Η αγορά εργασίας αλλάζει πάντα πρώτα αθόρυβα και μετά ξαφνικά. Κάπως έτσι συνέβη όταν τα καφέ της δεκαετίας του ’00 γέμισαν με ανθρώπους που «έκαναν social media» και κανείς δεν ήξερε ακριβώς τι σημαίνει. Και κάπως έτσι θα συμβεί και μέσα στη δεκαετία που έρχεται, όταν η Ελλάδα θα δει να γεννιούνται επαγγέλματα που σήμερα μοιάζουν να βρίσκονται περισσότερο στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα. Και όχι, δεν αναφερόμαστε στο Σαν Φρανσίσκο και τη Silicon Valley, αλλά στο δικό μας χώρο, τον ελληνικό, με τα νησιά, τη γεωγραφική απομόνωση, τον τουρισμό και την ενεργειακή αναδιάρθρωση.
Το 2035 δεν είναι τόσο μακριά. Είναι η χρονιά που ένα μεγάλο μέρος του Αιγαίου θα εξυπηρετείται από αυτόνομα αεροταξί για μεταφορές μικρού όγκου. Που απομονωμένα νησιά θα λειτουργούν με ενέργεια δικής τους παραγωγής. Που επιχειρήσεις μιας μικρής πόλης θα μπορούν να έχουν ψηφιακή παρουσία χωρίς να χρειάζονται ολόκληρα τμήματα marketing. Στη μετάβαση αυτή, πέντε νέα επαγγέλματα φαίνεται πως θα αποτελέσουν τους πρωταγωνιστές. Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζουν οι πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης, στις οποίες απευθυνθήκαμε για μια μελλοντική εργασιακή πρόβλεψη.
Σύμβουλος ψηφιακής παρουσίας μικρών επιχειρήσεων
Σε μια χώρα όπου η πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι μικρές, οικογενειακές και συχνά εκτός ψηφιακής εποχής, αυτό το επάγγελμα που μοιάζει απλό, αλλά είναι καίριο. Δεν πρόκειται για ένα «μεγάλο» agency, αλλά ένας ιδιώτης ειδικός που ξέρει να μιλήσει πρακτικά: πώς στήνεις online κρατήσεις σε έναν ξενώνα, πώς δουλεύει μια απλή ηλεκτρονική πληρωμή σε ένα παντοπωλείο, πώς κάνεις μια στοιχειώδη ψηφιακή προβολή χωρίς να μπλέξεις με περιττές πλατφόρμες. Στην πραγματικότητα, θα λειτουργήσει ως «μεταφραστής» της τεχνολογίας σε καθημερινές πράξεις. Αυτό το επάγγελμα υπάρχει ήδη, αλλά δεν είναι θεσμοθετημένο. Οι αδαείς περί της τεχνολογίας έχουν κάποιον φίλο, ανιψιό, ξάδελφο, συγγενή που «ξέρει απ’ αυτά» και τα στήνει, όπου χρειάζονται. Στην εποχή του ανταγωνισμού, όμως, η δουλειά αυτή πρέπει να περάσει σε επαγγελματικά χέρια.
Σύμβουλος ενεργειακής μετάβασης νησιών
Αν ο ουρανός αλλάζει, το ίδιο αλλάζει και η ενέργεια. Η πράσινη μετάβαση δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά μια σειρά από μικρές αποφάσεις δήμων, ξενοδοχείων και μεμονωμένων αγροτών και νοικοκυριών. Κάπου ανάμεσα σε όλες αυτές τις αποφάσεις θα σταθεί ο σύμβουλος αυτός, ένα επάγγελμα που συνδυάζει τεχνική κατάρτιση και κατανόηση της πραγματικότητας ενός μικρού τόπου. Τι θα κάνει; Θα σχεδιάζει πώς μπορεί ένας οικισμός να γίνει ενεργειακά αυτόνομος, πώς ένα ξενοδοχείο μπορεί να μειώσει το κόστος ρεύματος, αλλά και πώς μια κοινότητα μπορεί να συνεργαστεί για να δημιουργήσει συνεταιριστικό μοντέλο παραγωγής ενέργειας. Θα μιλά με δημοτικούς άρχοντες, με επαγγελματίες, με κατοίκους. Θα ξέρει τι γίνεται με τις μπαταρίες θαλάσσης, με τις μικρές ανεμογεννήτριες, με τα υβριδικά συστήματα. Θα είναι, δηλαδή, κάτι πολύ διαφορετικό από τον σημερινό μηχανικό: ένας άνθρωπος που θα φέρει τεχνολογία, πολιτική και οικονομία σε ένα ενιαίο σχέδιο. Αν τα νησιά του Αιγαίου θέλουν να κρατήσουν τους νέους που φεύγουν για τις μεγάλες πόλεις, τέτοιοι ρόλοι θα κάνουν τη διαφορά.
Σχεδιαστής οικοτουριστικού τοπίου
Η τρίτη κατηγορία έρχεται από τον τουρισμό. Ή, σωστότερα, από την ανάγκη του τουρισμού να αλλάξει. Πρόκειται για επαγγελματίες που θα αναλαμβάνουν να μεταμορφώσουν ορεινά χωριά που εγκαταλείφθηκαν ή παλιές αγροτικές εκτάσεις σε προορισμούς που βασίζονται στη βιωσιμότητα και όχι στη μαζικότητα. Ο οικοτουριστικός σχεδιαστής δεν θα είναι απλώς αρχιτέκτονας, αλλά και αφηγητής. Θα δημιουργεί διαδρομές, θα επιλέγει υλικά από το περιβάλλον, θα ενσωματώνει τοπικούς θρύλους στον σχεδιασμό. Θα πρέπει να υπολογίσει τη φέρουσα ικανότητα ενός χωριού, τη σχέση των κατοίκων με τους επισκέπτες, τη συμβατότητα των υποδομών με τη φύση. Αυτή η απασχόληση είναι ήδη απαραίτητη σε περιοχές που αναζητούν μια νέα ταυτότητα πέρα από τις παραλίες.
Χειριστής drone απομακρυσμένων μεταφορών
Η πρώτη μεγάλη αλλαγή έρχεται από τον ουρανό. Η Ελλάδα, με τα δεκάδες νησιά που δεν έχουν ούτε φαρμακείο ούτε γιατρό κάθε μέρα, είναι ιδανική για να υποδεχτεί τέτοιους χειριστές. Μόνο που ο «χειριστής» της επόμενης δεκαετίας δεν θα κουμαντάρει το drone σαν τηλεκατευθυνόμενο. Αντιθέτως, θα λειτουργεί περισσότερο ως επόπτης ενός στόλου που πετά αυτόνομα. Θα ελέγχει δρομολόγια, θα παρεμβαίνει μόνο όταν υπάρχει πρόβλημα, θα παρακολουθεί αισθητήρες ανέμου και ενέργειας, θα έχει στοιχεία από AI που υπολογίζουν ρίσκο πτήσης.
Στην πράξη, το επάγγελμα αυτό θα αντικαταστήσει τις σημερινές μεταφορές που κοστίζουν χρόνο, καύσιμα και χρήμα. Αν κάποτε ένα κουτί με φάρμακα χρειαζόταν ένα ολόκληρο δρομολόγιο του ΚΤΕΛ και μια σύνδεση με πλοίο, το 2035 θα χρειάζεται πέντε λεπτά πτήσης και έναν επόπτη που θα το στείλει από το πιλωτήριο ενός περιφερειακού κέντρου. Τα πρώτα πιλοτικά προγράμματα υπάρχουν ήδη. Η διάδοσή τους, όμως, θα φέρει και τις καριέρες.
Αναλυτής συνοχής τοπικών κοινοτήτων
Οι κοινωνικές αλλαγές δεν έρχονται μόνο μέσα από την ενέργεια και τον τουρισμό. Έρχονται και μέσα από την ανάγκη να κρατηθούν ζωντανές οι μικρές κοινότητες. Στην Ελλάδα του 2035, η δημογραφική γήρανση και η εσωτερική μετανάστευση θα εντείνουν την ανάγκη για κάποιον που θα μπορεί να «διαβάσει» τη δυναμική μιας πόλης ή ενός χωριού. Έτσι δημιουργείται η ανάγκη για έναν αναλυτή, που δεν θα είναι μόνο κοινωνιολόγος, αλλά και ψυχολόγος, ενδεχομένως και μηχανικός.
Ο αναλυτής αυτός θα δουλεύει με δεδομένα, με έρευνες, με συνεντεύξεις, αλλά και με το ένστικτο που αποκτά όποιος ζει κοντά στους ανθρώπους. Θα σχεδιάζει παρεμβάσεις: πώς κρατάς νέους επαγγελματίες σε έναν τόπο, πώς εντάσσεις νέους κατοίκους που έρχονται από άλλες περιοχές, πώς αναβιώνεις τοπικούς θεσμούς που στηρίζουν την καθημερινότητα. Αν η Ελλάδα στηριζόταν κάποτε στον τοπικό κοινωνικό δεσμό, αυτός ο ρόλος θα γίνει κρίσιμος για να τον ανανεώσει με σύγχρονα εργαλεία.
Κοινό στοιχείο όλων αυτών δεν είναι η τεχνολογία καθαυτή. Είναι η ελληνική κλίμακα: μικρά νησιά, μικρές επιχειρήσεις, μικρές κοινότητες. Η Ελλάδα του μέλλοντος σπάνια θα χρειάζεται υπερ-ειδικευμένες τεχνολογικές θέσεις, όπως η Silicon Valley. Αυτές θα διεκδικηθούν από την παγκόσμια αγορά των digital nomads. Το απαραίτητο, όμως, είναι επαγγελματίες που ξέρουν να φέρνουν την τεχνολογία στο νησί, στο χωριό και στη γειτονιά.
