Πάνω από το 60% του μηνιαίου εισοδήματός τους δαπανούν τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα σήμερα προκειμένου να καλύψουν ανάγκες στέγασης, αναφέρει σε σχετική ανάλυσή της η Blupeak Estate Analytics. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, και συγκεκριμένα την περίοδο 2019-2025, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας, τα ενοίκια σε πανελλαδικό επίπεδο έχουν αυξηθεί κατά 24% και οι τιμές πώλησης κατά 30%. Στον αντίποδα, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει ενισχυθεί κατά μόλις 6%, λόγω της ακρίβειας και του υψηλού πληθωρισμού.
Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, αυτή η σημαντική αύξηση των τιμών πώλησης ενισχύει την πίεση στα νοικοκυριά, καθώς αυξάνεται η στροφή προς την ενοικίαση. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με την Blupeak, «η εκτεταμένη χρήση των κατοικιών για βραχυχρόνιες μισθώσεις επιδεινώνει δραματικά το πρόβλημα, ειδικά σε περιοχές υψηλής τουριστικής δραστηριότητας, όπως η Αθήνα, όπου κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2025 τα ζητούμενα ενοίκια κατέγραψαν νέα ετήσια αύξηση κατά 7,2% κι ενώ καταγράφονται 15.400 ενεργές καταχωρίσεις καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, που απορροφούν κρίσιμο οικιστικό απόθεμα από την αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης, διαταράσσοντας την ισορροπία προσφοράς και τιμών».
Σε έτερη πρόσφατη ανάλυση της εταιρείας είχε επισημανθεί ότι περίπου 100.000 ακίνητα παραμένουν σήμερα αναξιοποίητα. Συγκεκριμένα, πάνω από 75.000 είναι τα αδρανή ακίνητα που ανήκουν σε ιδρύματα και δημόσιους φορείς κι άλλα 25.000 οικιστικά ακίνητα είναι μπλοκαρισμένα σε εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων και τράπεζες. Επιπλέον, σε εκατοντάδες χιλιάδες υπολογίζονται ότι ανέρχονται οι κενές κατοικίες πανελλαδικά (περίπου 250.000-300.000 μόνο στην Αττική). Παράλληλα, η εταιρεία καταγράφει και περίπου 6.500 εκκρεμείς κληρονομιές, εκ των οποίων οι 4.500 παραμένουν σχολάζουσες, δηλαδή χωρίς νόμιμο ιδιοκτήτη.
Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία σημειώνει ότι «η σημερινή κατάσταση απαιτεί άμεσες και μετρήσιμες παρεμβάσεις που να μην περιορίζονται σε προσωρινά ή αποσπασματικά μέτρα, αλλά να βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα και δομικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η επιβολή ανώτατου ορίου στις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε περιοχές όπου ο λόγος καταλυμάτων προς κατοικίες υπερβαίνει το 10%, με ταυτόχρονη περιοδική επανεξέταση κάθε έξι μήνες ώστε να επιτευχθεί σταδιακή επιστροφή κατοικιών στην αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης». Κάτι τέτοιο, «θα μπορούσε να επιτρέψει τη σταδιακή αποκλιμάκωση των ενοικίων κατά 2% έως 5% μέσα σε ένα χρόνο», αναφέρει η εταιρεία.
Ανακαίνιση και ενοικίαση
Κατά την Blupeak, απαιτείται ένα πλαίσιο κινήτρων προς ιδιοκτήτες για ανακαίνιση και διάθεση κατοικιών με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Μεταξύ άλλων, προτείνονται μέτρα όπως επιπλέον έκπτωση 10% στις δαπάνες ανακαίνισης και παροχή χαμηλότοκων μικροδανείων υπό την προϋπόθεση υποχρεωτικής τριετούς μίσθωσης με ενοίκιο αναφοράς προσαρμοσμένο ανά περιοχή και τετραγωνικά, ώστε να αυξηθεί το διαθέσιμο οικιστικό απόθεμα με άμεσο και κοινωνικά στοχευμένο τρόπο.
Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα τέτοιες πρωτοβουλίες φαίνεται πως έχουν πέσει στο κενό λόγω γραφειοκρατίας και μειωμένου ενδιαφέροντος από τους ιδιοκτήτες, όπως συμβαίνει στο πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Νοικιάζω». Γι’ αυτό η εταιρεία προτείνει την ενίσχυση του επενδυτικού πλαισίου για την «ανακαίνιση με σκοπό τη μίσθωση», που θα ενσωματώνει καινοτόμες πρακτικές, όπως η συνεργασία με εξειδικευμένες πλατφόρμες που αναλαμβάνουν την ανακαίνιση και διαθέτουν τα ακίνητα με κοινωνικά κριτήρια βάσει προσυμφωνημένων όρων με τους ιδιοκτήτες.
Το κύριο πρόβλημα όμως για τη χάραξη στοχευμένων πολιτικών για την αντιμετώπιση της ανισορροπίας προσφοράς και ζήτησης στην αγορά κατοικίας είναι ασφαλώς να υπάρχουν αξιόπιστα, επίκαιρα και ακριβή στατιστικά στοιχεία. Πρόκειται για μια διαχρονική παθογένεια που δεν έχει επιλυθεί μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα τα μέτρα που λαμβάνονται να είναι είτε ακατάλληλα είτε αναποτελεσματικά. Για να αλλάξει αυτό απαιτείται να ψηφιοποιηθεί η αγορά ακινήτων μέσω της δημιουργίας ενός εθνικού μητρώου ακινήτων και ενοικίων, που θα καταγράφει δυναμικά τη χρήση, τη διαθεσιμότητα και τις τιμές για κάθε ακίνητο.
Την ίδια στιγμή, σε εκατοντάδες χιλιάδες υπολογίζονται οι κενές κατοικίες πανελλαδικά, περίπου 250.000-300.000 μόνο στην Αττική.
