Τον Ιανουάριο του 2023 η χρονιά δεν ξεκινούσε καθόλου με καλούς οιωνούς. Ελλάδα και Τουρκία ακροβατούσαν στην λεπτή κόκκινη γραμμή της έντασης και κάθε μέρα που περνούσε το θερμό επεισόδιο ερχόταν και πιο κοντά.
Πολλοί εκτιμούσαν ότι ήταν θέμα χρόνου η εκδήλωση ενός τέτοιου επεισοδίου. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. Το 2023 μπήκε με παρακαταθήκη τις 11.258 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου από τουρκικά μαχητικά και UAV και 234 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά.
Ο Ιανουάριος του 2023 ξεκίνησε με 978 παραβιάσεις του ΕΕΧ και 21 υπερπτήσεις. 30 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο συνεχούς εκπαίδευσης των πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας, 2 ιπτάμενοι έχασαν τη ζωή τους με ένα μαχητικό Phantom F-4. Ακόμη κι εκείνες τις ημέρες, τόσο κατά τη διάρκεια των ερευνών στο Ιόνιο όσο και στις κηδείες, τουρκικά μαχητικά και UAV δε σταμάτησαν να προκαλούν προχωρώντας σε 47 παραβιάσεις και 4 υπερπτήσεις.
Δύο εβδομάδες μετά όλα άρχισαν να αλλάζουν. Οι φονικοί σεισμοί στην ανατολική Τουρκία και η έμπρακτη αλληλεγγύη της Ελλάδας στους σεισμόπληκτους κατοίκους ανέστρεψε το κλίμα κατά 180 μοίρες. Οι παραβιάσεις του ΕΕΧ και οι υπερπτήσεις μηδενίστηκαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Μάρτιο του 2023 μέχρι σήμερα δεν υπήρξε ούτε μία υπερπτήση ενώ σημειώθηκαν μόλις 31 παραβιάσεις του ΕΕΧ. Δεν σημειώθηκε καμία αερομαχία, δεν καταγράφηκε καμία εμπλοκή τουρκικών μαχητικών από ελληνικά.
Στις 7 Δεκεμβρίου, μόλις πριν ένα μήνα φτάσαμε στο αδιανόητο πριν από ένα χρόνο γεγονός. Εάν κάποιος πέρυσι τέτοια εποχή ισχυριζόταν ότι ο Ερντογάν θα επισκεπτόταν την Ελλάδα συνοδεία όλων των πρωτοκλασάτων υπουργών του, θα θεωρείτο τουλάχιστον τρελός.
Το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν έγινε «είμαστε αδέλφια, δεν υπάρχει πρόβλημα που δεν μπορεί να λυθεί». Και το περιβόητο «θα έρθουμε νύχτα» αντικαταστάθηκε με την «ειλικρινή ευχή» να επιλύσουν οι δύο πλευρές «τα υφιστάμενα προβλήματα στο πλαίσιο του διαλόγου».
Κι όμως, στις 7 Δεκεμβρίου, οι υπουργοί Άμυνας Ελλάδας – Τουρκίας συναντήθηκαν στην Αθήνα, στην Λέσχη Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων, όπου συζήτησαν μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και μέτρα αποτροπής επιθετικών ή άλλων ενεργειών που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως τέτοιες.
Επίσης στο επίκεντρο βρέθηκε και η ενίσχυση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών και σε στρατιωτικό επίπεδο, κάτι που σημαίνει ενδεχομένως και «κόκκινη γραμμή» επικοινωνίας σε περίπτωση ανάγκης.
Είχε προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 13 Νοεμβρίου 2023 συνάντηση των αντιπροσωπειών της Ελλάδας και της Τουρκίας για τον νέο γύρο συζητήσεων σχετικά με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας στην Άγκυρα.
Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Άμυνας, «σε αμφότερες τις αντιπροσωπείες συμμετείχαν πρέσβεις, υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί, καθώς και άλλοι αξιωματούχοι. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν, κατ’ αρχήν, να υλοποιήσουν ή να επανενεργοποιήσουν δραστηριότητες ΜΟΕ κατά τη διάρκεια του έτους 2024, από τον συμφωνημένο προηγουμένως κατάλογο ΜΟΕ. Η συνάντηση διεξήχθη σε θετικό πνεύμα».
Η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά με την Τουρκία την ανακήρυξη ΑΟΖ και τις θαλάσσιες ζώνες. Όμως για να φτάσουμε στην διευθέτηση της διαφοράς στο δικαστήριο της Χάγης θα πρέπει, όπως έχει εξηγήσει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, «με δεδομένο ότι η Τουρκία δεν έχει προσυπογράψει τη διεθνή συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και επομένως τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης, θα πρέπει να υπάρξει ένα συνυποσχετικό το οποίο θα καθορίζει το εύρος της διαφοράς».
Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν είναι πιθανόν να συναντηθούν στην Άγκυρα τον Απρίλιο ενώ σίγουρα θα βρεθούν – καλώς εχόντων των πραγμάτων – στις 9-11 Ιουλίου 2024 στην Ουάσινγκτον, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Τον Φεβρουάριο αναμένονται οι επαφές σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, με τους Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν να έχουν αναπτύξει τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας και εμπιστοσύνης, και τους υφυπουργούς Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Μπουράκ Ακσαπάρ να συνεχίζουν τις μεταξύ τους συνομιλίες.
Χωρίς να έχει ακόμη οριστεί η ημερομηνία, αναμένεται ως τις αρχές Μαρτίου να συνεχιστούν και οι επαφές των δύο πλευρών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
