Tα chatbots τεχνητής νοημοσύνης προσφέρουν σήμερα αυτό που το ιατρικό σύστημα συχνά δεν μπορεί: άμεση πρόσβαση, αμέριστη προσοχή και την ψευδαίσθηση μιας απεριόριστης προθυμίας να μας εξηγήσουν. Σε αντίθεση με τους κλινικούς γιατρούς που είναι καταπονημένοι από ένα γεμάτο πρόγραμμα, ένα chatbot ανταποκρίνεται σε δευτερόλεπτα. Μπορεί να αναδιατυπώσει σύνθετη ορολογία για να είναι πιο κατανοητή σε εμάς, να δημιουργήσει όμορφα αριθμημένες λίστες πιθανών διαγνώσεων και να προσφέρει προτάσεις για τον τρόπο ζωής με έναν φιλικό τόνο που δίνει όχι μόνο την αίσθηση της υποστήριξης, αλλά και της απόλυτης ενσυναίσθησης – χαρακτηριστικό που συχνά παραλείπεται από τους γιατρούς. Κάπως έτσι, για έναν ασθενή που έχει αισθανθεί ότι αγνοείται ή υποτιμάται, ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που επεξεργάζεται υπομονετικά κάθε λεπτομέρεια των συμπτωμάτων του μπορεί να μοιάζει με αποκάλυψη.
Πέρα από το Google
Ενώ οι ασθενείς χρησιμοποιούν από καιρό το Google, το WebMD και άλλους ιστότοπους υγείας για να καταλάβουν που οφείλονται τα συμπτώματά τους, η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει κάτι διαφορετικό: εξατομίκευση. Αντί να περιηγούνται σε άρθρα, οι χρήστες πλέον λαμβάνουν απαντήσεις προσαρμοσμένες ειδικά για αυτούς, γραμμένες με σαφήνεια και κατανοητή γλώσσα. Τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης δεν παρέχουν απλώς πληροφορίες, αλλά αντικατοπτρίζουν τον ρυθμό μιας ανθρώπινης συνομιλίας. Θυμούνται λεπτομέρειες από προηγούμενα μηνύματα, αναγνωρίζουν συναισθήματα και προτείνουν σχέδια. Πολλοί χρήστες έτσι αναφέρουν ότι αισθάνονται ότι τους ακούνε ουσιαστικά για πρώτη φορά. Το chatbot αναλύει μακρές περιγραφές συμπτωμάτων χωρίς διακοπή. Ποτέ δεν φαίνεται ανυπόμονο, ποτέ δεν φαίνεται βιαστικό και ποτέ δεν τους στέλνει σπίτι χωρίς απαντήσεις. Αντίθετα, δημιουργεί υποθέσεις, ενθαρρύνει τις συμπληρωματικές ερωτήσεις και συχνά μιλά με μια ήπια διαβεβαίωση.
Αυτή η εξατομίκευση ωστόσο, δημιουργεί κάτι ισχυρό και δυνητικά επικίνδυνο. Για μερικούς, αυτή η σχέση μπορεί να εξελιχθεί οργανικά σε συναισθηματική εξάρτηση. Όταν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης φαίνεται απρόσιτο, το bot γίνεται το μόνο μέρος όπου μπορούν να εκφράσουν τους φόβους τους χωρίς να κριθούν και το οποίο θα τους στηρίξει πάση θυσία.
Ένα δίκοπο μαχαίρι: εξουσία χωρίς ευθύνη
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ικανότητά των chatbots να διατυπώνουν οδηγίες με σαφήνεια και ενσυναίσθηση μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση εξειδίκευσης που υπερβαίνει τις πραγματικές τους δυνατότητες. Αυτή η αναντιστοιχία μεταξύ αυτοπεποίθησης και ακρίβειας μπορεί να οδηγήσει τους χρήστες να εμπιστευτούν λανθασμένες υποθέσεις ή να ενεργήσουν βάσει συμβουλών, χωρίς να τις επαληθεύσουν με έναν επαγγελματία. Και ενώ πολλά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης έχουν εκπαιδευτεί να αποφεύγουν να δίνουν ιατρικές οδηγίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη, εξακολουθούν να παράγουν λανθασμένες, υπερβολικά ευχάριστες ή εντελώς πλασματικές πληροφορίες.
Τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης έχουν σχεδιαστεί για να προβλέπουν την πιο πιθανή επόμενη λέξη και όχι για να ασκούν ιατρική. Μπορεί να ενισχύσουν την εσφαλμένη αυτοδιάγνωση ενός χρήστη απλώς και μόνο επειδή η συζήτηση τον ωθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Μπορεί να παραβλέψουν κρίσιμες λεπτομέρειες που ένας εκπαιδευμένος γιατρός θα παρατηρούσε αμέσως και σε σπάνιες αλλά τεκμηριωμένες περιπτώσεις, μπορεί να παράγουν επικίνδυνα ανακριβείς προτάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση ενός 60χρονου άνδρα, ο οποίος παρέμεινε για εβδομάδες σε ψυχιατρική κλινική, αφού το ChatGPT του είχε πρότεινε να μειώσει την κατανάλωση αλατιού και να καταναλώνει αντ’ αυτού βρωμιούχο νάτριο, συστατικό που του προκάλεσε παράνοια και παραισθήσεις.
Διάβρωση και αναδιαμόρφωση της σχέσης γιατρού-ασθενή
Η άνοδος των ιατρικών συμβουλών τεχνητής νοημοσύνης αναδιαμορφώνει την ήδη ευαίσθητη δυναμική μεταξύ κλινικών ιατρών και ασθενών. Οι γιατροί αναφέρουν ότι βλέπουν άτομα να φτάνουν με μια πλήρως διαμορφωμένη διάγνωση «επιβεβαιωμένη» από ένα chatbot. Άλλοι χρησιμοποιούν πλέον την τεχνητή νοημοσύνη ως φίλτρο, αναζητώντας προσωπική φροντίδα μόνο όταν η αξιολόγηση του bot ταιριάζει με τους φόβους τους. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα, καθώς οι γιατροί, εκπαιδευμένοι να αξιολογούν σύνθετα συμπτώματα και λεπτές ενδείξεις, μπορεί να βρεθούν να ανταγωνίζονται έναν ψηφιακό συνομιλητή που οι ασθενείς θεωρούν πιο προσεκτικό και συμπονετικό.
Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι γιατροί αναγνωρίζουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να εκφράσουν τα συμπτώματά τους με μεγαλύτερη σαφήνεια, να συγκεντρώσουν το ιατρικό ιστορικό τους και να μειώσουν το άγχος πριν από τα ραντεβού. Ορισμένοι κλινικοί γιατροί υποστηρίζουν ακόμη ότι, όταν χρησιμοποιούνται υπεύθυνα, τα chatbots θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως εργαλεία διαλογής σε πρώιμο στάδιο ή ως εκπαιδευτικοί σύντροφοι. Ωστόσο, το ΑΙ δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κριτική σκέψη, την ηθική ευθύνη και την εμπειρική σοφία ενός εκπαιδευμένου γιατρού. Μπορεί οι ασθενείς να αναζητούν σύνδεση, σαφήνεια και έλεγχο και η τεχνητή νοημοσύνη να δίνει την εντύπωση ότι παρέχει και τα τρία, αλλά στην πραγματικότητα παρέχει απλώς πληροφορίες που ταιριάζουν με το αποτέλεσμα που θέλουμε να βρούμε. Με λίγα λόγια, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μηχανές αναζήτησης.
Η αυξανόμενη εξάρτηση από τα chatbots δεν είναι όμως απλώς μια τεχνολογική ιστορία. Είναι ένα σύμπτωμα ενός βαθύτερου πολιτισμικού ζητήματος: οι άνθρωποι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από τους θεσμούς που υποτίθεται ότι τους φροντίζουν. Μέχρι τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης να γίνουν πιο προσβάσιμα και ανθρώπινα, οι ασθενείς ίσως να συνεχίσουν να στρέφονται προς τις ψηφιακές εναλλακτικές λύσεις που υπόσχονται αυτό που οι άνθρωποι συχνά δεν μπορούν να προσφέρουν: χρόνο, ενσυναίσθηση και προσοχή.
Eξωτερική φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
