Το διαχρονικό απόστημα των διεφθαρμένων υπαλλήλων εξαπλώνεται από τη Χαλκιδική έως τη Ρόδο, την Κρήτη, την Πελοπόννησο και την Αττική και υπενθυμίζει το αόρατο χέρι της διοίκησης που έμαθε να τρέφεται με γρηγορόσημα για να κάνει το καθήκον της και πιάνεται στη δαγκάνα του νόμου κάθε φορά που οι αστυνομικές αρχές αποκαλύπτουν άλλο ένα επεισόδιο διαφθοράς!
Τι γιγαντώνει τη δωροδοκία, ποιο όπλο πυροδοτεί την ανάρμοστη συμπεριφορά των κρατικών λειτουργών, ποιος ευθύνεται για τα κυκλώματα στις πολεοδομίες και τι πραγματικά μπορεί να κάνει η πολιτεία για να σταματήσει την ανομία;
«Φοβάμαι ότι ελάχιστα μπορούν να γίνουν για να χτυπηθεί το απόστημα στη ρίζα του. Ακόμη και να μεταφερθούν οι πολεοδομίες στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή σε κάποιο άλλο υπουργείο, το φαινόμενο δεν θα εκλείψει, ενδεχομένως να μετριαστεί το μέγεθος της αυθαιρεσίας», τονίζει προϊστάμενος Πολεοδομίας της Πελοποννήσου, στην υπηρεσία του οποίου υπήρξαν αντίστοιχα φαινόμενα προ ετών. Ο μηχανικός Τεχνικών Υπηρεσιών είχε εντοπιστεί με 3 εκατ. ευρώ στον λογαριασμό του, από τα οποία μπόρεσε να δικαιολογήσει μόνο το 1,2 εκατ. ευρώ. «Τελικά κατηγορήθηκε για 110.000 ευρώ και μάλιστα για πλημμέλημα, το οποίο παραγράφηκε, ενώ σήμερα απασχολείται ως ιδιώτης μηχανικός και μάλιστα πλασάρεται και ως αυθεντία στα πολεοδομικά θέματα»!
Ο ίδιος παραδέχεται με βάση την εμπειρία του ως ιδιώτης μηχανικός και μετέπειτα στέλεχος της πολεοδομίας ότι ένας στους τρεις υπαλλήλους χρηματίζεται, κάτι όμως που δεν μπορεί να επιλυθεί εξαιτίας της υποστελέχωσης των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ), του αυξημένου φόρτου εργασίας και της πολυνομίας που οδηγεί σε καθυστερήσεις και εν τέλει στις δωροδοκίες για όσους βιάζονται να τελειώσουν με μια άδεια.
«Εκείνο στο οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει η αλλαγή έδρας των ΥΔΟΜ είναι να σταματήσουν οι πιέσεις των δημάρχων προς τις πολεοδομίες ειδικά σε σύνθετα πολεοδομικά θέματα όπως είναι η εκτός σχεδίου δόμηση. Οι τοπικοί άρχοντες πιέζουν παρά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας να εκδίδονται άδειες, την ίδια ώρα που και οι νομικές υπηρεσίες θεωρούν ότι δεν πρέπει οι πολεοδομίες να στηρίζονται στις αποφάσεις του ΣτΕ καθώς, όπως ισχυρίζονται, δεν παράγουν νομολογία για τις πολεοδομίες».
«Αν ήμασταν», όπως λέει προϊστάμενος ΥΔΟΜ που για ευνόητους λόγους θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του,«υπό την εποπτεία ενός υπουργείου, αυτή η πίεση δεν θα υπήρχε ή θα ήταν διαχειρίσιμη».
Η έκνομη κατάσταση που επικρατεί στα πολεοδομικά θέματα κυρίως στον νησιωτικό χώρο εξαιτίας της ισχυρής οικιστικής πίεσης που υπάρχει αλλά και της έντασης των τουριστικών επενδύσεων έχει ανοίξει τη συζήτηση για τη μεταφορά των πολεοδομιών και σε κάθε περίπτωση για ανατροπή του υφιστάμενου καθεστώτος λειτουργίας, που κρίνεται αναποτελεσματικό και ανεξέλεγκτο λόγω τοπικών συμφερόντων και συναλλαγών.
Αν ευσταθεί αυτό το επιχείρημα, τότε η συζήτηση περί μεταφοράς πολεοδομιών από το υπουργείο Εσωτερικών σε άλλο υπουργείο ή ακόμα και η συνδιαχείριση των πολεοδομιών συνεχίζει να αποτελεί ένα πρόβλημα που παραμένει στο τραπέζι, χωρίς όμως ορατές και άμεσες λύσεις.
Το πείραμα απέτυχε
Η μεταφορά των πολεοδομιών από το υπουργείο Εσωτερικών σε κάποιο άλλο υπουργείο θα πρέπει να γίνει με σοβαρότητα και μελέτη, καθώς το προηγούμενο πείραμα το 2011 (από τις Νομαρχίες στους ΟΤΑ) ήταν αποτυχημένο, αναφέρει ο πρόεδρος των μηχανικών του Δημοσίου, Δημήτρης Πετρόπουλος.
«Η Υπηρεσία Δόμησης έχει τρεις διαφορετικές αρμοδιότητες και δεν είμαι σίγουρος ότι πρέπει να ανήκουν όλες στο ίδιο επίπεδο διοίκησης. Είναι η έκδοση οικοδομικών αδειών, ο έλεγχος των αυθαίρετων κατασκευών, ο οποίος από την άνοιξη του 2024 έχει περάσει στο ΥΠΕΝ αλλά δεν έχει εφαρμοστεί από τους ιδιώτες ελεγκτές. Και είναι και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, καθώς από τις πολεοδομίες θα περάσει η πράξη εφαρμογής των τοπικών και ειδικών πολεοδομικών σχεδίων».
Το μοντέλο, όπως εξηγεί, απέτυχε γιατί οι υπηρεσίες παρέμεναν υποστελεχωμένες, καθώς η μεταφορά από τις περιφέρειες στους ΟΤΑ μείωσε πολύ το προσωπικό και η κατάσταση επιβαρύνθηκε με το πάγωμα των προσλήψεων.
«Σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, θα έπρεπε να είχαμε 320 ΥΔΟΜ, ενώ έχουμε 160-170. Επίσης, θα έπρεπε να είχαμε τουλάχιστον 1.000 μηχανικούς ενώ έχουμε με το ζόρι 400». Ενα επιπλέον θέμα είναι η απλοποίηση-κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας. Ως παράδειγμα αναφέρει τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) του 2012, ο οποίος χρειάστηκε 15-20 αλλαγές και στο τέλος κηρύχθηκε αντισυνταγματικός, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει παγώσει η οικοδομή.
«Χρειάζεται στελέχωση των ΥΔΟΜ, αλλά όχι ανεξέλεγκτος έλεγχος από ιδιώτες μηχανικούς. Σήμερα είναι σε εκκρεμότητα και πρέπει να γίνουν δύο κατηγορίες δειγματοληπτικών ελέγχων που δεν έχουν γίνει ποτέ. Ο ένας αφορά τις περίπου 1,5-2 εκατομμύρια υπαγωγές τακτοποίησης στον νόμο περί αυθαιρέτων που με βάση τον νόμο προβλέπεται ο έλεγχος στο 10% και δεν έχει γίνει ούτε ένας. Και ο δεύτερος δειγματοληπτικός έλεγχος αφορά το 30% των αδειών που έχουν εκδοθεί με βάση τις διατάξεις που διέπουν την ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών μέσω της πλατφόρμας e-adeies».
Σήμερα οι πολεοδομίες εκδίδουν μόνο βεβαιώσεις όρων δόμησης, δεν κάνουν ελέγχους (π.χ. για τη ρευματοδότηση της οικοδομής) και πολλές αρμοδιότητες έχουν μεταφερθεί στους ίδιους τους μηχανικούς.
«Είμαστε σίγουροι ότι από εκεί θα βγουν τέρατα! Φοβάμαι ότι μιλάμε για μια γενιά νέων αυθαιρέτων, τα οποία ενώ έχουν περάσει χρόνια δεν έχει ελεγχθεί ούτε ένα και πλέον οι κατασκευές μετά την κόκκινη γραμμή της τακτοποίησης του 2011 δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν». Ο κ. Πετρόπουλος αναφέρει ότι πάνω από τα 2/3 των οικοδομικών αδειών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν εργασίες μικρής κλίμακας, εκδίδονται ηλεκτρονικά και επομένως δεν υπόκεινται σε κανέναν έλεγχο από τις ΥΔΟΜ αν ορθώς εφαρμόστηκαν οι πολεοδομικές διατάξεις.
Γιατί γιγαντώθηκε η διαφθορά
Οι λιγοστοί υπάλληλοι, η πολυνομία και η αοριστία του θεσμικού πλαισίου από την πλευρά της πολιτείας καλλιεργούν, όπως αναφέρει, το έδαφος για τις συναλλαγές μεταξύ πολεοδομιών και πολιτών.
Το φαινόμενο έχει γιγαντωθεί γιατί υπάρχουν έντονες οικιστικές και τουριστικές πιέσεις κυρίως στα νησιά, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί πολύ η οικοδομική δραστηριότητα σε σχέση με την περίοδο 2012-2017 όπου δεν υπήρχε οικοδομή.
«Από το 2019 που άρχισε η οικοδομική δραστηριότητα φαίνεται η γύμνια ανάγλυφα», αναφέρει ο μηχανικός της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ. Ενα πρόσθετο αγκάθι που εντείνει το πρόβλημα, όπως λέει, είναι ότι οι μηχανικοί δεν προσέρχονται στην υπηρεσία τους για να αναλάβουν τις θέσεις για τις οποίες έχουν επιλεγεί μετά από σχετικούς διαγωνισμούς. «Πετυχαίνουν και μόλις δουν τις τεράστιες δυσκολίες και ευθύνες σε συνδυασμό και με τις πενιχρές αποδοχές εγκαταλείπουν την υπηρεσία». Υπολογίζονται σε 40%-50% οι παραιτήσεις στους δύο μεγάλους διαγωνισμούς για προσλήψεις μηχανικών τα τελευταία δύο χρόνια.
Οι 150 μηνύσεις
Τα δικαστικά και αστυνομικά χρονικά βρίθουν από ιστορίες καθημερινής τρέλας στις πολεοδομίες, καθώς υπάρχουν γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή ακόμη και ακέραιων υπαλλήλων, οι οποίοι σύρθηκαν στα δικαστήρια, συκοφαντήθηκαν και στο τέλος εκδιώχθηκαν από τις υπηρεσίες τους, αφού η πολύχρονη διαμάχη τούς εξουθένωσε και τους οδήγησε σε άλλες υπηρεσίες ή, στη χειρότερη περίπτωση, στα νοσοκομεία!
Μία από αυτές τις υποθέσεις αποτελεί η περίπτωση της πρώην προϊσταμένης της Πολεοδομίας της Παλλήνης αλλά και Καπανδριτίου, Ελευθερίας Ξυνομηλάκη. Η προϊσταμένη με τα πολλά «γαλόνια» στη δημόσια διοίκηση και, κατά γενική ομολογία προϊσταμένων της, υπόδειγμα υπαλληλικής συμπεριφοράς, βρέθηκε να απολογείται ουκ ολίγες φορές στην καριέρα της για παρανομίες και κακόβουλες συμπεριφορές, αφιερώνοντας μεγάλο κεφάλαιο της προσωπικής και της επαγγελματικής της ζωής στα δικαστήρια, που το πλήρωσε με προσωπικό και οικονομικό κόστος αφού οι δίκες τη διέλυσαν οικονομικά.
Σύμβουλος διαχρονικά υπουργών Περιβάλλοντος, νομαρχών και άλλων αξιωματούχων, η κυρία Ξυνομηλάκη δεν χαρίστηκε ποτέ σε κανέναν. Ακόμη και όταν χρειάστηκε να αναμετρηθεί με στρατιές ισχυρών νομικών στις δικαστικές αίθουσες που υπερασπίζονταν τις αυθαιρεσίες πελατών τους. Μια τέτοια περίπτωση που χάραξε την πολύχρονη διαδρομή της σε θέσεις ευθύνης μάς περιγράφει σήμερα η συνταξιούχος πλέον προϊσταμένη ΥΔΟΜ. Πρόκειται για μια μεγάλη διαμάχη που εκτυλίχθηκε πριν από μερικά χρόνια με αντίδικο έναν δικηγόρο για υπόθεση ενός διώροφου σπιτιού στον Διόνυσο.
«Είχε γίνει καταγγελία εναντίον του για σωρεία πολεοδομικών παραβάσεων από περιβαλλοντικό σύλλογο της περιοχής και από τον εξ αδιαιρέτου συνεταίρο του μηχανικό. Οταν κάναμε αυτοψία στην οικοδομή διαπιστώσαμε ότι είχε χτίσει δύο ορόφους παραπάνω με διπλάσιο συντελεστή δόμησης σε προστατευόμενη περιοχή και το σταματήσαμε. Του είπαμε “γκρέμισε τους δύο ορόφους και συνέχισε να χτίζεις”. Η απάντηση που εισέπραξα τότε ήταν ότι “όχι μόνο δεν θα το γκρεμίσω, αλλά εσύ θα μου χτίσεις και το υπόλοιπο σπίτι”», θυμάται η κυρία Ξυνομηλάκη.
«Το σπίτι δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Εβαλε ο εφέτης ανακριτής επιτροπές από το υπουργείο Περιβάλλοντος και από το Τεχνικό Επιμελητήριο να ελέγξουν τα όσα έγιναν, οι οποίες διαπίστωσαν ότι όλοι οι χειρισμοί της πολεοδομίας ήταν σωστοί την ίδια ώρα που εισαγγελείς με παρότρυναν να τα βρούμε. Τους εξηγούσα ότι η αντιδικία δεν ήταν προσωπική και ότι αν τα βρούμε θα πάω στα δικαστήρια για παράβαση καθήκοντος. Κάτι που τήρησα μέχρι τέλους, με αποτέλεσμα εκείνος να με πεθάνει στις μηνύσεις».
Για την υπόθεση η πρώην προϊσταμένη πολεοδομίας μηνύθηκε 150 φορές και τελικά κέρδισε στο δικαστήριο, το οποίο της επιδίκασε γενναία αποζημίωση που μαζί με τους τόκους ξεπέρασε το 1 εκατ. ευρώ. Για κακή της τύχη, όμως, ο δικηγόρος είχε μεταβιβάσει όλη του την περιουσία σε τρίτους, με αποτέλεσμα η ίδια, οικονομικά αποκαμωμένη, να μη συνεχίσει τα δικαστήρια και έτσι να μην εισπράξει ποτέ την αποζημίωση!
Η ερωτική σχέση
Η υπόθεση, όπως αφηγείται η κυρία Ξυνομηλάκη, ξεπέρασε κάθε όριο αντιδικίας, αφού ο δικηγόρος έφτασε στο σημείο ενώ είχε υπογράψει χαρτί που την εγκωμίαζε για το θάρρος και την εντιμότητά της, στη συνέχεια να το αναιρέσει και να επανέλθει με νέα μήνυση λέγοντας ότι τον στοχοποιούσε επειδή ήταν ερωτευμένη μαζί του.
Οταν ο δικηγόρος άρχισε να κατηγορεί τον μηχανικό του στο δικαστήριο ρίχνοντάς του όλη την ευθύνη για τις μηνύσεις που άσκησε εναντίον της προϊσταμένης της πολεοδομίας, ο μηχανικός ανασκεύασε όσα είχε προηγουμένως δηλώσει στο δικαστήριο και αποκάλυψε την πραγματική αλήθεια: ο δικηγόρος με τον οποίο είχε ερωτικό δεσμό τον εκβίαζε και τον ανάγκασε να κάνει τις μαζικές μηνύσεις, όπως και να πουλήσει τη μεγάλη του περιουσία για να του χτίσει ένα καινούριο σπίτι στα βόρεια προάστια της Αθήνας. Αλλωστε το διώροφο κτίσμα στον Διόνυσο είχε χαρακτηριστεί αυθαίρετο και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και πιθανώς, όπως λέει η κυρία Ξυνομηλάκη, να παραμένει ακόμα και σήμερα ένα τσιμεντένιο κουφάρι.
Τη ρωτάμε για τη διαφθορά στις πολεοδομίες και παραδέχεται ότι πάντα υπήρχαν επίορκοι υπάλληλοι στις ΥΔΟΜ που συνήθως εντοπίζονταν από τις κεραίες των πολιτών που επιδίωκαν τις συναλλαγές για να τρέξουν πιο γρήγορα ή κατά παράβαση του νόμου τις υποθέσεις τους. Δεν κρύβει όμως ότι κι από την πλευρά των υπαλλήλων των πολεοδομιών υπήρξε μεγάλο θράσος αφού θυμάται περίπτωση με μηχανικό που είχε αρνηθεί να δώσει ρεύμα σε οικοδομή δίχως φακελάκι σε ιδιοκτήτη που ήταν εισαγγελέας στο επάγγελμα, όπως επίσης και με νομική σύμβουλο του κράτους που ψευδομαρτύρησε στα δικαστικά έδρανα για υπόθεση τρανταχτής πολεοδομικής παράβασης, την οποία επίσης κέρδισε!
Οπως λέει, η διαφθορά έχει μεγάλα πλοκάμια, με τα οποία η διοίκηση έχει επιχειρήσει να αναμετρηθεί επί δεκαετίες δίχως αποτέλεσμα. Η προτροπή μάλιστα σε δημόσιους λειτουργούς να δοθούν υπερωρίες, ως υλική ανταμοιβή, για την οποία πάλεψε η κυρία Ξυνομηλάκη όσο ήταν προϊσταμένη, δεν υλοποιήθηκε ποτέ, αφού, όπως λέει, υπήρχε πάντα η στερεότυπη απάντηση ότι «αυτοί τα βγάζουν από αλλού».Οπως αναφέρει, η πολιτεία οφείλει να ελέγχει το «πόθεν έσχες» των υπαλλήλων των ΥΔΟΜ όταν μπαίνουν στην υπηρεσία και όταν βγαίνουν. «Εγώ με όσα χρήματα μπήκα στην υπηρεσία βγήκα και θα σας έλεγα και ακόμη λιγότερα, αφού οι δίκες δεν με άφησαν να αποταμιεύσω ούτε ένα ευρώ»!
