Του Θέμη Μπάκα
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή. Μια χώρα με πλούτο ανθρώπινου δυναμικού, με φυσικούς πόρους, με πολιτιστική κληρονομιά ανεκτίμητη και με μια κοινωνία που ξέρει να αντέχει, να δημιουργεί και να παλεύει. Αλλά σήμερα αισθάνεται ότι μένει πίσω. Όχι μόνο οικονομικά, αλλά και στο όραμα για ένα μέλλον πιο δίκαιο, πιο σύγχρονο, πιο κοινωνικά ισορροπημένο.
Για χρόνια, η Ελλάδα στερείται μιας ολοκληρωμένης βιομηχανικής πολιτικής, μιας στρατηγικής που να στηρίζει την παραγωγή, την καινοτομία και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της χώρας. Αποτέλεσμα; Εξάρτηση από εισαγωγές, αδύναμη παραγωγική βάση και μια κοινωνία που βλέπει τους νέους της – τους πιο ικανούς, τους πιο γεμάτους όνειρα – να φεύγουν στο εξωτερικό για να βρουν μέλλον.
Σήμερα, η δομή της οικονομίας μας το αποδεικνύει:
- η βιομηχανία (δευτερογενής τομέας) συμμετέχει μόλις με περίπου 16% στο ΑΕΠ
- ενώ οι υπηρεσίες (τριτογενής τομέας) φτάνουν σχεδόν 80%.
Μια οικονομία με τέτοια ανισορροπία δεν μπορεί να στηρίξει μακροπρόθεσμα ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία. Η παραγωγή υπολείπεται, η χώρα καταναλώνει περισσότερο απ’ ό,τι παράγει. Κι αυτό σημαίνει χαμηλές αποδοχές, χαμένες ευκαιρίες και οικονομική εξάρτηση.
Οικονομική κρίση και κοινωνική πίεση
Το 66,8% των Ελλήνων δηλώνει ότι νιώθει φτωχό, με τους πολίτες άνω των 65 ετών να πλήττονται ιδιαίτερα. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα δεδομένα δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: το οικονομικό άγχος και η αίσθηση φτωχοποίησης είναι πλέον καθημερινότητα για την πλειονότητα των νοικοκυριών.
Το πιο πρόσφατο διάγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2025 επιβεβαιώνει μια σκληρή πραγματικότητα: η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ε.Ε. ως προς την αγοραστική δύναμη των μισθών. Ο μέσος μισθός στη χώρα, σε όρους αγοραστικής δύναμης (PPS), διαμορφώνεται περίπου στα 20.525 €, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός προσεγγίζει τα 37.863 €. Η χώρα κατατάσσεται 27η στην Ευρώπη, πίσω από κάθε άλλο κράτος-μέλος, ακόμη και από οικονομίες που έως πρόσφατα θεωρούνταν πολύ πιο αδύναμες.
Παράλληλα, περίπου το 26,9% του πληθυσμού βρίσκεται «σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού» – ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.. Αυτοί οι αριθμοί αποτυπώνουν μια κοινωνική και οικονομική πίεση, η οποία δεν είναι, απλώς. στατιστική – είναι βαθιά ανθρώπινη.
Η αίσθηση «δεν έχω αρκετά για να ζήσω αξιοπρεπώς» δεν αποτελεί υποκειμενική εντύπωση. Είναι μια απτή πραγματικότητα, τεκμηριωμένη με στοιχεία. Και αυτή η πραγματικότητα δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιας «σύμπτωσης» ή μιας αόριστης παγκόσμιας κρίσης. Είναι το προϊόν συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών, που δεν προστάτευσαν το εισόδημα, την εργασία και την κοινωνική συνοχή.
Γεωπολιτική αδυναμία μέσα από οικονομική ευθραυστότητα
Γεωπολιτικά, η χώρα μας μοιάζει συχνά αδύναμη. Όχι επειδή μας λείπει η ιστορική βαρύτητα ή η γεωγραφική σημασία, αλλά επειδή η οικονομική μας θέση παραμένει εύθραυστη. Μια οικονομία χωρίς στιβαρή παραγωγή, χωρίς εθνικό σχέδιο για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, αφήνει την Ελλάδα εκτεθειμένη, σε κίνδυνο, να στέκεται στο περιθώριο των εξελίξεων.
Πλεόνασμα χωρίς αναπτυξιακή στρατηγική
Το πρόσφατο πλεόνασμα, αντί να αποτελέσει βάση για μια τολμηρή δημόσια επενδυτική πολιτική, χρησιμοποιήθηκε για την αποπληρωμή χρέους και επιδοματική πολιτική περίπου 1 δισ. €. Ναι, τα επιδόματα μπορούν να «ανακουφίσουν» άμεσα, αλλά δεν χτίζουν μέλλον από μόνα τους. Δεν δημιουργούν δουλειές, παραγωγή, εισόδημα, αυτοπεποίθηση για την κοινωνία. Τα πλεονάσματα προκύπτουν κυρίως από υψηλή φορολογία – όχι από ανάπτυξη, όχι από επενδύσεις.
Ξένες επενδύσεις: λάθος προσανατολισμός
Απαιτείται επειγόντως ένα σχέδιο. Ένα σχέδιο που να κινητοποιεί δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, που να δίνει ώθηση σε τομείς όπως ο βωξίτης, το αλουμίνιο, η ενέργεια, η τεχνολογία, η μεταποίηση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τις ξένες επενδύσεις να χτίσουν την οικονομία μας όταν το 2024 πάνω από το 54% των άμεσων ξένων επενδύσεων κατευθύνθηκαν σε ακίνητα, όχι σε παραγωγή.
Οι τράπεζες οφείλουν να συμμετάσχουν ενεργά στην αναπτυξιακή προσπάθεια, να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία, και όχι απλώς να επωφελούνται από προγράμματα και προμήθειες.
Οικονομία σε υστέρηση – κοινωνία υπό πίεση
Σήμερα, το εθνικό μας προϊόν παραμένει περίπου στο 85% του επιπέδου του 2008. Για να επιστρέψουμε εκεί, χρειάζεται σχεδόν μια δεκαετία. Η στρατηγική που βασίζεται στην αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης του πολίτη δεν είναι στρατηγική ανάπτυξης αλλά στρατηγική στασιμότητας. Και όταν οι Έλληνες βρίσκονται στην τελευταία θέση της Ε.Ε. σε αγοραστική δύναμη, η κοινωνία δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλής, ούτε να ελπίζει.
Ώρα για ένα νέο κοινωνικό και εθνικό σχέδιο
Δεν χρειάζεται άλλη αναμονή. Χρειάζεται όραμα. Χρειάζεται ένα εθνικό και κοινωνικό σχέδιο, που θα προστατεύει τους αδύναμους, θα αξιοποιεί τις δυνατότητες της χώρας και θα δημιουργεί πραγματική, σταθερή, δίκαιη ανάπτυξη. Ένα σχέδιο που δεν θα αναλώνεται στο «εισπράττω φόρους και πουλάω δημόσια περιουσία», αλλά θα χτίζει παραγωγή, ευκαιρίες και αξιοπρέπεια.
Η Ελλάδα μπορεί. Και πρέπει, όχι μόνο για να σταθεί γερά εντός της Ευρώπης και του κόσμου, αλλά για να δώσει στους πολίτες της αυτό που τους αξίζει: μέλλον.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
