ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΡΔΕΛΙΑΝΟΣ: Για το Κτήριο Υπηρεσιών Λιμένα

Παρακολούθησα με μεγάλο ενδιαφέρον την εκδήλωση της Δημοτικής παράταξης «Ώρα Πατρών» για το κτήριο των παλαιών υπηρεσιών Λιμένα. Ήταν μία πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση και αξίζουν

τόσο στους διοργανωτές όσο και στους συμμετέχοντες. Θα ήθελα να αναφερθώ ιδιαιτέρως (ας με συγχωρήσουν οι υπόλοιποι) στην παρέμβαση της

Και αυτό διότι η παρέμβασή της ήταν στοχευμένη στον Πατρινό πολίτη ο οποίος δεν έχει σχέση με την Αρχιτεκτονική, και ήταν ένας σύντομος «οδηγός» – «μάθημα» για το πώς θα μπορούσαμε να δούμε ένα δημόσιο κτήριο πριν γρήγορα και βιαστικά εκφράσουμε άποψη, του στυλ μου αρέσει ή είναι έκτρωμα και όλα τα σχετικά.

Με το θέμα του παραλιακού μετώπου έχω εμπλακεί τα τελευταία 15 χρόνια σχεδόν με όλες τις ιδιότητες (ως μελετητής, ως πολιτικό στέλεχος, θεσμικά και ως πολίτης στο δημόσιο διάλογο), και είναι γνωστό ότι έχω εκφράσει αντιρρήσεις με την μέχρι τώρα προσέγγιση και μεθόδευση που έχει γίνει. Φοβάμαι ότι βρισκόμαστε και πάλι μπροστά σε ένα λάθος.

Το κτήριο υπηρεσιών λιμένα θεωρώ κατ’ αρχήν ότι πρέπει να το προσεγγίσουμε μελετώντας το με στόχο την διατήρησή του και όχι την κατεδάφισή του.

Αναφέρω -όχι ιεραρχικά- τους 5 κυριότερους κατά την γνώμη μου από τους πολλούς λόγους που θα πρέπει να το προσεγγίσουμε με αυτό τον τρόπο.

Ο πρώτος είναι η αρχιτεκτονική του αξία.

Ο δεύτερος είναι ότι είναι ένα δημόσιο κτήριο με προδιαγραφές να μετατραπεί σε τοπόσημο.

Ο τρίτος είναι το μέγεθος του και οι δυνατότητες που δίνει για ενναλακτικές προτάσεις χρήσης του.

Ο τέταρτος είναι η εκμετάλλευση της επένδυσης η οποία έχει γίνει μέχρι τώρα.

Ο πέμπτος είναι η θέση του.

Θα σταθώ στον τελευταίο λόγο, διότι οι άλλοι λόγοι είναι σχεδόν προφανείς, και ο οποίος από ότι έχω δει από τις μέχρι τώρα στις δημόσιες τοποθετήσεις αλλά και στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις, αποτελεί ένα από τα βασικά επιχειρήματα αυτών που ισχυρίζονται ότι πρέπει να κατεδαφιστεί. Έχω διαβάσει επιχειρήματα όπως κρύβει τον ορίζοντα, την θάλασσα, βρίσκεται στην προέκταση ενός βασικού δρόμου, αντιαισθητικό το μπετόν στην θάλασσα, η πόλη έχει ανάγκη από ελεύθερους χώρους και όχι από κτήρια.

Όμως δεν βρίσκω κανένα από αυτά τα επιχειρήματα ούτε και στο ελάχιστο πειστικό.

Κατ’ αρχήν το κτήριο δεν βρίσκεται στην προέκταση κανενός δρόμου. Η προέκταση της Γούναρη καταλήγει στο ανοιχτό χώρο του Τελωνείου και στα υπόστεγα χώροι που προφανώς θα φύγουν όταν αποδοθεί προς χρήση η Νότια προβλήτα. Κατεβαίνοντας την Γούναρη το κτήριο δεν φαίνεται. Επισυνάπτω την φωτό για του λόγου το αληθές.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι αποκόπτει την πόλη από την θάλλασσα και κρύβει τον ορίζοντα. Μα καλά είναι δυνατόν να υπάρχει ένας τέτοιος ισχυρισμός για μία κατασκευή μήκους 90 μέτρων ότι αποκόπτει την πόλη από την θάλασσα όταν μόνο η προβολή της κεντρικής περιοχής είναι 4500 μέτρα. Πόσο μάλλον ότι κρύβει τον ορίζοντα? Εκτός αν εννοούμε μόνο τις πολυκατοικίες που βρίσκονται ακριβώς απέναντι του και οι περισσότερες είναι ψηλότερες από αυτό.

Το τρίτο σημείο είναι το θέμα του μπετόν και της θάλασσας. Θυμίζω σε αυτό το σημείο ότι δεν μιλάμε για παραλία. Μιλάμε για μία τεράστια λιμενική εγκατάσταση αποκλειστικά από μπετόν η οποία ανεξαρτήτως της απόδοσης παραμένει λιμενική και θα λειτουργεί ως λιμενική.

Όλα τα παραπάνω επίσης φαίνονται καθαρά τόσο στις φωτογραφίες όσο και στην δορυφορική.

Τέλος για τους ελεύθερους χώρους αναψυχής περιπάτου κλπ. Μα ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός γι’ αυτό το λόγο γίνεται. Για την διαμόρφωση όλης της ζώνης (που επαναλαμβάνω το μεγαλύτερο μέρος της είναι μπετόν) με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι προσιτή στους πολίτες για βόλτα, αναψυχή και για αστικές χρήσης.

Επιπλέον η Νότια προβλήτα είναι τεράστια. Η αξιοποίησή της αν δεν υπήρχε το κτήριο είναι σχεδόν σίγουρo ότι θα περιλαμβανόταν στην πρόταση η κατασκευή κάποιου. Μάλλον είμαστε τυχεροί που υπάρχει κάποιο που έχει και αρχιτεκτονική αξία. Η αξιοποίηση αυτού του υφιστάμενου δημοσίου κτηρίου μπορεί να συμβάλει στην αναβάθμιση και λειτουργική ένταξή του σε αυτές τις χρήσεις αλλά και την καλύτερη λειτουργία αυτών των χρήσεων.

Στο σημείο αυτό θα επαναλάβω αυτό στο οποίο έχω τονίσει σε όλες τις τοποθετήσεις μου για το θαλάσσιο μέτωπο. Είναι τεράστιο λάθος να αντιμετωπίζουμε το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης ή ως οικόπεδο ή ως πάρκο ή ως παραλία. Δεν είναι τέτοιο ούτε ποτέ θα γίνει. Είναι στο μεγαλύτερο μέρος του μία λιμενική εγκατάσταση που έχει τις δυνατότητες να ενταχθεί στην πόλη και να γίνει προσβάσιμη στους πολίτες δίνοντάς όλες τις χρήσεις που προανέφερα που περιλαμβάνονται στον διαγωνισμό. Δεν θα επαναλάβω προτάσεις όπως η μετατροπή της νότιας λιμενολεκάνης σε μαρίνα υψηλών προδιαγραφών διότι κάποιος μπορεί να διαφωνήσει (δεκτό) ή να έχει να προτείνει κάτι διαφορετικό που να είναι και πολύ καλύτερο.

Τέλος είναι εντυπωσιακό και λυπηρό ταυτόχρονα, ότι μία πόλη η πρώτη παρέμβαση που έχει στο μυαλό της είναι η κατεδάφιση. Κατεδαφίσαμε το μεγαλύτερο μέρος των νεοκλασικών, τον φάρο, το κτήριο της Εθνικής τράπεζας και τώρα με το που μπήκε στο τραπέζι η διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου η βασική πρόταση είναι η κατεδάφιση. Ε δεν είναι προφανές.

Αυτό που είναι προφανές ότι για το κτήριο απαιτείται μία τεχνική προσέγγιση για να γίνει γνωστή η στατική του επάρκεια και οι απαιτήσεις τόσο οι τεχνικές όσο και οι οικονομικές έτσι ώστε η οποιαδήποτε επέμβαση να είναι εφικτή και ασφαλής. Αυτό είναι το πρώτο και το βασικότερο βήμα ώστε να ξέρουμε ακριβώς γιατί μιλάμε.

Από εκεί και πέρα οι αρχιτέκτονες έχουν την δυνατότητα να κάνουν ιδιαίτερες, αξιόλογες, και αισθητικά άρτιες προτάσεις. Εξάλλου είναι και το επιστημονικό τους αντικείμενο. Αρκεί να έχουν στα χέρια τους τις βασικές αρχές και να μην προσπαθήσουμε να τους περιορίσουμε με δογματισμούς και ανεδαφικές προσεγγίσεις γιατί έτσι εμείς είμαστε αυτοί που δημιουργούμε το πρόβλημα.