Η Χ. Λ. σπουδάζει στις Σέρρες, όπου διατηρεί ένα μικρό διαμέρισμα πληρώνοντας ένα δυσανάλογο ενοίκιο από απόψεως τετραγωνικών και ποιότητας διαβίωσης, όπως η πλειονότητα των σπουδαστών στην Ελλάδα. Πέρασε τον χειμώνα αποφεύγοντας ακόμη και τις πολύ κρύες ημέρες τη θέρμανση, προκειμένου να περιορίσει την κατανάλωση ρεύματος και να κρατήσει τον λογαριασμό σε ένα ποσό που να μπορεί να το πληρώνει. Το καλοκαίρι επέστρεψε στην οικογενειακή της εστία στην Αθήνα.
Και ένα πρωινό προς τα τέλη του Ιουλίου χτύπησε η πόρτα, έτρεξε χαρούμενη να ανοίξει, αλλά δεν ήταν ο ντελιβεράς για το ξένοιαστο καλοκαιρινό καφεδάκι. Παρέλαβε έκπληκτη ένα φάκελο από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών και ανοίγοντάς τον ακολούθησε σειρά σοκαριστικών εκπλήξεων και μια ατέρμονη διαδικασία για να βρει το δίκιο της, που κρατάει ακόμη…
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, ο φάκελος αφορούσε διαταγή πληρωμής ενός συνολικού ποσού της τάξης των 3.692,37 ευρώ για ληξιπρόθεσμες οφειλές από τρεις διαφορετικές παροχές ηλεκτρικού ρεύματος σε συνοικίες της Αθήνας, τις οποίες δεν έχει καν επισκεφθεί. Εμφανίζεται να έχει υπογράψει σύμβαση προμήθειας με συγκεκριμένο πάροχο στις 21/6/2024, ως κάτοικος Μαραθώνα –περιοχή που επίσης δεν έχει επισκεφθεί ποτέ– στην οποία αναγράφεται ως δικός της άγνωστος αριθμός κινητού τηλεφώνου, τον οποίο καλεί και δεν υφίσταται.
Επειτα από επίμονη προσπάθεια, η Χ. Λ. κατάφερε να επικοινωνήσει με τον πάροχο για να ενημερωθεί σχετικά με τις τρεις παροχές και σε αυτή τη φάση ήρθε το επόμενο σοκ. Πληροφορήθηκε ότι στο όνομά της υπήρχαν πέντε παροχές. Οι τρεις ανενεργές, οι δύο ενεργές, με τη μία μάλιστα να πληρώνεται κανονικά. Οταν ζήτησε διακοπή βρέθηκε αντιμέτωπη με τη γραφειοκρατία και τα… παράλογα του ρυθμιστικού πλαισίου. Ο πάροχος διέκοψε μόνο την ανενεργή.
Για την ενεργή, ο πάροχος προχώρησε σε άρση εκπροσώπησης, αλλά απευθυνόμενη στον ΔΕΔΔΗΕ πληροφορήθηκε ότι θα πρέπει να αναμένει ένα μήνα, να υπογράψει σύμβαση με νέο πάροχο και να αιτηθεί εκείνος τη διακοπή ηλεκτροδότησης. Πρόκειται για μεταβατικό διάστημα που προβλέπει ο Κώδικας, κατά το οποίο η παροχή θα συνεχίσει να χρεώνεται.
Ο Κώδικας δεν προβλέπει προστασία του καταναλωτή από απάτες που γίνονται εις βάρος του και ερήμην του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Χ. Λ. για να αποδεσμευθεί από την παγίδα που της έστησαν, θα πρέπει να παρανομήσει. Να υπογράψει δηλαδή σύμβαση με νέο πάροχο για ένα ακίνητο που δεν έχει καμία σχέση. Τοίχος!
Αναζήτησε διέξοδο στη ΡΑΑΕΥ και στην πλατφόρμα MyRAAEY που έχει στηθεί για την προστασία των καταναλωτών. Δεύτερος τοίχος. Η εφαρμογή για να κάνεις καταγγελία ζητάει αριθμό παροχής και στην περίπτωσή της η κίνηση αυτή ισοδυναμεί με νομιμοποίηση της άσχετης παροχής. Οσο για τον δρόμο της Δικαιοσύνης; Η δικηγόρος της την ενημέρωσε ότι η υπόθεση, εφόσον κινηθεί δικαστικά τώρα, θα πάρει δικάσιμο το 2031!
Ο πάροχος, όπως προέκυψε και από το ρεπορτάζ της «Κ», παρέλαβε μέσω συνεργάτη πλαστά συμβόλαια με πλαστή υπογραφή. «Η ZeniΘ λυπάται ειλικρινά για ό,τι συνέβη στον πελάτη, ο οποίος συμβλήθηκε με την εταιρεία μας κατόπιν μεσολάβησης συνεργάτη και με τον οποίο η εταιρεία μας δεν συνεργάζεται πλέον. Η ZeniΘ, ως επίσης ζημιωθείσα πλευρά, διατηρεί το δικαίωμα να κινηθεί νομικά κατά της εν λόγω εταιρείας, ενώ έχει ήδη επιληφθεί αναφορικά και με την υπόθεση του πελάτη», αναφέρει η εταιρεία στην «Κ». Η εταιρεία υποστηρίζει επίσης ότι οι συνεργάτες της «επιλέγονται προσεκτικά μέσα από εσωτερικό έλεγχο due diligence και παρακολουθούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεργασίας τους με συνεχή ποιοτικό και αποδοτικό έλεγχο».
Η Χ. Λ. δεν είναι η μοναδική περίπτωση που βρίσκεται υπό την ομηρία ενός ενεργειακού συστήματος που «μπάζει» από παντού. Η «Κ» ερευνώντας την υπόθεση εντόπισε και πολλές άλλες περιπτώσεις απάτης ανυποψίαστων καταναλωτών. Κάτοικος της Θεσσαλονίκης βρέθηκε αντιμέτωπος με οφειλή ύψους 8.810 ευρώ για ρευματοκλοπή. Το σπίτι, όμως, ήταν ξενοίκιαστο επί πέντε χρόνια και ενεπλάκη σε μια μακρά διαδικασία για να αποδείξει την αθωότητά του.
Κάτοικοι εξοχικών κατοικιών συμβαίνει να λαμβάνουν λογαριασμούς με διαφορετικά ονόματα. Στην έρευνα που ξεκίνησε ο πάροχός τους έπειτα από σχετικές καταγγελίες, διαπιστώθηκε ότι κάποιοι είχαν κλέψει από τα γραμματοκιβώτια τους λογαριασμούς ρεύματος για να τα καταθέσουν ως αποδεικτικό στοιχείο στον δήμο ή σε κάποιο ΚΕΠ μαζί με ένα πλαστό συμβόλαιο ενοικίασης και να πάρουν επίδομα. Ο πάροχος, εντοπίζοντας την παρανομία, προχώρησε σε διακοπή ηλεκτροδότησης και οι πραγματικοί ιδιοκτήτες στη συνέχεια για να επαναφέρουν την παροχή τους έπρεπε να κάνουν εκ νέου αίτημα και να τεκμηριώσουν την κυριότητα της κατοικίας τους. Η εταιρεία έχει καταθέσει πάνω από ένα χρόνο μήνυση κατά αγνώστων, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει εντοπιστεί το κύκλωμα εξαπάτησης. Μια άλλη περίπτωση που έχει εντοπιστεί και για την οποία έχει επίσης ασκηθεί ποινική δίωξη δείχνει δράση κυκλώματος στη Βόρεια Ελλάδα. Εχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα ονοματεπώνυμα και ταυτότητες να εκπροσωπούν καφετέριες και καταστήματα εστίασης έναντι ανταλλάγματος. Αφήνουν «φέσια» στον έναν πάροχο και μετά πάνε στον επόμενο και στον επόμενο… χωρίς να πληρώνουν ποτέ.
Απευθυνόμενη στον Σύνδεσμο Προμηθευτών (ΕΣΠΕΝ) η «Κ» για τα συγκεκριμένα περιστατικά και για το πώς μπορεί να προστατευθεί ο καταναλωτής, ο πρόεδρος του Συνδέσμου, Αναστάσιος Λωσταράκος, σχολίασε: «Η ευθύνη των προμηθευτών εστιάζεται κυρίως στο onboarding των πελατών και στην πρόληψη φαινομένων εξαπάτησης, μέσω αυστηρών διαδικασιών ταυτοποίησης και εργαλείων όπως η ηλεκτρονική ταυτοποίηση (KYC) μέσω gov.gr. Οταν οι διαδικασίες αυτές εφαρμόζονται ορθώς, το περιθώριο για κακόβουλες ενέργειες περιορίζεται σημαντικά. Οι ίδιοι οι καταναλωτές μπορούν επίσης να προστατευθούν με απλούς τρόπους: να ελέγχουν τακτικά τους λογαριασμούς τους, να επιλέγουν ηλεκτρονική τιμολόγηση (e-billing) και να αξιοποιούν τα διαθέσιμα ψηφιακά κανάλια επικοινωνίας. Η ενεργός εμπλοκή τους μειώνει δραστικά τα περιθώρια εκμετάλλευσης».
Το κυνήγι πελατών από τους παρόχους μέσω και ενός δικτύου συνεργατών που είναι δύσκολο να ελεγχθεί, δημιουργεί το έδαφος για αυθαιρεσίες και απάτες. Ο συνεργάτης με τον οποίο υπογράφει σύμβαση, συνεργάζεται με σειρά άλλων «αφανών» για τον πάροχο συνεργατών. Οσο πιο χαλαρά κριτήρια ελέγχου των δικαιολογητικών έχει μια εταιρεία, τόσο περισσότερο εκτεθειμένη είναι η ίδια αλλά και οι πελάτες της σε απάτες. Οι πάροχοι πληρώνουν αδρά τα call centers με αμοιβές που φτάνουν στα 160 ακόμη και 200 ευρώ ανά πελάτη, για να αυξήσουν τα μερίδιά τους. Υπάρχουν στην αγορά εταιρείες που τον έλεγχο αυτό έχουν αναθέσει στους συνεργάτες. Οταν ο διαμεσολαβητής που πληρώνεται για να φέρει τον πελάτη ελέγχει και τα δικαιολογητικά του, το κίνητρο για έναν πλημμελή έλεγχο είναι ισχυρό.
Μπροστά σε αυτά τα περιστατικά, βέβαια, η ταλαιπωρία των καταναλωτών από τις καθυστερήσεις στις καταμετρήσεις από τον ΔΕΔΔΗΕ και έκδοσης εκκαθαριστικών λογαριασμών και τα πολλαπλά προβλήματα αναξιοπιστίας των «έξυπνων» μετρητών, αποτελούν απλά πλημμελήματα. Την πρωτοκαθεδρία στη σκοτεινή αυτή πλευρά της αγοράς εξακολουθούν να έχουν οι ρευματοκλοπές, που επιβαρύνουν τους συνεπείς καταναλωτές με περίπου 400 εκατ. ετησίως, και οι «στρατηγικοί» κακοπληρωτές, οι οποίοι στο τέλος του 2024 «φέσωσαν» την αγορά με 1,6 δισ. ευρώ, καθώς εξακολουθούν να παραμένουν στο απυρόβλητο παρά τις εξαγγελίες των αρμοδίων υπουργών.
