσσόμενων άκρων των φτερών -μοναδικός στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας, αν και εφαρμόζεται στα μαχητικά- δίνει τη δυνατότητα σε ένα «γιγάντιο» αεροσκάφος να χωρά σε υποδομές σχεδιασμένες για μικρότερους τύπους. Πρόκειται για ένα «game changer» στη διαχείριση αεροδρομίων.
Ωστόσο, η πολυπλοκότητα φέρνει και κινδύνους. Ο μηχανισμός των πτυσσόμενων φτερών, για παράδειγμα, απαιτεί απόλυτη αξιοπιστία: οποιαδήποτε αστοχία θα μπορούσε να αποβεί μοιραία. Το ίδιο ισχύει και για τα νέα συστήματα fly-by-wire, που πρέπει να αποδείξουν αντοχή σε βάθος χρόνου. Πέντε αεροσκάφη εκτελούν ένα πρόγραμμα πολύ αυστηρών δοκιμών (το πέμπτο πέταξε πριν λίγο καιρό) έχοντας καλύψει πάνω από 4.000 ώρες πτήσεων, μεταξύ των οποίων και η viral «κάθετη» απογείωση στο Farnborough το 2022. Όμως οι πιστοποιήσεις που απαιτούνται είναι πολύ περισσότερες από κάθε άλλη φορά, και τα προβλήματα που ανακύπτουν -λόγω και των καινοτομιών του αεροσκάφους- οδηγούν διαρκώς σε νέες καθυστερήσεις.
Θα απογειωθεί ή θα μείνει στα χαρτιά;
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν το 777X θα καταφέρει τελικά να δικαιώσει τις προσδοκίες ή αν θα μείνει στην ιστορία ως ένα ακόμη «χαμένο στοίχημα». Οι πρώτες παραδόσεις, όταν και αν γίνουν, θα δείξουν αν η Boeing μπορεί να ανακτήσει την αξιοπιστία της. Το σίγουρο είναι ότι η εταιρεία δεν έχει περιθώρια για άλλο φιάσκο και προφανώς για κανένα περιστατικό που θα θέσει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Κάθε νέο αεροσκάφος που βγαίνει από τις γραμμές παραγωγής θα πρέπει να αποδεικνύει, ξανά και ξανά, ότι η Boeing έμαθε από τα λάθη της. Οι πιλότοι, οι αεροπορικές εταιρείες και κυρίως οι επιβάτες πρέπει να αισθανθούν ότι πετούν σε ένα αεροπλάνο που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για την ασφάλειά του.
Το 777X, αν αποδειχθεί αξιόπιστο, θα μπορούσε να γράψει μια νέα σελίδα στην ιστορία της αεροπορίας. Αν όχι, θα αποτελέσει το μνημείο μιας εποχής όπου η βιασύνη, η υπεροψία και οι οικονομικές πιέσεις διέλυσαν ένα όραμα. Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς και η παγκόσμια αγορά απαιτεί ασφάλεια, βιωσιμότητα και ευελιξία, το 777X έχει δύο επιλογές: είτε θα γίνει το σύμβολο της επιστροφής της Boeing, είτε θα μείνει στην ιστορία ως η μεγαλύτερη αποτυχία της. Και πιθανόν και η τελευταία της.
Φωτογραφίες: Courtesy of Boeing
www.boeing.com
