Της Ολυμπίας Λόη*
Όταν η απληστία υπερισχύει της διαφάνειας και η “κανονικότητα” εξυπηρετεί και συντηρεί το σύστημα της διαφθοράς και της σπατάλης, τότε εξουδετερώνεται κάθε αρχή διακυβέρνησης, που αποτελεί προϋπόθεση για δημοκρατία.
Και η κατάσταση εκτροχιάζεται όλο και πιο πολύ, αφού τα σκάνδαλα περνούν στα ψιλά και η λήθη αντικαθιστά τη δικαιοσύνη. Και το χειρότερο; Η κάλυψη και η συνενοχή που συνιστούν προσβολή προς τον πολίτη.
Τι να πρωτοκάνει άραγε και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία με την Ελλάδα; Οι υποθέσεις δεν είναι λίγες, ούτε μεμονωμένες. Από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τις απευθείας αναθέσεις, μέχρι το Ταμείο Ανάκαμψης, όπου κι… αν γυρίσεις το κεφάλι, συναντάς σπατάλη, «παραθυράκια», συγκάλυψη και συνδιαλλαγές.
Το στερεότυπο του «όλοι τα ίδια έκαναν» δεν είναι απλώς κυνικό – είναι επικίνδυνο. Δεν είμαι από εκείνους που διαγράφουν τις ευθύνες του παρελθόντος. Αλλά μετά τη χρεοκοπία, τα μνημόνια και την παγκόσμια υγειονομική κρίση, θα περίμενε κανείς ότι θα είχαμε διδαχθεί κάτι.
Αντ’ αυτού, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το ίδιο έργο – αλλά σε χειρότερη εκδοχή. Η διαφθορά δεν είναι καν πια σκανδαλώδης, είναι κανονικοποιημένη. Οι πολίτες δεν εξοργίζονται τόσο με τη “λαμογιά” όσο με την απληστία – αυτή την ξεδιάντροπη, αδηφάγα διάθεση για εξουσία και χρήμα.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά:
- Το 72,7% των δημοσίων συμβάσεων γίνονται με απευθείας ανάθεση.
- Το 49% των διαγωνισμών το 2023 είχε μόνο έναν συμμετέχοντα.
Πρόσφατα, η ΠΕΣΕΔΕ (Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων) κατήγγειλε – ξανά – φωτογραφικές διακηρύξεις και αποκλεισμό επιχειρήσεων από έργα, στημένα από την αρχή μέχρι το τέλος για συγκεκριμένους “παίκτες”.
Στην πανδημία μπήκε από την πίσω πόρτα η “κατεπείγουσα” ανάθεση. Σήμερα, έχει γίνει καθεστώς. Οι διαδικασίες fast-track για την «ανάγκη» έγιναν εργαλείο για τη μόνιμη παράκαμψη κάθε θεσμικού φραγμού.
Το Ταμείο Ανάκαμψης – από ελπίδα, εργαλείο σκοπιμότητας
Με την έλευση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ύψους 31 δισ. ευρώ, υπήρχε μια ιστορική ευκαιρία να γυρίσουμε σελίδα. Να επενδύσουμε στην Υγεία, την Παιδεία, τις υποδομές, την πράσινη μετάβαση και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Αντί γι’ αυτό, το Ταμείο λειτούργησε σαν ένα συμπληρωματικό ΕΣΠΑ ή, ακόμα χειρότερα, σαν ένας κουμπαράς για «ημετέρους». Όπως και με τις επιστρεπτέες προκαταβολές, έτσι κι εδώ, η απουσία ουσιαστικού ελέγχου άφησε τους επιτήδειους να πλουτίσουν ξανά εις βάρος των πολλών.
Και μέσα σε όλα αυτά, ακούμε – ευθέως ή υπαινικτικά – το αφήγημα του «όλοι το ίδιο είναι». Είναι το πιο βολικό επιχείρημα για τον κ. Μητσοτάκη: ένας λαός που δεν πιστεύει σε τίποτα, δεν ελπίζει σε τίποτα, δεν διεκδικεί τίποτα.
Στο χέρι μας να αλλάξει κάτι…
Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι πολίτες γνωρίζουν. Ζουν την καθημερινότητα, βλέπουν τη φθορά των θεσμών, βιώνουν την οικονομική πίεση και τη θεσμική υποκρισία. Και δεν έχουν πια αυταπάτες.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να ελπίζει σε ανάπτυξη, ούτε σε κοινωνική δικαιοσύνη, όταν το κράτος λειτουργεί σαν μαγαζί συμφερόντων. Το αύριο δεν χτίζεται με υλικά του παρελθόντος. Και σίγουρα δεν μπορεί άλλο να ανέχεται και να κλείνει τα μάτια…
Η απάντηση δεν θα έρθει από εκείνους που μας έφεραν ως εδώ. Η απάντηση θα έρθει από μια κοινωνία που δεν βολεύεται, δεν ξεχνά και δεν αδιαφορεί.
Απαιτεί κοινωνική λογοδοσία!..
*Η Ολυμπία Λόη είναι αρχιτέκτονας -μηχανικός, πολιτευτής του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής.
