Ποδαρικό με ανατροπές στη φορολογία θα κάνει το 2023 σε 1 εκατομμύριο αυτοαπασχολουμένους. Το υπουργείο Οικονομικών αναθέτει στο ΙΟΒΕ να συντάξει και να παραδώσει με διαδικασίες-εξπρές (μέσα σε έναν μήνα!) μελέτη και προτάσεις για αλλαγές στο καθεστώς φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών, επιστημόνων και εμπόρων.
Από μηδενικής βάσης επανεξετάζονται συντελεστές φορολόγησης, προκαταβολές φόρου και μείωση ή κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Αναζητούνται όμως και πιο σκληρές πρακτικές φορολόγησης για όσους επιλέγουν να «κρύψουν» φόρους από μισθωτές υπηρεσίες. Στο στόχαστρο μπαίνουν εμμέσως όμως και οι ΙΚΕ ή άλλες μορφές και σχήματα εταιρειών που στεγάζουν δραστηριότητα φυσικών προσώπων, κυρίως για φορολογικούς σκοπούς.
Αλλάζουν όλα
Η κυβέρνηση δείχνει έτοιμη και αποφασισμένη για το μεγάλο άλμα στην ψηφιακή εποχή των ηλεκτρονικών βιβλίων, του myDATA και των προσυμπληρωμένων δηλώσεων ΦΠΑ. Με βάση και τις εξελίξεις αυτές, το 2023 θα είναι ενδεχομένως πολλοί οι αυτοαπασχολούμενοι που θα επισκεφτούν τη ΔΟΥ για να κάνουν μεταβολή στο μητρώο τους, επιλέγοντας άλλο καθεστώς απασχόλησης.
Οι εξελίξεις αναμένονται καταιγιστικές, καθώς η ίδια η απόφαση ανάθεσης της μελέτης στο ΙΟΒΕ κάνει λόγο για «άμεση ανάγκη υλοποίησης της εν λόγω υπηρεσίας» και θέτει ως τελική ημερομηνία παράδοσης την 31η Δεκεμβρίου 2022!
Σύμφωνα με το έγγραφο του υπουργείου Οικονομικών, σκοπός της χρηματοοικονομικής μελέτης – έκθεσης είναι η μεταρρύθμιση του πλαισίου φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων (φυσικά πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα) στην Ελλάδα.
Και συγκεκριμένα:
■ η επανεξέταση του φορολογικού πλαισίου της αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα,
■ η σύγκριση με διεθνείς πρακτικές, με στόχευση την απλοποίηση και διεύρυνση της φορολογικής βάσης,
■ η παροχή κινήτρων για περιορισμό της φοροδιαφυγής.
«Η στόχευση αυτή κρίνεται κρίσιμη», τονίζεται στο έγγραφο, «καθώς, παρά τη βελτιούμενη τάση, στην Ελλάδα καταγράφεται το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη κενό εσόδων από ΦΠΑ».
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η Ελλάδα είναι πρώτη στην Ευρωζώνη και δεύτερη στην Ευρωπαϊκή Ενωση (μετά τη Ρουμανία) στην «κλοπή» του ΦΠΑ, με τεράστιες απώλειες εσόδων άνω των 5 δισ. ευρώ το 2021, καθώς το 25,8% του ΦΠΑ… χάνει τον δρόμο του προς τα κρατικά ταμεία.
Ως αιτίες του προβλήματος, σε αντίστοιχη ανάλυση της Τραπέζης της Ελλάδος, καταγράφονται:
■ Ελλείψεις στις τεχνολογικές υποδομές των ελεγκτικών μηχανισμών.
■ Η δομή της οικονομίας και ο πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων μικρού μεγέθους ή αυτοαπασχολουμένων, που δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν αποτελεσματικά.
■ Πολυνομία και πολυπλοκότητα της φορολογικής νομοθεσίας.
■ Οι πολύ υψηλοί φορολογικοί συντελεστές που αποτελούν κίνητρο μετακίνησης στην αδήλωτη οικονομία.
Ως προς το πρώτο, το 2023 ξεκινά με δύο τεράστια ψηφιακά επιτεύγματα της ΑΑΔΕ:
■ Τεράστιος όγκος online πληροφοριών από myDATA, ταμειακές μηχανές και POS.
■ Aυτόματη προσυμπλήρωση των δηλώσεων ΦΠΑ απευθείας από την ΑΑΔΕ.
Αυτό και μόνο δείχνει ότι πλέον η φορολογική διοίκηση έχει τρόπο να ελέγχει σε πραγματικό χρόνο όσους «πειράζουν» τα προσυμπληρωμένα στοιχεία εσόδων και ΦΠΑ.
Ως προς τον μεγάλο αριθμό των αυτοαπασχoλουμένων, όμως, σε ανύποπτο χρόνο (το 2018) το ίδιο το ΙΟΒΕ επεσήμαινε σε έκθεσή του για τη φορολογία στην Ελλάδα ότι η διαφορετική μεταχείριση του εισοδήματος από μισθωτή εργασία ή από ελεύθερο επάγγελμα και η διαφορετική φορολόγηση των αυτοαπασχολουμένων έναντι άλλων εταιρικών μορφών οδηγεί σε «φορολογική μετατόπιση» (tax shifting), δηλαδή στη μεταφορά εισοδημάτων σε κατηγορίες με μικρότερη φορολογική επιβάρυνση σε μια προσπάθεια αποφυγής της φορολογικής υποχρέωσης.
Το τέλος… του τέλους επιτηδεύματος
Σε συνδυασμό και με την πολυνομία ή τις κάθε είδους κλίμακες, το πρόβλημα μεγεθύνεται.
Γι’ αυτό το υπουργείο Οικονομικών ζητεί από το ΙΟΒΕ:
■ Να βάλει στο μικροσκόπιο όλο τον θεσμό των αυτοαπασχολουμένων: πόσοι είναι, τι μερίδιο του εργατικού δυναμικού αποτελούν, τι μερίδιο από φόρους εισοδήματος πληρώνουν, πόσο διαφέρει (ή συμφέρει) η φορολογία των αυτοαπασχολουμένων έναντι των μισθωτών, τι κερδίζουν σε ασφαλιστικές εισφορές ή παροχές συστήματος κοινωνικής ασφάλισης κ.λπ.
■ Να εξετάσει αλλαγές σε τέσσερα βασικά μέτωπα:
■ συντελεστές φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων,
■ προκαταβολή φόρου,
■ φοροαπαλλαγές,
■ κατάργηση ή μείωση του τέλους επιτηδεύματος.
■ Να αναζητήσει πρακτικές άλλων χωρών με ομοιότητες με την Ελλάδα στη φορολογία αυτοαπασχολουμένων.
■ Να προτείνει αλλαγές σε κίνητρα ή αντικίνητρα που θα διευκολύνουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, τη φορολογική συμμόρφωση κ.λπ.
Με βάση τα παραπάνω -και με το βλέμμα στις εκλογές- η κυβέρνηση εκτιμάται πως αλλάζει τη σκληρή στάση απέναντι σε 1 εκατομμύριο αυτοαπασχολουμένους και ελεύθερους επαγγελματίες και προχωρά σε σαρωτικές αλλαγές με τη σχεδιαζόμενη φορολογική μεταρρύθμιση. Το νέο σύστημα υπολογισμού των καθαρών κερδών και φόρων θα είναι λιγότερο «επιθετικό» ως προς το εισόδημα προκειμένου να αποσυμπιέσει τις εισπράξεις του ΦΠΑ. Ωστόσο, τον τελευταίο λόγο θα τον έχει πρωθυπουργός.
Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές δεν θα περιοριστούν μόνο στο εισόδημα για να κερδίσει το κράτος περισσότερο ΦΠΑ, αλλά θα συνοδεύονται με διεύρυνση της γκάμας των κινήτρων για τους ελεύθερους επαγγελματίες προκειμένου να δηλώσουν τα πραγματικά τους εισοδήματα, καθώς σήμερα σκοπίμως φοροδιαφεύγουν προκειμένου να γλιτώσουν τον ανώτατο συντελεστή του 44% που «τσακίζει» τα φορολογικά τους κέρδη.
