«Περισσότερα, γρηγορότερα και ευρωπαϊκά». Το συγκεκριμένο τρίπτυχο συμπυκνώνει τη νέα στρατηγική της Ευρώπης για την άμυνα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στοχεύει να επιταχύνει τους αμυντικούς της σχεδιασμούς, να ενισχύσει το δικό της αποτύπωμα και την παραγωγική της ικανότητα, περιορίζοντας την εξάρτησή της από τρίτες χώρες. Παράλληλα, επιδιώκει την κατασκευή συστημάτων που είναι διαλειτουργικά και διασυνδεδεμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, αιχμή του δόρατος αποτελεί το πρόγραμμα ReArm, μέσω του οποίου προβλέπεται να κατευθυνθούν 800 δισ. ευρώ σε αυτόν τον τομέα.
Πέραν, όμως, των ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, και σε εγχώριο επίπεδο έχει ανακοινωθεί η ενίσχυση των επενδύσεων στην αμυντική βιομηχανία, καθώς και ο στόχος της συμμετοχής κατά 25% της ελληνικής παραγωγής για τα νέα εξοπλιστικά προγράμματα. Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται να «ξεκλειδώνει» ένα αξιοσημείωτο μέτωπο ανάπτυξης για τις εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες, βλέποντας τη φρενίτιδα του Ταμείου Ανάκαμψής να οδεύει προς την ολοκλήρωση, ήδη αναζητούν νέες πηγές για να αναπληρώσουν το κενό. Σε αυτή τη μάχη ρίχνονται και οι παραδοσιακοί όμιλοι πληροφορικής, οι οποίοι αν και δεν δραστηριοποιούνται αμιγώς στον αμυντικό τομέα, ωστόσο μπορούν να αναπτύξουν λύσεις, ικανές να εξυπηρετήσουν και τις ανάγκες σε αυτόν τον τομέα.
Εξάλλου, το «παιχνίδι» δεν περιορίζεται πλέον στα κλασικά, βαριά οπλικά συστήματα· έχει επεκταθεί σε ολόκληρο το φάσμα της αμυντικής τεχνολογίας, από το λογισμικό και την κυβερνοασφάλεια μέχρι τα πληροφοριακά συστήματα, την τεχνητή νοημοσύνη και την ανάλυση δεδομένων, που πλέον καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. Ανάμεσα στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας οι οποίες είτε υλοποιούν κάποια πρότζεκτ στο κομμάτι της άμυνας είτε έχουν εκδηλώσει την πρόθεσή τους να κάνουν άνοιγμα είναι, για παράδειγμα, η Uni Systems, η Netcompany, η Space Hellas, η Nova ICT και η Cosmos Business Systems, αλλά και η Vodafone.
Uni Systems
Σημαντικές προοπτικές στον κλάδο της άμυνας διαβλέπει η Uni Systems, ο βραχίονας πληροφορικής του ομίλου Quest του Θεόδωρου Φέσσα. Πριν από περίπου δύο χρόνια, η εταιρεία είχε εκφράσει την πρόθεσή της να ενισχύσει την παρουσία της στον τομέα των αμυντικών έργων, αναλαμβάνοντας έναν πιο ενεργό ρόλο. Η διάθεση αυτή μεταφράστηκε και στην πράξη, με την ανάληψη μεταξύ άλλων ενός έργου για το ΝΑΤΟ, εντασσόμενη στη λίστα των προμηθευτών του οργανισμού. Παράλληλα, «μοιράζεται» τον ίδιο πρόεδρο (σε μη εκτελεστικά καθήκοντα), τον Μιχάλη Τσαμάζ, με την Intracom Defence, μια κίνηση που προμηνύει στενότερη συνεργασία μεταξύ των δύο εταιρειών στο μέλλον.
Space Hellas
Σε αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η Space Hellas. Οπως αναφέρει στις οικονομικές της καταστάσεις, εντός του 2025 βρίσκονται σε εξέλιξη 34 έργα, ευρωπαϊκά και εθνικά, συνολικού ύψους χρηματοδότησης 15,55 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία σημειώνει ότι καταγράφει σημαντική συμμετοχή σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας (European Defense Fund). Παράλληλα, αναμένονται τα αποτελέσματα αξιολόγησης για νέα έργα που έχουν ήδη υποβληθεί σε προγράμματα του Horizon Europe και του EDF, με πιθανή χρηματοδότηση 4,3 εκατ. ευρώ για τη Space Hellas. Η εισηγμένη συνεχίζει, επίσης, την προετοιμασία νέων προτάσεων, ώστε να διευρύνει περαιτέρω το αποτύπωμά της στον τομέα. Σημαντικός σταθμός θεωρείται και η προετοιμασία για συμμετοχή σε έργα από το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ).
Nova ICT
Το «παρών» σε προσκλήσεις του ΕΛΚΑΚ έχει ήδη δηλώσει η Nova ICT, επιχειρώντας να τοποθετηθεί δυναμικά στο ανερχόμενο πεδίο του defence tech. Κομβικό βήμα αποτελεί το έργο «Θώραξ», που υλοποιεί σε κοινοπραξία με την Cosmos Business Systems για λογαριασμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας.
Το συγκεκριμένο έργο στηρίζεται στην ανάπτυξη πλατφόρμας τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα συγκεντρώνει και θα επεξεργάζεται δεδομένα από τις Ενοπλες Δυνάμεις, αλλά και από την Ελληνική Αστυνομία, το Λιμενικό και την Πολιτική Προστασία. Στόχος είναι η ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας απέναντι σε υβριδικές απειλές, όπως η παραπληροφόρηση, οι κυβερνοεπιθέσεις και η δολιοφθορά κρίσιμων υποδομών.
Netcompany Intrasoft
Την είσοδό της στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας προετοιμάζει και η Netcompany Intrasoft, αξιολογώντας προσεκτικά τις αυξανόμενες ανάγκες των ευρωπαϊκών χωρών για ψηφιακές λύσεις άμυνας. Η εταιρεία μελετά τις προοπτικές του κλάδου, καθώς οι αυξημένες επενδύσεις σε στρατιωτικό εξοπλισμό, σε συνδυασμό με τον κρίσιμο ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας στα σύγχρονα αμυντικά συστήματα, δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες για επιχειρήσεις πληροφορικής που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στον χώρο της άμυνας. Το ενδιαφέρον της για την αμυντική τεχνολογία έχει αρχίσει να δείχνει και η Vodafone Ελλάδας, η οποία προς το παρόν κινείται διερευνητικά, εξετάζοντας ποιες από τις διαθέσιμες ευκαιρίες στον κλάδο συνάδουν με το προφίλ και τις στρατηγικές προτεραιότητές της.
Στα 115 εκατ. φέτος οι ελληνικές χρηματοδοτήσεις
Καθοριστικό ρόλο στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται για την αμυντική βιομηχανία καλείται πλέον να διαδραματίσει το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), το οποίο ιδρύθηκε τον Μάιο του 2024 με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας. Στη μετοχική του σύνθεση συμμετέχουν το υπουργείο Εθνικής Αμυνας με ποσοστό 67% και το Υπερταμείο με ποσοστό 33%. Το κέντρο φιλοδοξεί να γεφυρώσει τις επιχειρησιακές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων με το υπάρχον οικοσύστημα τεχνολογικών λύσεων, μέσα από έναν ανταγωνιστικό διάλογο που θα οδηγήσει στη δημιουργία καινοτόμων αλλά και εμπορεύσιμων προϊόντων.
Η αποστολή του είναι πολυδιάστατη: προγραμματίζει και χρηματοδοτεί έργα έρευνας και ανάπτυξης, ενημερώνει την αγορά για τις επιχειρησιακές απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ παράλληλα χαρτογραφεί το εγχώριο οικοσύστημα αμυντικής καινοτομίας. Στόχος είναι η συστηματική μετατροπή της επιστημονικής γνώσης και τεχνολογίας σε πρακτικές λύσεις, που καλύπτουν τις εθνικές ανάγκες ασφάλειας αλλά και δημιουργούν εξαγώγιμα προϊόντα.
Η στελέχωση του κέντρου επιδιώκει να συνδυάσει την εμπειρία των στελεχών και τη φρεσκάδα των καινοτόμων ιδεών: αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων, επαγγελματίες του ιδιωτικού τομέα και νέοι διδάκτορες που υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία συγκροτούν ένα μείγμα γνώσης και καινοτομίας που σπάνια συναντάται σε αντίστοιχους οργανισμούς. Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότησή του, βασίζεται σε ένα κάπως διαφοροποιημένο μοντέλο. Πιο αναλυτικά, αντλεί 2,5% από τις ετήσιες πιστώσεις του εξοπλιστικού προγράμματος προμηθειών του ΥΠΕΘΑ, ενώ επιπλέον πόροι προέρχονται από το Ταμείο Καινοτομίας και το Ταμείο Ανάπτυξης Εθνικής Αμυνας, από ιδιωτικά κεφάλαια και κεφαλαιουχικές συμμετοχές. Ηδη το Υπερταμείο έχει συνεισφέρει 10 εκατ. ευρώ, ενώ συνολικά οι πόροι αναμένεται να ξεπεράσουν το θεσμοθετημένο ποσοστό επί του προϋπολογισμού εξοπλισμών.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις συνέργειες με διεθνείς θεσμούς. Το ΕΛΚΑΚ σχεδιάζει να αξιοποιήσει τα ευρωπαϊκά εργαλεία, όπως το European Defence Fund (EDF), το πρόγραμμα Horizon Europe και τον EIC Accelerator, καθώς και τα προγράμματα του ΝΑΤΟ, προκειμένου να εξασφαλίσει χρηματοδοτήσεις και να ενισχύσει τη διεθνή παρουσία των ελληνικών εταιρειών. Κύρια επιδίωξη είναι άλλωστε η καλλιέργεια ενός ισχυρού οικοσυστήματος αμυντικής καινοτομίας, που θα αποτελέσει την «έξυπνη» αλυσίδα αμυντικού εφοδιασμού της χώρας, με στόχο όχι μόνο την κάλυψη των εθνικών αναγκών, αλλά και την ανάδειξη της Ελλάδας σε κέντρο αμυντικής αριστείας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Με την εκδήλωση τόσο έντονου ενδιαφέροντος από την αγορά και την κινητοποίηση σημαντικών κεφαλαίων, το ΕΛΚΑΚ δείχνει ήδη από το ξεκίνημά του ότι μπορεί να διαμορφώσει νέους κανόνες στο πώς συνδέεται η αμυντική πολιτική με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Η πρόκληση πλέον είναι να μετουσιωθεί το ενδιαφέρον σε απτά αποτελέσματα, που θα ενισχύσουν την εθνική ασφάλεια και ταυτόχρονα θα δώσουν ώθηση σε μια νέα βιομηχανία υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η ανταπόκριση από τις ελληνικές τεχνολογικές εταιρείες είναι κάτι παραπάνω από θερμή, καθώς σπεύδουν να αδράξουν την ευκαιρία που δημιουργούν τα δημόσια έργα στον χώρο της αμυντικής βιομηχανίας. Ενδεικτικό της κινητικότητας που επικρατεί είναι ότι σε πρόσφατο διαγωνισμό που προκήρυξε το κέντρο κατατέθηκαν 32 προτάσεις. Παρότι δεν πληρούσαν όλες τα απαιτούμενα κριτήρια, η μεγάλη συμμετοχή αποτυπώνει ξεκάθαρα τη διάθεση της αγοράς να μη χάσει την ευνοϊκή συγκυρία που αναδύεται μέσα από τη ροή σημαντικών κεφαλαίων στον στρατηγικό τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.
Η εικόνα αυτή δεν είναι τυχαία: οι εταιρείες αντιλαμβάνονται ότι ανοίγει ένα νέο παράθυρο χρηματοδότησης για την ανάπτυξη λύσεων με υψηλή τεχνολογική προστιθέμενη αξία, οι οποίες μπορούν να καλύψουν τις επιχειρησιακές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και να αποκτήσουν εξαγωγικό προσανατολισμό. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, μόνο για το 2025 η χρηματοδότηση του ΕΛΚΑΚ για τέτοιου είδους έργα αναμένεται να αγγίξει τα 115 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας ένα ουσιαστικό κίνητρο για τον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει χρόνο, κεφάλαια και τεχνογνωσία.
