19 Σεπτεμβρίου 2005
Η NASA παρουσιάζει ένα σχέδιο ύψους 104 δισ. δολαρίων για την επιστροφή των Αμερικανών στο φεγγάρι έως το 2018. Ο επικεφαλής της NASA, μάλιστα, περιγράφει το νέο αυτό σχέδιο σαν ένα «ντοπαρισμένο Apollo».
Έως και σήμερα, το γεγονός ότι έστειλε 12 ανθρώπους στη σελήνη είναι ένα από τα σπουδαιότερα, εάν όχι το σπουδαιότερο, επίτευγμα της NASA. Οι αστροναύτες των αποστολών Apollo της δεκαετίας του 1960 και του 1970 συνέλεξαν πέτρες, έβγαλαν φωτογραφίες, έκαναν πειράματα, κάρφωσαν τη σημαία τους και μετά επέστρεψαν στη γη.
Όπως φαίνεται, το Apollo 11 ήταν ακόμα πιο εξαιρετικό από ό,τι ο κόσμος πίστεψε τότε. Η NASΑ έφερε δύο αστροναύτες στο φεγγάρι στις 20 Ιουλίου του 1969, μόλις οκτώ χρόνια αφότου ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Φ. Κέννεντι ανακοίνωσε τον φιλόδοξο στόχο του και μόλις 12 χρόνια από την έναρξη της Εποχής του Διαστήματος.
Ακολούθησαν άλλες πέντε επανδρωμένες αποστολές μετά την Apollo 11, με την Apollo 17 να είναι η τελευταία.
Αλλά έχουν περάσει τουλάχιστον 50 χρόνια από την τελευταία επανδρωμένη προσελήνωση (επρόκειτο για το Apollo 17, τον Δεκέμβριο του 1972) και ο άνθρωπος δεν έχει επιστρέψει στο φεγγάρι.
To Constellation Program (αυτό που επρόκειτο να γίνει το «ντοπαρισμένο Apollo»), ακυρώθηκε από την κυβέρνηση Ομπάμα το 2010, όταν αποδείχθηκε ότι η επιστροφή στη Σελήνη ήταν πιο ακριβή και πιο επικίνδυνη από ό,τι είχε εκτιμηθεί.
Γιατί, λοιπόν, το Apollo ήταν τόσο διαφορετικό; Όπως έχει πει στο Space.com ο Ρότζερ Λαούνιους, που διετέλεσε επικεφαλής ιστορικός της NASA από το 1990 έως το 2002, η μεγάλη διαφορά αυτού του προγράμματος ήταν ότι αναπτύχθηκε κάτω από πολύ ιδιαίτερες συνθήκες: Την Κούρσα του Διαστήματος ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
«Ήταν ένας πόλεμος, αλλά με άλλα όπλα. Πραγματικά ήταν», εξηγεί ο Λαούνιους. «Και έκτοτε δεν είχαμε κάτι τέτοιο».
Σε αυτό τον πόλεμο, η Σοβιετική Ένωση έριξε τις πρώτες βολές, όπως εκτόξευσε τον πρώτο δορυφόρο, τον Sputnik 1, τον Οκτώβριο του 1957 και ανέβασε τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα, τον Γιούρι Γκαγκάριν, τον Απρίλιο του 1961. Αυτές οι επιδείξεις τεχνολογικής ισχύος ανησύχησαν τις ΗΠΑ, που πλέον ήθελαν και αυτές μία μεγάλη και συμβολική νίκη. Και πίστεψαν ότι το να φέρουν τον πρώτο άνθρωπο που θα περπατήσει στο φεγγάρι ήταν αυτό που χρειάζονταν.
Οι ΗΠΑ ήθελαν να δείξουν στον κόσμο ότι το μέλλον βρισκόταν στο δικό τους πολιτικό και οικονομικό σύστημα και όχι σε εκείνο του κομμουνιστικού αντιπάλου τους.
«Τις μέρες του Apollo το πραγματικό ζήτημα δεν ήταν, κατά βάση, το να πάνε στο φεγγάρι», λέει ο Τζον Λόγκσντον, καθηγητής στο Elliott School of International Affairs του George Washington University. «Ήταν το να φανεί η παγκόσμια αμερικανική ηγεσία σε αυτόν τον ανταγωνισμό με τη Σοβιετική Ένωση».
Έτσι, η NASA εξασφάλισε τους πόρους που χρειαζόταν για να φτάσει στο φεγγάρι. Και οι πόροι αυτοί ήταν τεράστιοι, καθώς από το 1960 έως το 1973 δόθηκαν 25,8 δισ. δολάρια για το Apollo, ή σχεδόν 264 δισ. δολάρια σε σημερινά χρήματα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, η NASA έπαιρνε το 4,5% των δαπανών του αμερικανικού προϋπολογισμού, ποσοστό δεκαπλάσιο σε σχέση με σήμερα.
Έκτοτε, η επιστροφή στο φεγγάρι βρέθηκε τουλάχιστον σε δεύτερη μοίρα. Μετά την ακύρωση του Constellation Program από τον Ομπάμα, το 2010, η NASA έλαβε εντολή να στείλει αστροναύτες σε αστεροειδή κοντά στη γη. Όμως ο Ντόναλντ Τραμπ ακύρωσε αυτό το σχέδιο το 2017 και έβαλε τη NASA ξανά σε τροχιά για το φεγγάρι.
Σύμφωνα με το Business Insider, οι λόγοι για τους οποίους ο άνθρωπος δεν έχει επιστρέψει στη Σελήνη είναι μάλλον θλιβεροί, καθώς τα εμπόδια δεν έχουν να κάνουν ούτε με την επιστήμη αλλά ούτε με την τεχνολογία. «Εάν δεν υπήρχε το πολιτικό ρίσκο, θα βρισκόμασταν στη Σελήνη αυτή τη στιγμή. Στην πραγματικότητα, μάλλον θα βρισκόμασταν στον Άρη», εξηγεί ο πρώην διοικητής της NASA, Τζιμ Μπραϊντενστάιν.
Δεν αποτελεί προτεραιότητα για τους προέδρους
Η διαδικασία του σχεδιασμού, της κατασκευής και της δοκιμής ενός διαστημόπλοιου που θα φέρει ανθρώπους στο φεγγάρι κατά πάσα πιθανότητα απαιτεί περισσότερο χρόνο από δύο προεδρικές θητείες. Όμως, κάθε φορά που ο ένοικος του Λευκού Οίκου αλλάζει, τα σχέδια για την εξερεύνηση του προγράμματος ξαναγράφονται από την αρχή και οι προτεραιότητες αλλάζουν.
Αυτό, μάλλον, αντανακλά τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων που δείχνουν ότι μόνο το 12% των Αμερικανών θέλει να δοθεί προτεραιότητα από τη NASA στις επανδρωμένες αποστολές στο φεγγάρι.
«Για όλα τα χρήματα που ξοδεύουμε, η NASA ΔΕΝ θα έπρεπε να μιλάει για την επιστροφή στο φεγγάρι. Το κάναμε αυτό πριν από 50 χρόνια», είχε γράψει σε ανάρτησή του στο X ο Ντόναλντ Τραμπ, τον Ιούνιο του 2019. Επηρεασμένος από το όραμα του Ίλον Μασκ για μια ανθρώπινη αποικία στον Άρη, ο Αμερικανός πρόεδρος προτιμούσε η υπηρεσία να έχει στραμμένο το βλέμμα της προς τον κόκκινο πλανήτη.
Πάντως, το Μεγάλο, Όμορφο Νομοσχέδιό του, που υπεγράφη σε νόμο στις 4 Ιουλίου, έδινε στην NASA πρόσθετη χρηματοδότηση περίπου 9,9 δισ. δολαρίων πέραν του κανονικού προϋπολογισμού της για το οικονομικό έτος 2025, με στόχο να στηριχθούν προγράμματα όπως το Artemis. Άλλωστε, υπάρχουν φωνές στις ΗΠΑ που μιλούν για την ανάγκη να υπάρξει μια πιο δυναμική απάντηση στα σχέδια της Κίνας να φέρει αστροναύτες στην επιφάνεια της Σελήνης έως το 2030.
