Τις τελευταίες μέρες έχει μπει στη ζωή μας ο όρος «βρώμικη βόμβα» και σχετίζεται φυσικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Την ανέφερε ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και ενημέρωσε τους ομολόγους του σε Ουάσινγκτον, Παρίσι, Λονδίνο και Άγκυρα «για τις επικίνδυνες προθέσεις του Κιέβου». Φυσικά ο ισχυρισμός του απορρίφθηκε από τη Δύση, ωστόσο το ζητούμενο δεν είναι ποιος θα χρησιμοποιήσει τη βόμβα, αλλά τι ζημιά θα προκαλέσει και αν οι επιπτώσεις θα είναι συνολικότερες.
Το CNN προχώρησε σε μία εξαιρετική ανάλυση για όλα τα ερωτήματα που έχουν προκύψει, γύρω από την «επικίνδυνη συζήτηση» που έχει ανοίξει περί… βρώμικης βόμβας.
Τι είναι σε γενικές γραμμές η βόμβα που ανέφερε ο Σοϊγκού. Μια βρώμικη βόμβα είναι ένα όπλο που συνδυάζει συμβατικά εκρηκτικά, όπως ο δυναμίτης και ραδιενεργό υλικό όπως το ουράνιο. Συχνά αναφέρεται ως όπλο για τρομοκράτες, όχι για χώρες, καθώς έχει σχεδιαστεί για να σκορπίζει φόβο και πανικό περισσότερο από την εξάλειψη οποιουδήποτε στρατιωτικού στόχου. Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί τις κατηγορίες της Μόσχας και ο υπουργός Εξωτερικών του Κιέβου κάλεσε επιθεωρητές του ΟΗΕ να επισκεφθούν την Ουκρανία για να δείξουν ότι «δεν έχουν τίποτα να κρύψουν».
Τι ισχυρίζεται η Ρωσία;
Χωρίς να παρέχει κανένα στοιχείο, η Μόσχα ισχυρίζεται ότι υπάρχουν επιστημονικά ιδρύματα στην Ουκρανία που στεγάζουν την τεχνολογία που απαιτείται για τη δημιουργία μιας βρώμικης βόμβας και κατηγορεί το Κίεβο ότι σχεδιάζει να τη χρησιμοποιήσει. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι έχει πληροφορίες που δείχνουν ότι το Κίεβο σχεδιάζει μια πρόκληση που σχετίζεται με την έκρηξη μιας βρώμικης βόμβας.
«Ο σκοπός αυτής της πρόκλησης είναι να κατηγορήσει τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί όπλα μαζικής καταστροφής στο ουκρανικό θέατρο επιχειρήσεων και έτσι να ξεκινήσει μια ισχυρή αντιρωσική εκστρατεία στον κόσμο με στόχο να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στη Μόσχα», ισχυρίστηκε ο Igor Kirillov, επικεφαλής της Ρωσικής Ακτινοβολίας
Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού υποστήριξε τον συγκεκριμένο ισχυρισμό σε συνομιλία που είχε με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν στις 23 Οκτωβρίου, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο που γνωρίζει τη συνομιλία.
Η Ρωσία σχεδιάζει να εγείρει τις κατηγορίες της κατά της Ουκρανίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 25 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το Reuters.
Η αντίδραση του κόσμου
Οι ισχυρισμοί της Ρωσίας έχουν διαψευσθεί σθεναρά από την Ουκρανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Η Δύση με τη σειρά της κατηγόρησε τη Μόσχα ότι προσπαθεί να ξεκινήσει τη δική της επιχείρηση προβοκάτσιας.
«Όλοι καταλαβαίνουν τα πάντα καλά, καταλαβαίνουν ποια είναι η πηγή κάθε βρώμικου που μπορεί να φανταστεί κανείς σε αυτόν τον πόλεμο», είπε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky στη νυχτερινή του ομιλία στις 23 Οκτωβρίου.
Ο Λευκός Οίκος δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι «παρακολουθεί όσο καλύτερα μπορεί» οποιεσδήποτε πιθανές προετοιμασίες για τη χρήση μιας βρώμικης βόμβας στην Ουκρανία, αλλά δεν βλέπει τίποτα που να δείχνει την επικείμενη χρήση ενός τέτοιου όπλου.
Η πυρηνική επιτήρηση του ΟΗΕ δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι θα στείλει επιθεωρητές να επισκεφθούν δύο πυρηνικές τοποθεσίες στην Ουκρανία, αφού έλαβε σχετικό αίτημα από τις αρχές στο Κίεβο.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) δήλωσε ότι «είχε γνώση των δηλώσεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας την Κυριακή σχετικά με υποτιθέμενες δραστηριότητες σε δύο πυρηνικές τοποθεσίες στην Ουκρανία», σύμφωνα με δελτίο τύπου στον ιστότοπο του οργανισμού. Ο ΔΟΑΕ δεν έδωσε την τοποθεσία των δύο τοποθεσιών.
Σε ένα tweet στις 24 Οκτωβρίου, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα είπε: «Σε αντίθεση με τη Ρωσία, η Ουκρανία ήταν πάντα και παραμένει διαφανής. Δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε».
Είναι πυρηνικό όπλο;
Οχι. Η έκρηξη από μια βρώμικη βόμβα δημιουργείται από συμβατικά εκρηκτικά. Η έκρηξη από ένα πυρηνικό όπλο δημιουργείται από μια πυρηνική αντίδραση, όπως οι ατομικές βόμβες που έριξαν οι ΗΠΑ στην Ιαπωνία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Μια πυρηνική βόμβα δημιουργεί μια έκρηξη που είναι χιλιάδες έως εκατομμύρια φορές πιο ισχυρή από οποιοδήποτε συμβατικό εκρηκτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μια βρώμικη βόμβα», σύμφωνα με ένα ενημερωτικό δελτίο από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (DHS).
Η έκρηξη από ένα πυρηνικό όπλο μπορεί να ισοπεδώσει ολόκληρες πόλεις. Για παράδειγμα, η ατομική βόμβα που έπεσε στο Ναγκασάκι το 1945 εξαφάνισε 2,6 τετραγωνικά μίλια (6,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα) της πόλης, σύμφωνα με το ICAN, τη Διεθνή Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων. Τα συμβατικά εκρηκτικά σε μια βρώμικη βόμβα μπορούν μόνο να ισοπεδώσουν ή να καταστρέψουν μερικά κτίρια.
Εν τω μεταξύ, το σύννεφο μανιταριών από μια πυρηνική έκρηξη θα μπορούσε να καλύψει δεκάδες έως εκατοντάδες τετραγωνικά μίλια, διασπείροντας λεπτά σωματίδια ραδιενεργού υλικού σε αυτήν την περιοχή, λέει το DHS.
Το μεγαλύτερο μέρος του ραδιενεργού υλικού από μια βρώμικη βόμβα θα εξαπλωθεί σε μερικά τετράγωνα της πόλης ή μερικά τετραγωνικά μίλια, σύμφωνα με το DHS.
Έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ βρώμικη βόμβα;
Οχι.
Το 1995, Τσετσένοι αντάρτες τοποθέτησαν αλλά δεν κατάφεραν να πυροδοτήσουν μία βρώμικη βόμβα σε πάρκο της Μόσχας, σύμφωνα με το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Υπήρξαν αναφορές ότι τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα ή το ISIS έχουν κατασκευάσει ή προσπάθησαν να κατασκευάσουν μια βρώμικη βόμβα, αλλά καμία δεν πυροδοτήθηκε ποτέ.
Είναι θανατηφόρο το πυρηνικό υλικό σε μια βρώμικη βόμβα;
Το DHS λέει ότι είναι απίθανο μια βρώμικη βόμβα να εκπέμπει αρκετά υψηλές δόσεις ακτινοβολίας «για να προκαλέσει άμεσες επιπτώσεις στην υγεία ή θανάτους σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων».
Το Υπουργείο Υγείας του Τέξας εξηγεί γιατί:
Για να κατασκευαστεί μια βρώμικη βόμβα ικανή να μεταφέρει θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας, θα χρειαζόταν μεγάλες ποσότητες θωράκισης από μόλυβδο ή χάλυβα για να αποτρέψει το υλικό να σκοτώσει τους κατασκευαστές του κατά την κατασκευή, λέει.
Αλλά η χρήση τέτοιου υλικού θωράκισης θα έκανε τη βόμβα ογκώδη και δύσκολη στην κίνηση ή την ανάπτυξη, πιθανότατα απαιτώντας βαρύ εξοπλισμό και εργαλεία απομακρυσμένου χειρισμού και θα περιόριζε πόσο μακριά θα μπορούσε να εξαπλωθεί η ακτινοβολία, σύμφωνα με την κρατική υπηρεσία του Τέξας.
Τι γίνεται με την έκθεση στην ακτινοβολία;
Η ακτινοβολία που παράγεται από μια βρώμικη βόμβα θα προκαλούσε παρόμοια επίπεδα έκθεσης με την ποσότητα που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια των οδοντιατρικών ακτινογραφιών, σύμφωνα με τις υπηρεσίες υγείας του Τέξας.
«Είναι σαν να διαλύεις έναν βράχο. Εάν κάποιος ήταν να σας πετάξει έναν μεγάλο βράχο, πιθανότατα θα πονούσε και μπορεί να σας προκαλέσει σωματική βλάβη. Αν πάρουν τον ίδιο βράχο και τον σπάσουν σε κόκκους άμμου και μετά σου ρίξουν την άμμο, οι πιθανότητες να σου προκαλέσει πραγματική ζημιά είναι σημαντικά μικρότερες».
Η σοβαρότητα της ασθένειας ακτινοβολίας επηρεάζεται από την έκθεση με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με το DHS. Τα προληπτικά μέτρα μπορεί να είναι τόσο απλά όσο η απομάκρυνση.
«Το περπάτημα ακόμη και σε μικρή απόσταση από τη σκηνή (της έκρηξης) θα μπορούσε να προσφέρει σημαντική προστασία, καθώς το επίπεδο δόσης μειώνεται δραματικά με την απόσταση από την πηγή», λέει το DHS.
Οι άνθρωποι θα πρέπει επίσης να καλύπτουν τις μύτες και το στόμα τους για να αποφύγουν την κατάποση ακτινοβολίας, να μπαίνουν σε εσωτερικούς χώρους για να ξεφύγουν από οποιοδήποτε σύννεφο σκόνης, να πετούν τα ρούχα τους σε πλαστική σακούλα και στη συνέχεια να πλένουν απαλά το δέρμα τους για να αφαιρέσουν τους ρύπους, λέει το DHS.
