Τον περασμένο Ιούλιο στους αγροτικούς κύκλους της χώρας σήμανε συναγερμός: το Bactrocera zonata, ένα έντομο καραντίνας, πολύ επιβλαβές για καρποφόρα δέντρα και δεκάδες άλλα είδη φυτών, είχε ανιχνευθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τι δουλειά είχε ένα έντομο της τροπικής Ασίας στη Βόρεια Αττική; Και γιατί εμφανίστηκε ξανά, πριν από λίγες ημέρες, στη Λακωνία; Το Bactrocera zonata είναι η κορυφή του παγόβουνου: ξενικά είδη «μετακομίζουν» στη χώρα μας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, όχι μόνο στη θάλασσα αλλά και στην ξηρά, απειλώντας τις καλλιέργειες και διαταράσσοντας την ισορροπία του περιβάλλοντος. Επιστημονικές αναφορές τονίζουν πως τα τελευταία 20 χρόνια έχουν εισέλθει στην Ελλάδα περισσότερα από 60 νέα είδη εντόμων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και πολλά εξ αυτών έχουν εξελιχθεί σε σοβαρές απειλές για τη γεωργία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τα επόμενα χρόνια η μετανάστευση αναμένεται να ενταθεί.
Το Bactrocera zonata ή «μύγα της ροδακινιάς» είναι ένα καταστροφικό πολυφάγο είδος που καταγράφηκε για πρώτη φορά στη Βεγγάλη της Ινδίας και συναντάται στο Μπανγκλαντές, στο Πακιστάν, στην Ταϊλάνδη, στη Σρι Λάνκα και σε αρκετές άλλες χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας. Πλέον έχει επεκταθεί σε ξηρότερες περιοχές της Βόρειας Αφρικής και, όπως προσφάτως διαπιστώθηκε, και στην Ελλάδα. Στο ταξίδι του αυτό έχει σύμμαχο την αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία στην περιοχή της Μεσογείου κρίνεται ανησυχητική. Στην Ελλάδα η μέση θερμοκρασία έχει ανέβει τα τελευταία 30 χρόνια κατά 1,5 βαθμό Κελσίου και το φαινόμενο κλιμακώνεται: το καλοκαίρι του 2024 ήταν το πιο ζεστό καλοκαίρι όλων των εποχών με μέση θερμοκρασία υψηλότερη κατά 2,4 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με το κανονικό…
Ο λιθόκερος
Στην κατηγορία των σπάνιων εντόμων που έχουν εμφανιστεί στη χώρα μας ανήκει και το δηλητηριώδες έντομο λιθόκερος, το οποίο εντοπίζεται κυρίως σε θερμά και τροπικά κλίματα και θεωρείτο σπανιότατο στην Ελλάδα. Παρ’ όλ’ αυτά, τα τελευταία πέντε χρόνια, το έντομο που μοιάζει με κατσαρίδα αλλά πετάει, κολυμπάει και το μήκος του μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 12 εκατοστά, έχει εντοπιστεί σε αρκετές περιοχές της χώρας: στη Λάρισα, στο Αγρίνιο, στην Ικαρία, στις Σέρρες, στην Κομοτηνή, στον Βόλο και αλλού.
Η εμφάνιση νέων ειδών δεν έχει πάντα αρνητικό πρόσημο: ένα νέο είδος σαύρας που δεν είχε περιγραφεί ποτέ ξανά στην παγκόσμια επιστημονική βιβλιογραφία εντοπίστηκε προσφάτως στη βραχονησίδα Βελοπούλα ανοιχτά της Μήλου, φέρνοντας στο φως μία ακόμα απόδειξη του πόσο μοναδική και πολύτιμη είναι η ελληνική βιοποικιλότητα. Είναι ένα εντελώς νέο είδος σαύρας για την επιστήμη που ανακαλύφθηκε από την επιστημονική ομάδα του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Ζωικής Ποικιλότητας Παναγιώτη Παφίλη, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που χρηματοδοτείται από τον ΟΦΥΠΕΚΑ και το Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας. Οπως σημειώνουν οι ερευνητές, εντυπωσιακοί είναι οι μηχανισμοί επιβίωσης που έχουν αναπτύξει αυτοί οι πληθυσμοί, καθώς ζουν σε περιβάλλοντα με εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και ελάχιστες δυνατότητες διασποράς, ενώ καθίστανται ιδιαίτερα ευάλωτοι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, πριν από λίγες ημέρες, εντοπίστηκε στον Ταΰγετο ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος τρωκτικού, που μοιάζει με σκίουρο, ο δενδρομυωξός. Το σπάνιο ζώο, που κατεγράφη σε βίντεο από το διαδικτυακό κανάλι «Αγρια Φύση της Ελλάδας», προστατεύεται με κοινοτική οδηγία και ζει σε ορεινές δασώδεις περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης.
