Η αγέλη των λύκων, χωρισμένη σε δύο ομάδες, κυκλώνει την περιοχή στην οποία βρίσκεται το ελάφι, αλλά εις μάτην. Μετά από ώρες ψαξίματος, μπερδεύονται και απομακρύνονται. Καθώς οι λύκοι έχουν στρέψει την προσοχή τους σε έναν σκύλο τον οποίο κυνηγούν τώρα, το ελάφι έχει γλιτώσει. Για πόσο όμως;
Στην Πάρνηθα, ο απομονωμένος πληθυσμός των ελαφιών βρίσκεται στο χείλος της εξαφάνισης. Από το μέγιστο της φέρουσας ικανότητας της περιοχής, τα 1.300 άτομα πριν από μερικά χρόνια, ο πληθυσμός τους πλέον κυμαίνεται περί τα 50-60. Οι λύκοι που εγκαταστάθηκαν στην Πάρνηθα, ακολουθώντας αγριογούρουνα -την απόλυτη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος- ως οπορτουνιστικοί θηρευτές… βολεύτηκαν με τα ελάφια που είναι ευκολότερη λεία και τα έχουν οδηγήσει σχεδόν στην εξαφάνιση. Αυτό, καθώς οι όλο και συχνότερες εμφανίσεις λύκων σε κατοικημένες περιοχές, όπως η Ιπποκράτειος Πολιτεία, αλλά ακόμα και η Ζοφριά (!), όπου την περασμένη εβδομάδα λύκοι κατασπάραξαν έναν οικόσιτο σκύλο, έχουν προκαλέσει συναγερμό στις αρχές και ανησυχία στους κατοίκους.
Για αυτόν τον λόγο, όπως αποκαλύπτει σήμερα το «ΘΕΜΑ», στην ευρύτερη περιοχή, με εντολή του εισαγγελέα Περιβάλλοντος, ξεκινά μια επιχείρηση εξισορρόπησης της φύσης στην Πάρνηθα, η οποία εμπεριέχει την απομάκρυνση των λύκων και των αγριογούρουνων από τις κατοικημένες περιοχές, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους θα σωθούν τα ελάφια. Προς το παρόν, σύμφωνα με πληροφορίες, προκρίνεται ο περιορισμός των ελαφιών στο λεγόμενο Εκτροφείο (ή καταφύγιο) Ελαφιών της Πάρνηθας, έναν περιφραγμένο, φυλασσόμενο χώρο, στον οποίο δεν έχουν πρόσβαση λύκοι και άγρια σκυλιά. Μετά την εκτροφή, μια σκέψη είναι να αφεθούν ελάφια και σε άλλους δασικούς και ορεινούς όγκους της ευρύτερης περιοχής, αλλά και της χώρας.
«Κίνδυνος τραυματισμού ανθρώπων»
Αλλά και η τοποθέτηση παγίδων απώθησης στους πρόποδες του βουνού είναι μόνο ένα κομμάτι της επιχείρησης απομάκρυνσης των λύκων, την οποία συντονίζει η Γενική Διεύθυνση Δασών. Σαν σκηνικό από την Αγρια Δύση, μια ομάδα λύκων που συνηθίζει να κατεβαίνει στους πρόποδες έχει κηρυχθεί «καταζητούμενη». Κάποια από τα μέλη της έχουν… συλληφθεί και οδηγηθεί με ασφάλεια στο δάσος.
Παρά το γεγονός ότι η εντολή του εισαγγελέα Προστασίας Ζώων και Περιβάλλοντος, τον περασμένο Μάρτιο, για «σύλληψη» και μεταφορά των λύκων της Πάρνηθας στη βόρεια Ελλάδα «πάγωσε» -αν όχι ακυρώθηκε- μετά τις αντιδράσεις των επιστημόνων -και τις συζητήσεις τους με τον εισαγγελέα επί του θέματος-, αυτή συνεχίζει να βρίσκεται στο τραπέζι.
Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει το έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Δασών προς όλους τους αρμόδιους φορείς (μεταξύ των οποίων, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, ο υπουργός Περιβάλλοντος, το Δασαρχείο Πάρνηθας, οι αστυνομικές αρχές, ο ΟΦΥΠΕΚΑ , η Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πάρνηθας και ο Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων για την Προστασία της Πάρνηθας), το οποίο επικαλείται την από 28 Μαρτίου εισαγγελική παραγγελία για τη μεταφορά των λύκων της Πάρνηθας προς τους ορεινούς όγκους της βόρειας Ελλάδας.
Στο έγγραφο με θέμα «Λήψη συνοδευτικών μέτρων από τους ΟΤΑ για τη μείωση της τροφικής έλξης για την άγρια πανίδα στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας» αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «στο πλαίσιο υλοποίησης σχετικής εντολής της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών (σ.σ.: αναφέρεται στην εντολή μεταφοράς των λύκων) και της ταυτόχρονης υποστήριξης ειδικών συνοδευτικών μέτρων για την προστασία των ελαφιών που διαβιούν στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία σας με τις οικείες Δασικές Υπηρεσίες και η συμβολή σας στα πλαίσια των ασκούμενων από τους ΟΤΑ αρμοδιοτήτων προκειμένου να μειωθεί η εναπόθεση τροφής σε δασικές κυρίως περιοχές ή και σε περιοχές εντός του αστικού ιστού που γειτνιάζουν με περιοχές δασικού χαρακτήρα».
Η Γενική Διεύθυνση Δασών ζητά να ενημερωθούν οι πολίτες ότι δεν πρέπει να αφήνουν ξηρά τροφή δίπλα σε κάδους σκουπιδιών (για τα αδέσποτα), να αντικατασταθούν οι κάδοι που δεν κλείνουν καλά και βρίσκονται στα όρια του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, να μαζεύονται συχνότερα τα σκουπίδια, αλλά και να καθαριστούν παράνομες χωματερές. Οι αρμόδιοι φορείς ζητούν να υπάρχει άμεση ενημέρωση σε περίπτωση θεάσεων άγριων ζώων (λύκων, αγριογούρουνων κ.λπ.) σε περιοχές εκτός του Εθνικού Δρυμού, αλλά και νεκρών ζώων που καταδεικνύουν επιθέσεις από τις αγέλες.
Ο κ. Γκουντούφας σημειώνει ότι «ο περιορισμός της αλληλεπίδρασης της τροφικής εξάρτησης και της εξοικείωσης των άγριων ζώων με τις ανθρώπινες δραστηριότητες αποτελούν σημαντικές δράσεις που μπορεί να αναληφθούν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και να συμβάλουν αποτελεσματικά στη μείωση της παρουσίας των ζώων στις θέσεις αυτές».
«Να ανοίξουμε το καταφύγιο»
Αν και οι αρμόδιοι φορείς και οι εμπλεκόμενοι (οι δήμοι, οι κυνηγετικές οργανώσεις, ο ΣΥΝΠΑ, η «Καλλιστώ» και οι επιστήμονες, μεταξύ άλλων) έχουν διαφορές και διαφωνίες μεταξύ τους για το ζήτημα των λύκων στην Πάρνηθα, υπάρχουν δύο σημεία στα οποία συμφωνούν: στον κίνδυνο οριστικής εξαφάνισης των ελαφιών της Πάρνηθας που αποτελούν λεία των λύκων και στην επαναλειτουργία του λεγόμενου Εκτροφείου Ελαφιών στην Πάρνηθα.
«Είναι επιτακτική η λήψη μέτρων», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο πρόεδρος του ΣΥΝΠΑ Βασίλης Λαζάρου, τονίζοντας ότι «κινδυνεύει να εξαφανιστεί το ελάφι. Οι λύκοι πλέον χρειάζεται να περιοριστούν και δεν καταλαβαίνω γιατί δεν ανοίγουμε το Εκτροφείο». Και ο γενικός γραμματέας του Δήμου Φυλής Αργύρης Αργυρόπουλος εξηγεί πως, σε ό,τι αφορά τα ελάφια, «είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε ως δήμος με όποιον τρόπο χρειαστεί για να τοποθετηθούν τα ελάφια στην προστατευμένη περιοχή του Εκτροφείου», αλλά και να γίνει κάτι με τους λύκους. «Την περασμένη εβδομάδα, λύκοι έφαγαν έναν σκύλο στη Ζοφριά, στα όρια με το σχέδιο πόλης. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι βρέθηκαν οι λύκοι σε αυτό το σημείο, καθώς σημαίνει ότι πέρασαν από δρόμους με κίνηση αυτοκινήτων. Εχουμε εντοπίσει λύκους μέχρι και στο Ποικίλο Ορος».
Για τη συνήθεια των λύκων να κατεβαίνουν όλο και πιο κοντά σε κατοικημένες περιοχές, οι αρμόδιοι δήμοι και φορείς, εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Αργυρόπουλος, έχουν αρχίσει να λαμβάνουν μέτρα, τοποθετώντας παγίδες. Δεν πρόκειται για τις κλασικές παγίδες που έχουν σκοπό να αιχμαλωτίσουν λύκους, αλλά ειδικά σχεδιασμένες, οι οποίες προορίζονται στο να τρομάξουν τους περαστικούς λύκους και να αποτελέσουν τόσο κακή εμπειρία που αυτοί θα αποφύγουν να ξαναπεράσουν από την ευρύτερη περιοχή.
«Αυτό το μέτρο λειτουργεί, αλλά είναι πρόσκαιρο», μας εξηγεί ο γενικός συντονιστής της οργάνωσης «Καλλιστώ» Σπύρος Ψαρούδας. «Οι λύκοι είναι έξυπνα ζώα και γρήγορα καταλαβαίνουν ότι δεν απειλούνται, άρα μαθαίνουν να αγνοούν αυτές τις παγίδες». Και τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Πρέπει να απομακρυνθούν οι λύκοι και κινδυνεύουν όντως τα ελάφια της Πάρνηθας; «Το να συζητάμε για απομάκρυνση των λύκων από την Πάρνηθα είναι χαζό», λέει ο κ. Ψαρούδας. «Εχουμε ξαναπεί ότι, ακόμα και αν καταφέρουμε να τους απομακρύνουμε, θα έρθουν αμέσως άλλοι. Ή θα καλύψουν το κενό αγέλες από υβρίδια σκύλων και λύκων που δεν φοβούνται τον άνθρωπο και άρα θα έχουμε επιθέσεις και σε ανθρώπους». Ο κ. Ψαρούδας εξηγεί πως όντως, από τις επιστημονικές μελέτες (τρεις λύκοι στην Πάρνηθα, οι οποίοι ανήκουν στις 2 από τις 3 αγέλες της περιοχής, κυκλοφορούν με κολάρα τα οποία μεταδίδουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά τους στους ειδικούς) φαίνεται πως κυνηγούν τα ελάφια.
Οι επιστήμονες ταυτόχρονα χαρτογραφούν τις διαδρομές και τους πυρήνες όπου κινούνται τα ελάφια, ώστε να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα. «Ο πληθυσμός των ελαφιών, ως απομονωμένος, είναι εξ ορισμού ευάλωτος», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Ψαρούδας και συνεχίζει: «Δεν πρέπει να μασάμε τα λόγια μας. Υπάρχει ο κίνδυνος να εξοντωθούν όλα, μέχρι ενός! Οχι μόνο από τους λύκους, αλλά και από μια ζωονόσο, μια πυρκαγιά, λαθροθήρες ή ένα άλλο γεγονός. Η μόνη λύση λοιπόν, είναι να επιτευχθεί ισορροπία στη φύση».
Διασπορά ελαφιών
Το σχέδιο το οποίο εξετάζουν οι επιστήμονες και θα ρίξουν στο τραπέζι στην ευρεία σύσκεψη, με τη συμμετοχή όλων των αρμοδίων φορέων, του ΟΦΥΠΕΚΑ, της Γενικής Διεύθυνσης Δασών, των δήμων, της οργάνωσης «Καλλιστώ» κ.ά., η οποία αναμένεται να συγκληθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στις αρχές του επόμενου μήνα είναι η διασπορά ελαφιών. Σε αυτή τη σύσκεψη οι επιστήμονες θα παρουσιάσουν τα ευρήματα των ερευνών τους όχι μόνο σχετικά με τη συμπεριφορά των λύκων και των ελαφιών, αλλά και τον πληθυσμό τους.
Στην τελευταία καταμέτρηση, πριν από το καλοκαίρι, τα ελάφια είχαν μετρηθεί στα 140 άτομα, ενώ, τώρα, οι ανεπίσημες μετρήσεις του ΟΦΥΠΕΚΑ κάνουν λόγο για μόλις 50 με 60 εναπομείναντα άτομα. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας τα καταμετρά αυτό το διάστημα και θα δώσει την απάντηση.
Ανεξάρτητα από αυτό, οι επιστημονικοί φορείς αναμένεται να προτείνουν το άνοιγμα του Εκτροφείου, μιας περιορισμένης, φυλασσόμενης και απομονωμένης από τους λύκους έκτασης, κοντά στο Μπάφι, για την αναπαραγωγή και τη σωτηρία των ελαφιών. Καθώς όμως αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει οριστική λύση, οι επιστήμονες θα προτείνουν από το Εκτροφείο να στέλνονται ελάφια σε άλλες περιοχές ώστε να «αποικίσει» το είδος και άλλα μέρη εκτός της Πάρνηθας.
Ετσι, ο μοναδικός αλλά αποκλεισμένος πληθυσμός του κόκκινου ελαφιού της Πάρνηθας δεν θα κινδυνεύει ποτέ με οριστική εξαφάνιση, καθώς θα συναντάται και σε άλλα μέρη της Αττικής, αλλά και της Ελλάδας, γενικότερα. Επιπλέον, ποιος θα πει όχι στην παρουσία του αρχοντικού, πανέμορφου ζώου που υπήρχε στην αρχαιότητα στην Πάρνηθα, εξαφανίστηκε και επανεισήχθη από τον Οθωνα;
Δεν έχουν όλοι πάντως την ίδια άποψη. Ο Δήμος Φυλής, για παράδειγμα, ο Δήμος Αχαρνών και ο Συνεταιρισμός Πάρνηθας επιμένουν ότι η λύση που είχε προτείνει το περασμένο καλοκαίρι ο εισαγγελέας Περιβάλλοντος, δηλαδή η αιχμαλώτιση όλων των λύκων της Πάρνηθας και η μεταφορά τους σε ορεινούς όγκους της βόρειας Ελλάδας, είναι η ενδεδειγμένη. Την εισηγούνται μάλιστα στη Γενική Διεύθυνση Δασών, ζητώντας την εφαρμογή της εισαγγελικής απόφασης για την προστασία των ελαφιών και τον περιορισμό των κινδύνων που προκύπτουν από τον συγχρωτισμό των λύκων με τους ανθρώπους στις κατοικημένες περιοχές. Προσώρας, τουλάχιστον, φαίνεται ότι η λύση της εξορίας για τους περίπου 50-60 λύκους της Πάρνηθας δεν προκρίνεται. Αλλωστε, καθώς έχει μειωθεί ο πληθυσμός των ελαφιών, οι λύκοι έχουν ξαναρχίσει να κυνηγούν αγριογούρουνα, ακόμα και σε περιαστικές περιοχές. Τα τελευταία αναπαράγονται ανεξέλεγκτα και για τον έλεγχο του πληθυσμού τους έχουν επιστρατευθεί και οι κυνηγετικοί σύλλογοι στην Αττική.
Οι καταζητούμενοι της Χαλκιδικής
Σε ένα άλλο μέρος της χώρας, στον Νέο Μαρμαρά Χαλκιδικής, ένα ζευγάρι… καταζητούμενων λύκων βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση και αναμένονται… προσαγωγές και συλλήψεις. Παρότι φαίνεται αστείο, είναι αρκετά σοβαρό, λένε οι επιστήμονες. Από το ζεύγος, η θηλυκή λύκαινα το καλοκαίρι επιτέθηκε σε ένα παιδί. Πρόκειται για ένα πεντάχρονο κοριτσάκι Σέρβων τουριστών, το οποίο έπαιζε αμέριμνο στην παραλία Αγίου Νικολάου Σιθωνίας Χαλκιδικής.
Το ζώο επιτέθηκε στο παιδί από πίσω, δαγκώνοντας και γρατζουνώντας το, όπως κατήγγειλε η μητέρα του κοριτσιού, η οποία και έσωσε την κόρη της, επιτιθέμενη με πέτρες και φωνές -μαζί με τον σύζυγό της- στη λύκαινα. Εδώ, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες της οργάνωσης «Καλλιστώ», τα πράγματα δεν είναι τόσο «αθώα» όσο στην Πάρνηθα, όπου οι 3 αγέλες λύκων αποφεύγουν την επαφή με τους ανθρώπους.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η λύκαινα έκανε χωροκράτεια, εξηγούν οι ειδικοί. Προσπαθεί δηλαδή να επιβάλλει την παρουσία της σαν αφεντικό, ως πρωτεύων θηλαστικό στην περιοχή, και να δημιουργήσει αγέλη. «Πρόκειται για μια επικίνδυνη συμπεριφορά, την οποία η λύκαινα θα μεταδώσει στα παιδιά της, και αυτό δεν πρόκειται να το επιτρέψουμε με τίποτα», εξηγεί στο ΘΕΜΑ ο υπεύθυνος της «Καλλιστώ» κ. Ψαρούδας. Ηδη τα ζώα έχουν εντοπιστεί, το αρσενικό συνελήφθη και του τοποθετήθηκε πομπός, και αναμένεται να συλληφθούν και να απομακρυνθούν οριστικά από την περιοχή.
Οι «κατηγορούμενοι»
■ Τρεις αγέλες, συνολικά 50-60 λύκων, ζουν στην Πάρνηθα.
■ Περίπου 8 εξ αυτών «κατηγορούνται» ότι κατεβαίνουν και σε κατοικημένες περιοχές.
■ 3 λύκοι από τις 2 από τις 3 αγέλες έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση από τους επιστήμονες (φορούν κολάρα).
■ Η διατροφή τους, μέχρι και στο 75%, αποτελείται από ελάφια, ενώ τρώνε και σκουπίδια, αλλά και σκύλους.
■ Στην τελευταία επίθεσή τους, στη Ζοφριά, κατασπάραξαν σκύλο.
■ Δεκάδες παγίδες απώθησης τοποθετήθηκαν κοντά σε αστικές ή περιαστικές περιοχές.
Τα θύματα
■ 1.300 ήταν τα ελάφια της Πάρνηθας στο peak του πληθυσμού τους.
■ 140 ήταν σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση, το καλοκαίρι.
■ 50-60 υπολογίζεται ότι έχουν απομείνει σήμερα, αν και δεν έχει ολοκληρωθεί η καταμέτρηση.
■ Εισαγωγή στο προστατευμένο Εκτροφείο, αναπαραγωγή και διασπορά τους και σε άλλα μέρη της χώρας προτείνουν οι επιστήμονες.
Οι «καταζητούμενοι»
■ Ζευγάρι λύκων επιτέθηκε σε 5χρονο κοριτσάκι, το καλοκαίρι στη Χαλκιδική.
■ Κηρύχθηκαν «καταζητούμενοι» από τους επιστήμονες και εντοπίστηκαν άμεσα στον Νέο Μαρμαρά.
■ Το αρσενικό συνελήφθη και του τοποθετήθηκε πομπός.
■ Το θηλυκό είναι η ένοχη της επίθεσης, καθώς προσπαθεί να επιβληθεί στην περιοχή.
■ Θα συλληφθεί και θα απομακρυνθεί, καθώς η επιθετική συμπεριφορά της θα μεταδοθεί και στα λυκάκια της.
