Όπως και στην υπόλοιπη χώρα, έτσι και στη Δυτική Ελλάδα, το προσδόκιμο ζωής καταγράφει σταθερά ανοδική πορεία εδώ και μερικές δεκαετίες. Πλέον, οι αιωνόβιοι δεν αποτελούν τόσο σπάνιες περιπτώσεις, ενώ οι πολίτες ζουν περισσότερο και ποιοτικότερα από κάθε άλλη εποχή. Παρόλο που επικρατεί η άποψη πως αυτό ισχύει κυρίως για τα νησιά, η Αχαΐα, η Ηλεία και η Αιτωλοακαρνανία δεν μένουν εκτός «παιχνιδιού». Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat με στοιχεία του 2023, ο μέσος όρος ζωής ανέρχεται στα 81,7 έτη (84,4 για τις γυναίκες και 79, 2 για τους άνδρες).
Διατροφή, άσκηση, πρόληψη
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Πλώτα, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και Αναπληρωτή Καθηγητή Γενικής Ιατρικής, «η μακροζωία αποτελεί αντικείμενο μελέτης της ιατρικής, των επιστημών υγείας και αποκατάστασης εδώ και δεκαετίες. Το προσδόκιμο επιβίωσης, δηλαδή ο μέσος αριθμός ετών ζωής ενός πληθυσμού, επηρεάζεται τόσο από γενετικούς παράγοντες όσο και από τις κοινωνικο-περιβαλλοντικές συνθήκες. Είναι σαφές, ότι δεν υπάρχει κάποιο ελιξήριο που να εξασφαλίζει περισσότερα χρόνια ζωής· αντιθέτως, είναι οι σταθερές καθημερινές επιλογές μας όπως η διατροφή, η φυσική δραστηριότητα, η πρόληψη και η καλή ψυχική υγεία που μπορούν να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τη διάρκεια όσο και την ποιότητα της ζωής μας».
Όπως εξηγεί, οι βασικοί σύμμαχοι της μακροζωίας είναι απλοί:
- ισορροπημένη διατροφή
- συστηματική σωματική δραστηριότητα
- επαρκής ύπνος
- αποφυγή επιβλαβών συνηθειών
«Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια και ελαιόλαδο, έχει συσχετιστεί με χαμηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών και καρκίνου. Η άσκηση, ακόμη και σε μέτρια μορφή, μειώνει τη θνησιμότητα και ενισχύει τη σωματική και ψυχική ευεξία. Παράλληλα, η διατήρηση κοινωνικών σχέσεων και η ψυχική ισορροπία φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο, καθώς το χρόνιο στρες αυξάνει την πιθανότητα σοβαρών ασθενειών» προσθέτει.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον κ. Πλώτα, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η κακή διατροφή και η καθιστική ζωή είναι οι κύριοι παράγοντες που μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης.
Οι γυναίκες ζουν περισσότερο
Όσον αφορά τον λόγο που οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, ο κ. Πλώτας ξεκαθαρίζει: «Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες ζουν κατά μέσο όρο 4–6 χρόνια περισσότερο. Οι βιολογικοί παράγοντες, όπως η καρδιοπροστατευτική δράση των οιστρογόνων πριν την εμμηνόπαυση, αλλά και συμπεριφορικοί, όπως η μεγαλύτερη προσήλωση των γυναικών σε προληπτικούς ελέγχους και υγιεινές συνήθειες, συμβάλλουν σε αυτό το πλεονέκτημα.
«Κλείνοντας, θα ήθελα να πω κάτι πιο προσωπικό. Στην καθημερινότητά μου ως ιατρός συναντώ ανθρώπους που με ρωτούν τι πρέπει να κάνουν για να μην αρρωστήσουν. Δυστυχώς δεν υπάρχει μαγική συνταγή παρά μόνο η δύναμη των μικρών συνηθειών. Ένα περπάτημα καθημερινά, ένα γεύμα που έχετε φροντίσει εσείς να το παρασκευάσετε, μια ημέρα αποφορτισμένοι και με λιγότερο άγχος. Η υγεία δεν αφορά μόνο ένα ηλικιακό νούμερο αλλά σχετίζεται και με την ποιότητα ζωής που έχουμε καθημερινά. Η μακροζωία, λοιπόν στην πλειονότητα των φορών είναι το αποτέλεσμα των ίδιων των επιλογών μας. Η πρόληψη και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής παραμένουν τα πιο ισχυρά φάρμακα που διαθέτουμε στη φαρέτρα».
Η συμβολή της Ιατρικής
Σύμφωνα με τον Προϊστάμενο της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου του ΠΓΝΠ, Γιαννακόπουλο Βασίλειο, «Η επιστήμη της Ιατρικής και τα επιτεύγματα της έχουν συμβάλλει καθοριστικά μειώνοντας σημαντικά την θνησιμότητα και την νοσηρότητα σε νόσους όπως ο καρκίνος και τα καρδιολογικά».
Όπως τονίζει, πρόσφατες έρευνες παρουσιάζουν ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες μακροζωίας είναι οι εξής:
- Δείκτης μάζας σώματος
- Αναπνευστική ικανότητα
- Σωματική δραστηριότητα
- Επίπεδα της αρτηριακής πίεσης
«Αυξάνονται τα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι οι παράγοντες που αναφέρθηκαν μαζί με την ενεργό κοινωνική ζωή και την αισιόδοξη στάση αποτελούν σημαντικά στοιχεία μακροζωίας. Μην ξεχνάμε ότι η επίδραση της πανδημίας covid 19 άφησε σημαντικό αποτύπωμα και επιβράδυνε το προσδόκιμο ζωής την περίοδο 2019-2021.
Η αύξηση που παρατηρείται είναι περίπου 1,8 έτη σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή του πληθυσμού και τις σχετικές αναλύσεις σε θέματα υγείας και μακροζωίας. Ωστόσο οι αριθμοί των γεννήσεων και των θανάτων μας οδηγούν σε συζητήσεις, αναλύσεις και νέα δεδομένα που απαιτούν από την πολιτεία νέες δράσεις ενίσχυσης του πληθυσμού ώστε να αποφύγουμε μελλοντικές δυσχέρειες» καταλήγει.
Οι άνθρωποι με στόχους
Όσον αφορά την ψυχική υγεία, που επίσης διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην ποιότητα ζωής, η Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια Νικολέττα Καραγιάννη αναφέρει: «Το νόημα της ζωής φαίνεται να συνδέεται με την ευημερία και την μακροζωία των ανθρώπων. Το αντιλαμβανόμενο πλαίσιο νοήματος δίνει πιο απτούς μακροπρόθεσμους στόχους στην ζωή ενός ανθρώπου, ενώ φαίνεται να προσδίδει πάθος και την αίσθηση της ικανοποίησης. Ως εκ τούτου, υψηλότερα επίπεδα ευημερίας συνδέονται με την μεγαλύτερη διάρκεια ζωής».
Ο ρόλος του άγχους
«Ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος ανταποκρίνεται στο στρες επηρεάζει την ποιότητα της ζωής του. Η διαχείριση του άγχους αποτελεί μια πολλή σημαντική δεξιότητα που βοηθάει το άτομο να νιώθει πιο ήρεμο, πιο ασφαλές και με μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό του ότι τα καταφέρνει. Στον αντίποδα, μελέτες δείχνουν ότι πολλές φορές η πρόωρη γήρανση οφείλεται σε περιόδους εκτεταμένης έκθεσης σε στρες, όπου το σώμα καταβάλλεται» επισημαίνει η κ. Καραγιάννη.
Μεγάλη σημασία δίνει και στις διαπροσωπικές σχέσεις: «Η σύνδεση με τους άλλους και η ύπαρξη λειτουργικών διαπροσωπικών σχέσεων προσδιορίζεται ως ένας ακόμη βασικός παράγοντας για την ευημερία των ανθρώπων και τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής».
Τι τροφές μας γερνούν
Η Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Ηρώ Κόττικα, μιλώντας στον «Νεολόγο» εξηγεί: «Το πιο σημαντικό είναι να έχουμε ένα υγειές βάρος. Το αυξημένο βάρος σχετίζεται με καρδιαγγειακά και μυοσκελετικά προβλήματα. Επίσης, υπάρχουν κάποια είδη καρκίνου, όπως της μήτρας και του παχέος εντέρου που συνδέονται με την παχυσαρκία. Έχει σημασία να τονίσουμε πως, ακόμη πιο σημαντικό από το τι τρώμε, είναι τι δεν τρώμε».
Ανάμεσα σε αυτά που πρέπει να αποφεύγουμε λοιπόν, είναι το πολύ αλάτι, το αλκοόλ, η ζάχαρη και τα κορεσμένα λιπαρά οξέα. Αντιθέτως, τα τρόφιμα τα οποία μας προστατεύουν είναι οι βιταμίνες που βρίσκονται στα φρούτα και στα λαχανικά, τα Ω3 που συναντώνται στα ψάρια και τα Ω6 που συναντώνται σε τροφές όπως οι ξηροί καρποί και το ελαιόλαδο. Τέλος, όπως συμβουλεύει η κ. Κόττικα, από την ηλικία των 40 και μετά συνίσταται να περιορίζεται η κατανάλωση του κόκκινου κρέατος στη μία φορά την εβδομάδα.
ΝΕΟΛΟΓΟΣ
