Σε μία συνέντευξη εφ’όλης της ύλης ο καθηγητής Σεισμολογίας και Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Άκης Τσελέντης απαντά για την εξέλιξη της επιστήμης του, τους κινδύνους για τη χώρα μας αλλά και την προσωπική του πορεία μέσα από την ενασχόλησή του με την πολιτική.
κ. Τσελέντη είστε ένας επιστήμονας διεθνώς αναγνωρισμένος στο χώρο της σεισμολογίας. Σε ποιο επίπεδο θα λέγατε ότι βρίσκεται η χώρα μας από πλευράς επιστημονικής επάρκειας τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε υποδομές;
Η Ελλάδα είναι ένα φυσικό Σεισμολογικό εργαστήριο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλοί επιστήμονες να έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν μεγάλες δεξιότητες όσον αφορά τους σεισμούς και τον και τον σεισμικό κίνδυνο. Επομένως η χώρα μας διαθέτει πολύ καλό επιστημονικό σεισμολογικό δυναμικό. Αυτό φαίνεται και από τον μεγάλο αριθμό επιστημονικών δημοσιεύσεων σε διεθνή περιοδικά. Αντίστοιχη μεγάλη εμπειρία έχουν και οι μηχανικοί μας οι οποίοι σχεδιάζουν πολύ αξιόπιστες αντισεισμικές κατασκευές εφαρμόζοντας ένα από τους ποιο σύγχρονους παγκοσμίως αντισεισμικούς κανονισμούς που έχουμε.
“Το μεγάλο πρόβλημα υπάρχει με τις πολλές υπάρχουσες κατασκευές πριν το 1960 οι οποίες κατασκευάστηκαν με πολύ ακατάλληλους αντισεισμικούς κανονισμούς η με καθόλου κανονισμούς.”
Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα είναι τα σχολεία μας. Δυστυχώς τα περισσότερα είναι παλιά και πολύ ευάλωτα. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά από κάποιο ισχυρό σεισμό τα πρώτα που παθαίνουν. Βλάβες είναι τα σχολεία. Έχω δει σχολεία με μεγάλες ρωγμές, με οξειδωμένο οπλισμό κλπ. Υπάρχουν σχολεία με ηλικία πάνω από 50 χρόνια! Με ότι αυτό συνεπάγεται. Και δεν μιλώ για τα σχολεία της Εκάλης η του Ψυχικού αλλά σχολεία σε διάφορες πόλεις της χώρας.
Μερικά είναι εμφανώς επικίνδυνα σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό και εδώ ευθύνονται οι Δήμοι. Έχω μιλήσει με πάρα πολλούς Δημάρχους σε όλοι τη χώρα. Οι περισσότεροι από αυτούς όταν τους θέτω το πρόβλημα των σχολείων μου λένε το κλασικό «οι τεχνικές υπηρεσίες μας είναι υποστελεχομένες» και δεν έχουμε χρήματα. Ναι αλλά για να πληρώνουν τραγουδιστές για τα εορταστικές εκδηλώσεις η έργα βιτρίνας έχουν…
Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι η ύπαρξη μεγάλου αριθμού αυθαιρέτων κτισμάτων, για το οποία έχει γίνει σύνηθες πιά, για ψηφοθηρικούς λόγους, να νομιμοποιούνται χωρίς την συμβατική υποχρέωση των ιδιοκτητών για τουλάχιστον έναν έλεγχο στο κατά πόσο ακολουθούν τους αντισεισμικούς κανονισμούς.
Τον τελευταίο καιρό γίνεται μεγάλη κουβέντα για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων με επιδοτούμενα προγράμματα. Σε μια σεισμογενή χώρα όπως η Ελλάδα έπρεπε να υπάρχει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για την στατική αναβάθμιση των ευάλωτων κτιρίων.
Έχω να πω πάρα πολλά αλλά δεν γίνεται στα πλαίσια αυτής της. περιορισμένης συνέντευξης.
Πόσο επικίνδυνο είναι να ζει κάποιος στην Ελλάδα; Έχουμε μάθει να ζούμε με τους σεισμούς ή όχι;
Εξαρτάται από την περιοχή που ζούμε αλλά και την κατάσταση του σπιτιού μας και του χώρου εργασίας μας. Βέβαια υπάρχουν περιοχές στη χώρα που θεωρούσαμε ασεισμικές ή πολύ χαμηλής σεισμικότητας και μας εξέπληξαν. Για παράδειγμα η περιοχή του πρόσφατου σεισμού στην Εύβοια, και οι καταστροφικοί σεισμοί στην Κοζάνη Γρεβενά, την Ελασσόνα κλπ.
Όχι δεν νομίζω ότι έχουμε «μάθει» να ζούμε με τους σεισμούς. Εγώ επειδή δεν συμφωνώ με αύτη την έκφραση θα συνέστηνα να μάθουμε να «αντιμετωπίζουμε» τους σεισμούς.
Είναι μεγάλος πειρασμός να έχεις μπροστά σου το Διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Τσουνάμι και να μη ρωτήσεις, πόσο πιθανό είναι ένα καταστροφικό τσουνάμι στη χώρα μας;
Είναι υπαρκτή η πιθανότητά ενός τσουνάμι και οι επιπτώσεις μπορεί να είναι καταστροφικές. Σας θυμίζω ότι πριν μερικά χρόνια στην Αμοργό είχαμε σεισμό 7,5 Ρίχτερ που προκάλεσε τσουνάμι 25! μέτρων, 10 μέτρα στην Αστυπάλαια και 5μ στην ΒΔ ακτή της Κω. Τότε τα νησιά μας στο Αιγαίο δεν είχαν τουρισμό ούτε οι ακτές είχαν όπως σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες λουόμενους όπως έχουν σήμερα. Φανταστείτε λοιπόν τις επιπτώσεις αν έχουμε κάποιο αντίστοιχο φαινόμενο σήμερα.
Για αυτό φτιάξαμε στο Γεωδυναμικό τα τελευταία χρόνια το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι στο οποίο έχω την τιμή να είμαι διευθυντής. Έχουμε γεμίσει τις ακτές και τα νησιά μας όργανα συνεχούς καταγραφής της στάθμης της θάλασσας ενώ έχουμε αναπτύξει ειδικά λογισμικά εκτίμησης των πιθανών τσουνάμι και της διάδοσης τους. Θα σας αναφέρω ένα παράδειγμα για την χρησιμότητα αυτού του κέντρου που δεν θριαμβολόγησα στα ΜΜΕ. 4 λεπτά πριν φτάσει το τσουνάμι από τον σεισμό της Σάμου στις ακτές στείλαμε μέσω του 112 μήνυμα στα κινητά των κατοίκων να απομακρυνθούν από τις ακτές, αυτό έσωσε ζωές.
Πρόγνωση σεισμών. Που βρίσκεται η αλήθεια και που η επιστημονική φαντασία;
Κάθε σεισμός μεγαλύτερος από 5 στην κλίμακα ρίχτερ έχει κάποια σημάδια πριν γίνει. Υπάρχουν 140 πιστοποιημένα πρόδρομα φαινόμενα από τα ηλεκτρικά σήματα ΒΑΝ, συμπεριφορές ζώων κλπ. Το θέμα είναι τεράστιο και δεν μπορώ να το εξαντλήσω εδώ. Όλοι γνωρίζετε ότι ήμουν ο μόνος από τους σεισμολόγους που τάχθηκα θετικά υπέρ του ΒΑΝ. Δυστυχώς όμως κάθε πρόγνωση είναι μια καυτή πατάτα στα χέρια κάθε πολιτικού γιατί δεν έχει αξιόπιστους αντισεισμικούς μηχανισμούς να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις από ένα καταστροφικό σεισμό. Στο Γεωδυναμικό έχω φτιάξει μια ομάδα που ασχολείται με πρόγνωση σεισμών αξιοποιώντας την μελέτη διάφορων προσεισμικών παραμέτρων.
Κύλησε αρκετός χρόνος από το Σεισμολογικό Εργαστήρι του Πανεπιστημίου Πατρών μέχρι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Τι κρατάτε και τι πετάτε από αυτή τη διαδρομή;
Είναι μια μεγάλη ιστορία με θετικά και αρνητικά. Όταν πριν 25 χρόνια ήλθα στην Ελλάδα από το Πανεπιστήμιο του Τόκυο, που ήμουν κύριος ερευνητής στο Ινστιτούτο Σεισμών και μετά Καθηγητής ξεκίνησα να δημιουργώ το Σεισμολογικό κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών. Δεν υπήρχε τίποτα. Παρέλαβα ένα άδειο υπόγειο το οποίο το εξέλιξα σε ένα από τα ποιο σύγχρονα Σεισμολογικά Κέντρα της Ευρώπης.
Όλα αυτά με ατελείωτες ώρες σκληρής δουλειάς, γράφοντας προτάσεις για ερευνητικά προγράμματα για την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων. Πριν φύγω. Είχα φτιάξει ένα σεισμολογικό δίκτυο που ξεκίναγε από τα σύνορα με την Αλβανία και έφτανε μέχρι την Γαύδο και όλα αυτά με την τότε τεχνολογία της ραδιομετάδοσης, μέσω αναμεταδοτών της σεισμολογικής πληροφορίας, την οποία έφερνα στο κέντρο επεξεργασίας στη Πάτρα. Τότε δεν υπήρχε η δορυφορική τεχνολογία μετάδοσης των σεισμολογικών σημάτων.
Όταν ανέλαβα είχα να εκπαιδεύσω επιστήμονες, κυρίως μεταπτυχιακούς φοιτητές μου για την λειτουργεία του Κέντρου μερικοί από τους οποίους διαπρέπουν σήμερα σαν Καθηγητές τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό.
Ο πόλεμος που δέχθηκα όλα αυτά τα χρόνια ήταν τεράστιος. Από την μια τα δύο άλλα σεισμολογικά εργαστήρια αντιδρούσαν στην δημιουργία ενός τρίτου σεισμολογικού φορέα από την άλλη είχα να αντιμετωπίσω μεγάλα προβλήματα και αντιδράσεις από το ίδιο το Πανεπιστήμιο Πατρών επιβεβαιώνοντας την σοφή ρήση «να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα». Ακόμα και ο τίτλος Σεισμολογικό Κέντρο δεν τους άρεσε!
Το διάστημα της θητείας μου στο Πανεπιστήμιο Πατρών έφερα ερευνητικά προγράμματα πολλών εκ. Ευρώ και το εξόπλισα με υπερσύγχρονα όργανα. Η παρουσία του Σεισμολογικού ήταν εμφανής όπως θα θυμάστε στα ΜΜΕ ανεβάζοντας το κύρος του Πανεπιστημίου. Συγκρίνεται το με την παρουσία του εργαστηρίου Σεισμολογίας σήμερα.
Πλήρης αφωνία ακόμα και σε τοπικούς σεισμούς και πλήρη αποδόμηση του Κέντρου. Και αυτό μολονότι άφησα πίσω μου ένα άριστο επιστήμονα πρώην φοιτητή μου που έγινε Καθηγητής, αλλά ο οποίος δυστυχώς δεν μπόρεσε να υπερσκελίσει τα εμπόδια που του έβαζαν και την ελλιπή χρηματοδότηση. Σήμερα θλίβομαι να βλέπω σεισμολογικά όργανα που έφερα με τόσο κόπο να σκουριάζουν αναξιοποίητα στα βουνά της Δυτ. Ελλάδας. Επειδή η περιοχή έχει πολύ μεγάλη σεισμικότητα την καλύπτω με αντίστοιχη πύκνωσή με του σεισμολογικού δικτύου του Γεωδυναμικού στην περιοχή.
Φυσικά μετά από 20 και πλέον χρόνια υπηρεσίας μου στο Πανμιο Πατρών «έριξα μαύρη πέτρα πίσω μου» και ανέλαβα ως Καθηγητής Σεισμολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και σαν Διευθυντής το Γεωδυναμικού Ινστιτούτου. Εδώ πραγματικά απολαμβάνω την δουλειά μου μέσα σε ένα κλίμα αγαστής συνεργασίας και συναδελφικότητας. Μακάρι να το είχα αποφασίσει πολλά χρόνια πριν και να μην πέρναγα αυτό την ψυχοφθόρα συμπεριφορά που βίωσα στο Πανμιο της Πάτρας.
Έχετε πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες. Αποφασίσατε να εμπλακείτε με την πολιτική ως υποψήφιος Ευρωβουλευτής με τη Ν.Δ. «Κολλήσατε» το μικρόβιο ή όχι;
Ναι το κόλλησα και δεν θεραπεύεται. Ο λόγος είναι γιατί θέλω να προσφέρω στην πατρίδα μου και απλό αυτό το μετερίζι. Θέλω να εξασφαλίσω πόρους από την Ευρώπη για την αντισεισμική θωράκιση της χώρα. Έχω την πείρα και το θάρρος να τους διεκδικήσω.
Τι σας έμεινε από την ενασχόληση με την πολιτική; Πως ένας επιστήμονας επιβιώνει σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
Ήταν μια μοναδική εμπειρία η περίοδος του προεκλογικού αγώνα. Είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ μέρη που δεν είχα πάει ποτέ και να κάνω πολλούς φίλους σε όλη την Ελλάδα.
Εγώ δεν είδα τον αγώνα αυτόν στενά κομματικά, γιατί πάντα θεωρούσα ότι στην Ευρωβουλή όλοι έχουμε πρωτίστως εθνικό έργο να επιτελέσουμε και να παλεύουμε, ως Έλληνες, για τα συμφέροντα της χώρας μας.
Οι ευρωβουλευτές έχουν βέβαια κομματική ταυτότητα αλλά στον χώρο της Ευρωβουλής προέχει η εθνική συνεννόηση. Τουλάχιστον εγώ το είδα έτσι.
Μπορώ να πω ότι στον πολιτικό χώρο που κινούμαι πολλά χρόνια τώρα με αντιμετώπισαν με σεβασμό και δεν διαπίστωσα, όσον αφορά εμένα, πισώπλατα μαχαιρώματα και αντισυναδελφικές συμπεριφορές, όπως κάποιες που αντιμετώπισα στο Πανεπιστημιακό περιβάλλον!
Έμαθα πολλά από την ενασχόληση μου με την πολιτική, γνώρισα πολιτικούς, που είναι και πράττουν ως πραγματικοί Έλληνες. Επίσης σημαντικότατες είναι οι συζητήσεις που έκανα με «ιερά τέρατα» της πολιτικής, με πολλούς από τα οποίους γίναμε φίλοι και διατηρούμε συχνή επικοινωνία.
Όσο παράξενο και αν ακούγεται αυτό, η ενασχόλησή μου με τα κοινά μου άνοιξε και άλλους ορίζοντες και με έκανε να νιώσω πιο ολοκληρωμένος τόσο ως Έλληνας αλλά ακόμη και ως άνθρωπος.
Κάποιες φορές σκέφτομαι ότι την προηγούμενη φορά ήμουν πολύ κοντά στο να εκλεγώ και αν δεν είχα την απίστευτη ατυχία του αυτοκινητιστικού ατυχήματος και της μετέπειτα νοσηλείας μου με ισχυρή φαρμακευτική αγωγή θα μπορούσα να τα είχα καταφέρει.
Όμως αυτό το ατύχημα με έκανε πιο ανθρώπινο, με έκανε να εκτιμήσω τους ανθρώπους που με αγαπούν. Με τη βοήθεια του Θεού όλα ξεπεράστηκαν και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών όπου 87,000 συμπατριώτες μου με τίμησαν με γέμισε χαρά.
Οι ψήφοι αυτοί δεν ήταν αποτέλεσμα ούτε κομματικής προώθησης, ούτε διαφήμισης αλλά ούτε και προβολής μέσω εκλογικών κέντρων. Η όποια καμπάνια μου στοίχισε συνολικά κάτω από 5,000€ (!) κυρίως για βενζίνες, ξενοδοχεία και κάρτες την στιγμή που κάποιοι συνυποψήφιοί μου ξόδευαν τεράστια ποσά σε διαφημίσεις μέσω τοπικών ΜΜΕ, εκλογικά κέντρα κλπ ποσά που σε μερικές φορές έφταναν και ξεπερνούσαν τις 100,000€!
Συχνά- πυκνά κάνετε αναρτήσεις για διάφορα κοινωνικά και ιστορικά θέματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ποια είναι η μεγαλύτερη παθογένεια της Ελλάδας σήμερα;
Ο προγραμματισμένος αφελληνισμός της πατρίδας μας, η απαξίωση των θρησκευτικών και Ελληνικών αξιών και συμβόλων αλλά και το δημογραφικό είναι τα κύρια προβλήματα.
Δεν μπορώ να καταλάβω πως αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες λαθρο-εισβολείς παίρνουν άδειες παραμονής και τους παρέχουμε κατοικία και επιδόματα ενώ υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες Έλληνες άστεγοι που κοιμούνται στα πεζοδρόμια και πεινάνε.
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχουν πολιτικοί που έχουν δηλώσει ότι με του λαθρο-εισβολείς θα λυθεί το δημογραφικό πρόβλημα! Δεν μπορώ ακόμα να δεχθώ ότι κάποιοι εισηγούνται την κατάργηση των θρησκευτικών και της πρωινής προσευχής στα σχολεία. Δυστυχώς τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης όπου προωθούν λάθος πρότυπα στα παιδιά μας και αποκοιμίζουν το κόσμο με θέματα χαμηλοτάτου επιπέδου. Αντί να προβάλλουν Ελληνόπουλα που διαπρέπουν παγκόσμια στο χώρο της επιστήμης ή της τέχνης ασχολούνται με τα ειδύλλια μεταξύ των «τηλεπερσόνων» και των υποπροϊόντων του «star-system».
Αντιστοίχως θα ήθελα να ρωτήσω αν ο νεοέλληνας έχει σήμερα συγκριτικά πλεονεκτήματα και αν ναι ποια είναι αυτά;
Ο νεοέλληνας έχει κατηγορηθεί για πολλά, για «ωχαδερφισμό», για μικρή ανταπόκριση στην εργασία, και πολλά άλλα. Ωστόσο, όλες οι κατηγορίες αυτές δεν ακουμπάνε τη μεγάλη πλειοψηφία των συμπατριωτών μας.
Οι σημερινοί Έλληνες είναι αυτοί που φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς τους, γίνονται θυσία για τα παιδιά τους, δείχνουν ανθρωπιά σε κάθε ανήμπορο συμπολίτη τους. Αυτή η συμπεριφορά των νεοελλήνων μας βοήθησε ουσιαστικά να περάσει η οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών. Το πλεονέκτημα της ανθρωπιάς δεν κοστολογείται και δε συναντιέται εύκολα σε ξένους λαούς.
Αν μπορούσατε να αλλάξετε με ένα μαγικό τρόπο κάτι στη σύγχρονη Ελλάδα, τι θα ήταν αυτό;
Θα σταματούσα την αναξιοκρατία που επικρατεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του σύγχρονου Ελληνικού συστήματος, όπου θέσεις κλειδιά παίρνουν μη ικανά πρόσωπα που έχουν με δόλιους τρόπους προωθηθεί. Χρειάζεται αξιοκρατία όπου θα επιλέγονται πρόσωπα ικανά και ηθικά. Ο χώρος που κινούμαι πολιτικά έχει πολλά ιστορικά πρόσωπα με τέτοιο ηθικό παράστημα.
Υπάρχει κάποιο πρόσωπο ή περισσότερα πρόσωπα από οποιοδήποτε χώρο που θαυμάζετε και θεωρείτε ότι αποτελεί θετικό πρότυπο;
Από το χώρο της πολιτικής θαυμάζω τα άτομα που οραματίστηκαν και έφτιαξαν την ενωμένη Ευρώπη στη μορφή που είναι σήμερα, όπως ο Μιτεράν, ο Χέλμουτ Κολ αλλά και ο δικός μας Κωνσταντίνος Καραμανλής. Και μιας και ομιλούμε για την εποχή αυτή, τότε που ζούσα στην Αγγλία, θαύμασα και την πυγμή της Θάτσερ σε κρίσιμα ζητήματα όπως και τον επιτυχή στιβαρό τρόπο που πήρε πίσω τα νησιά Φώκλαντ. Τέτοια πυγμή σπανίζει σήμερα στην Διεθνή πολιτική σκηνή.
Από το χώρο των φυσικών επιστημών που ανήκω θαυμάζω τον νομπελίστα φυσικό Richard Feynman και ως άνθρωπο αλλά και ως επιστήμονα. Από τον ελληνικό χώρο φυσικά θαυμάζω τον μέντορα μου Παναγιώτη Βαρώτσο.
ΠΑΤΡΙΝΟΡΑΜΑ
