Δέκα ημέρες πριν από τη συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, συνάντηση που χαρακτηρίζεται ορόσημο για την εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, η Αγκυρα εμφανίζεται αμετακίνητη από τις θέσεις της σε όλα τα κρίσιμα θέματα της ατζέντας, από τους S-400 έως τη διαμόρφωση των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο. Για την Αθήνα η έκβαση της συνάντησης θεωρείται καταλυτικής σημασίας για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών αλλά και για το υπό συζήτηση πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων, το οποίο θα κριθεί στη σύνοδο της Ε.Ε. στις 24-25 Ιουνίου.
Ενώ λοιπόν ο χρόνος κυλάει αντίστροφα για τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας – Ε.Ε., τα μηνύματα από την τουρκική ηγεσία επιτείνουν το πρόβλημα και καθιστούν εξαιρετικά δύσκολες τις προβλέψεις για τη συνέχεια. Σε αυτό το κλίμα η Αθήνα είναι αναγκασμένη να κινείται με όλα τα σενάρια πάνω στο τραπέζι μέχρι τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν.
Η σύνοδος του ΝΑΤΟ θα συζητήσει τα σχέδια εξέλιξης του Οργανισμού την προσεχή δεκαετία, όμως το κρίσιμο παιχνίδι θα παιχτεί στις διμερείς συναντήσεις πριν και μετά τις επίσημες συζητήσεις. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί μέσω της διπλωματικής οδού και των πολιτικών διαύλων στην Ουάσινγκτον να κλείσει μία κατ’ ιδίαν συνάντηση Μπάιντεν – Μητσοτάκη, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις 14 ή την επομένη, στη Διάσκεψη ΗΠΑ – Ε.Ε. Παράλληλα σχεδιάζονται διμερείς συναντήσεις του πρωθυπουργού με ηγέτες άλλων χωρών του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., ενώ δεν αποκλείονται οι συναντήσεις εκτός προγράμματος, στην περίπτωση που καταστεί κεντρικό ζήτημα το θέμα των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση.
Το καλό σενάριο
Το καλό σενάριο θέλει τον Τ. Ερντογάν να προχωρεί σε αναδίπλωση στο θέμα των S-400 και έτσι να διευκολύνει τον Αμερικανό πρόεδρο στη συνάντηση που θα έχει στις 16 Ιουνίου με τον Ρώσο πρόεδρο. Εντούτοις και αυτό το σενάριο θα περιλαμβάνει ανταλλάγματα για την Τουρκία και το ερώτημα είναι σε αυτήν την περίπτωση οι εγγυήσεις με τις οποίες θα συνοδεύονται. Συρία, Λιβύη και Ιράκ είναι τα κρίσιμα μέτωπα της Τουρκίας μαζί με το ζήτημα των Κούρδων στο εσωτερικό, και έπεται η Ανατολική Μεσόγειος και οι σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Στην τελευταία απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας της Τουρκίας με την επίκληση του κουρδικού ζητήματος τονίζεται ρητά ότι «θα συνεχίσει αδιάκοπα τις επιχειρήσεις της, τόσο στο εσωτερικό όσο και εκτός των συνόρων της, προκειμένου να αντιμετωπίσει κάθε είδους απειλή ή απειλές που στρέφονται εναντίον της εθνικής ενότητας και της ασφάλειας της χώρας, ξεκινώντας με τις “τρομοκρατικές οργανώσεις” (PKK/KCK-PYD/YPG, FETÖ και DEAŞ)». Ως προς την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, αναφέρεται ότι «προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή μέσω αμοιβαίου διαλόγου, στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο και την Μεσόγειο, είναι απαραίτητο να αποφεύγονται προκλητικές δηλώσεις, παράνομες ενέργειες και επιθετική ρητορική που παραβλέπουν τα δικαιώματα και τα δίκαια συμφέροντα της Τουρκίας».
Το ζήτημα όμως δεν είναι άλλο από το τι σχεδιάζει να κάνει το προσεχές διάστημα η Τουρκία. Ο Τ. Ερντογάν επανήλθε χθες στα ενεργειακά, παρουσιάζοντας νέες ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα και προαναγγέλλοντας ανάλογες επιτυχίες στην Ανατολική Μεσόγειο, στα πεδία της κυπριακής ΑΟΖ αλλά ενδεχομένως και στην αυθαίρετη ΑΟΖ με τη Λιβύη, κάτι που θα οδηγούσε σε επανάληψη του περασμένου καλοκαιριού. Επιπλέον, σύμφωνα με κυπριακές πηγές, η Τουρκία συνεχίζει να κινείται μεθοδικά για το άνοιγμα της περίκλειστης Αμμοχώστου, κάτι που ανησυχεί την Ουάσινγκτον για την ένταση που θα προκληθεί και στις σχέσεις Αθήνας – Αγκυρας.
Η ελληνική διπλωματία αναμένει ένα σαφέστερο μήνυμα από τις ΗΠΑ και παράλληλα κινείται σε περιφερειακό επίπεδο για την αποσόβηση ενός νέου γύρου τουρκικών προκλήσεων. Τις επόμενες ημέρες συζητείται η διεξαγωγή διάσκεψης του σχήματος τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ με τη συμμετοχή και της Γαλλίας και στη συνέχεια διασκέψεις με τα άλλα περιφερειακά σχήματα. Από την πλευρά της η Αγκυρα προσδοκά διπλωματικά στηρίγματα με τo φόρουμ της Αττάλειας στις 18-20 Ιουνίου, όπου σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών θα πάρουν μέρος 43 χώρες και οι 12 θα εκπροσωπηθούν σε επίπεδο κορυφής. Μεταξύ αυτών και χώρες-μέλη της Ε.Ε., αν και ο κατάλογος δεν έχει ακόμα επισημοποιηθεί για να ανακοινωθεί.
Διάσκεψη Βερολίνου
Αμέσως μετά ακολουθεί η διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, στις 23 Ιουνίου, παραμονή της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. Παραγκωνισμός της Ελλάδας για δεύτερη φορά, παρά το γεγονός ότι στην πρώτη διάσκεψη τον Ιανουάριο 2020 είχε δηλωθεί προς την κυβέρνηση Μέρκελ η διάθεση συμμετοχής. Ο υπουργός Εξωτερικών Χ. Μάας δεν απέστειλε πρόσκληση προς τον Ν. Δένδια. Ο Ελληνας υπουργός μετέφερε στον Γερμανό ομόλογό του την έντονη δυσαρέσκεια της κυβέρνησης ενώ παράλληλα έχει μεταφερθεί με όλους τους διαύλους ότι η συμπεριφορά της Γερμανίας στα θέματα εθνικού ενδιαφέροντος της Ελλάδας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά όλο το πλέγμα των διμερών σχέσεων.
Το ζήτημα θα τεθεί, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, από τον Κ. Μητσοτάκη προς την Α. Μέρκελ τηλεφωνικά τις επόμενες ημέρες και διά ζώσης στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, εάν μέχρι τις 14 Ιουνίου δεν περιληφθεί στον κατάλογο του Βερολίνου και η Ελλάδα. Οποια και αν είναι η εξέλιξη, στην Αθήνα τείνει να παγιωθεί η εκτίμηση ότι η κυβέρνηση Μέρκελ βρίσκεται μακριά από τη γραμμή της Ε.Ε. σε όλα τα μέτωπα που εμπλέκεται η Τουρκία και ενίοτε η τακτική αυτή είναι εις βάρος της Ελλάδας.
