Το τέλος της ανεμπόδιστης παγκοσμιοποίησης είναι αρνητικό για την παγκόσμια οικονομία. Η πανδημία και οι πόλεμοι πλήττουν το διεθνές εμπόριο, την ώρα που η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων φέρνει νέους δασμούς και προστατευτικές βιομηχανικές πολιτικές. Συνολικά, η διαδικασία της απο-παγκοσμιοποίησης θα κάνει τις οικονομίες λιγότερο αποδοτικές. Υπάρχουν όμως και μερικές χώρες, κάποια εμπορεύματα και συγκεκριμένοι εργάτες βιομηχανιών που θα ωφεληθούν, σύμφωνα με το Breakingviews του Reuters.
Η εποχή της παγκοσμιοποίησης έφερε μεγάλα κέρδη. Τις τελευταίες επτά δεκαετίες, η παγκόσμια οικονομία 14πλασιάστηκε, με ώθηση από το διεθνές εμπόριο, το οποίο έγινε 45 φορές μεγαλύτερο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Η διαδικασία αυτή έφερε χειροπιαστά κέρδη για τις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε από το 24% που ήταν τη δεκαετία του 1980, στο 43% το 2020. Αλλά και οι πλούσιες οικονομίες βίωσαν μία περίοδο παραγωγής χαμηλού κόστους, φθηνότερων καταναλωτικών ειδών και αμελητέου πληθωρισμού.
Όμως, τα τελευταία 15 χρόνια, η διαδικασία αυτή έχει επιβραδύνει, διαπιστώνει το Breakingviews. Το διεθνές εμπόριο, ως ποσοστό του ΑΕΠ, κορυφώθηκε στο 61% το 2008. Τον Ιούλιο, εμφάνισε τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση του εδώ και σχεδόν τρία χρόνια.
Και ενώ η αντιστροφή του εμπορίου άρχισε με την ύφεση που σημειώθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008, άλλοι παράγοντες δημιουργούν νέα εμπόδια.
Πρώτος παράγοντας είναι οι γεωπολιτικές εντάσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, με τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου, που ξεκίνησε το 2018, να επιτείνει το πρόβλημα.
Η ανησυχία των κυβερνήσεων για την υψηλή εξάρτησή τους από εισαγόμενες προμήθειες επίσης οδηγεί σε νέες, εθνικές βιομηχανικές πολιτικές, όπως το Inflation Reduction Act και το CHIPS and Science Act των ΗΠΑ, οι επιδοτήσεις για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας αλλά και η αντίδραση της Κομισιόν σε αυτές.
Και ενώ το διεθνές εμπόριο εξακολουθεί να ανέρχεται στο 57% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το Reuters διαπιστώνει ότι η στροφή στην απο-παγκοσμιοποίηση ήδη αναδεικνύει νέους κερδισμένους.
Οι χώρες
Σε επίπεδο χωρών, ενώ το μερίδιο της Κίνας στις εισαγωγές των ΗΠΑ έχει μειωθεί, άλλοι έχουν καταφέρει να αποκτήσουν μεγαλύτερη παρουσία στην αλυσίδα παραγωγής. Συγκεκριμένα, το μερίδιο του Βιετνάμ στις αμερικανικές εισαγωγές διπλασιάστηκε στο 4% από το 2017 στο 2022. Η Ταϊβάν και το Μεξικό επίσης έχουν ωφεληθεί από την προθυμία των ΗΠΑ να προμηθεύονται περισσότερα αγαθά από χώρες με τις οποίες έχουν γεωγραφική ή πολιτική εγγύτητα.
Τα εμπορεύματα
Η αναμόρφωση της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας θα μπορούσε να δώσει ώθηση στις τιμές της ενέργειας, των μετάλλων και των πρώτων υλών. Καθώς οι εταιρείες και οι χώρες επιλέγουν προμηθευτές με κριτήριο την γεωγραφική και πολιτική εγγύτητά τους, έναντι των τιμών, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής –κυρίως Μεξικό, Χιλή και Βραζιλία- που παράγουν εμπορεύματα, θα μπορούσαν να ωφεληθούν, σύμφωνα με τον Dario Perkins της GlobalData TS Lombard. Ο αναλυτής εκτιμά ότι η απο-παγκοσμιοποίηση, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις κατά της κλιματικής αλλαγής, θα πυροδοτήσουν έναν νέο «υπερ-κύκλο» (supercycle), με τις τιμές πολλών εμπορευμάτων να αυξάνονται μακροπρόθεσμα.
Οι εταιρείες
Οι εταιρείες στους κλάδους που μπαίνουν στο μικροσκόπιο των κυβερνήσεων –και οι εργαζόμενοί τους- αναμένεται να ωφεληθούν. Ο αριθμός των εργοστασίων ημιαγωγών στις ΗΠΑ αυξήθηκε μόλις κατά 0,5% ετησίως από το 2012 έως το 2017, ενώ η απασχόληση σε αυτά μειώθηκε κατά 0,4%. Τα επόμενα πέντε χρόνια, ο αριθμός των εργοστασίων τσιπ αυξήθηκε κατά 2,9% ετησίως, ενώ η απασχόληση σημείωσε αντίστοιχη αύξηση 1,9%.
Συνολικά, πάντως, μια πιο κατακερματισμένη παγκόσμια οικονομία θα αφήσει πολλές εταιρείες και πολλούς καταναλωτές σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι θα ήταν διαφορετικά, τονίζει το Breakingviews. Έως και το 40% της αξίας του αμερικανικού εμπορίου προέρχεται από πολυεθνικές και τις ξένες θυγατρικές τους.
