Στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, σε μια αίθουσα του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του Columbia στη Νέα Υόρκη, συντελέστηκε μια επανάσταση στον τομέα της ιατρικής: Η ασθενής που βρισκόταν καθισμένη στην καρέκλα του δωματίου, μια ηλικιωμένη που έπασχε από Αλτσχάιμερ, υποβλήθηκε στην πρώτη αναίμακτη επέμβαση εγκεφάλου με εστιασμένους υπερήχους που έγινε ποτέ στην ιστορία σε ασθενή με Αλτσχάιμερ. Επικεφαλής της πρωτοποριακής επέμβασης ήταν μια ελληνίδα ερευνήτρια, η καθηγήτρια Βιοϊατρικής Μηχανικής και Ραδιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Columbia, Ελίζα Κονοφάγου. Η προηγμένη τεχνική που έχει αναπτύξει μαζί με την ομάδα της αξιοποιώντας τους θεραπευτικούς υπερήχους ανοίγει ελπιδοφόρους δρόμους, όχι μόνο για την αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ αλλά και για τη θεραπεία της νόσου Πάρκινσον ή καρκινικών όγκων του μαστού. Εχοντας ήδη λάβει έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων η νέα μέθοδος απεδείχθη ότι θα μπορούσε, επίσης, να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε υπάρχουσες διαγνωστικές τεχνικές για καρδιακές αρρυθμίες.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ», η Ελίζα Κονοφάγου εξηγεί τα πλεονεκτήματα της μεθόδου και αποκαλύπτει πως σε επόμενο στάδιο σχεδιάζει μια μελέτη για τη χρήση των θεραπευτικών υπερήχων στην Ελλάδα. «Δυστυχώς είμαστε πολύ μακριά ακόμη από τη θεραπεία του Αλτσχάιμερ» εξηγεί και συνεχίζει: «Αυτό που όμως καταφέραμε με τη συγκεκριμένη τεχνική έχει σημαντικά πλεονεκτήματα: Η μέγιστη πλειοψηφία των μηχανημάτων για θεραπευτική αγωγή στον εγκέφαλο χρησιμοποιεί επεμβατικές τεχνικές. Η δική μας τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί μέσα από το ατόφιο κρανίο χωρίς καμία χειρουργική επέμβαση, δηλαδή αναίμακτα, και χωρίς να χάσουμε το πλεονέκτημα της εστίασης σε βάθος. Ετσι, διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, ασχέτως του βάθους τους, μπορούν να συμπεριληφθούν στη θεραπεία».
«Η στόχευσή μας ήταν να δείξουμε σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ ότι πρώτον μπορούμε να ανοίξουμε τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό μέσα από τον οποίο θα μπορούν να περνούν φάρμακα τα οποία είτε δεν μπορούν μέχρι τώρα ή τον διαπερνούν σε χαμηλότερη δόση από τη θεραπευτική και ότι δεύτερον, ο φραγμός ανοίγεται με ασφάλεια, δηλαδή χωρίς καμία παρενέργεια στον ασθενή ή χωρίς άλλη κρίσιμη επίδραση στον εγκέφαλο. Τα αποδείξαμε και τα δύο στην ασθενή που υποβλήθηκε στην επέμβαση. Πλέον στόχος είναι να διαπιστώσουμε την επίδραση της επέμβασης στο αμυλοειδές, δηλαδή σε μια πρωτεΐνη του εγκεφάλου που συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια της ασθένειας και να διαπιστώσουμε αν αυτή ελαττώνεται με τη νέα τεχνική, όπως έχουμε διαπιστώσει ότι γίνεται στα ποντίκια. Για την πιθανή επίδραση στο αμυλοειδές και για τη διαπίστωση της ασφάλειας της μεθόδου συνεχίζουμε δοκιμές με άλλους πέντε ασθενείς» προσθέτει η ερευνήτρια.
15 χρόνια ερευνών
Απόφοιτη της Βαρβακείου Σχολής, η Ελίζα Κονοφάγου σπούδασε Φυσικοχημεία στο Universite de Paris VI, έλαβε μάστερ στη Βιοϊατρική Τεχνολογία στο Imperial College του Λονδίνου και τον τίτλο του διδάκτορα Βιοϊατρικής Τεχνολογίας από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον στο Τέξας. Ακολούθησε μεταδιδακτορικές σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Harvard, όπου και πήρε θέση λέκτορα ενώ το 2003 εκλέχθηκε επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Βιοϊατρικής Τεχνολογίας στη Σχολή Μηχανικών και Εφαρμοσμένων Επιστήμων, όπως και επίσης στο τμήμα Ακτινολογίας του Columbia. Από το 2014 είναι καθηγήτρια με τιμητική θέση στις ίδιες σχολές, όπου διευθύνει το Εργαστήριο Υπερήχων και Ελαστικής Απεικόνισης ενώ για το ερευνητικό της έργο έχει βραβευθεί πολλές φορές στις ΗΠΑ.
Χρειάστηκαν περισσότερα από 15 χρόνια ερευνών για να φτάσει η επιστημονική της ομάδα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα. «Αρχίσαμε πρώτα από πειραματόζωα για να δείξουμε το προφίλ ασφαλείας της μεθόδου μας και μετά τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Μόλις τώρα καταφέραμε να τη μεταφέρουμε σε ανθρώπους, αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να αποδείξουμε ότι αυτό που έχουμε καταφέρει σε ποντίκια μπορεί να ισχύει στην ανθρώπινη νόσο. Το δύσκολο μέρος μιας πολύπλοκης και πολύχρονης πάθησης όπως το Αλτσχάιμερ είναι ότι εξελίσσεται σε διαφορετικές παθολογίες στη διάρκεια πολλών χρόνων και δεν ξέρουμε ακόμα όλα τα διαφορετικά στάδια, κυρίως λόγω έλλειψης διαγνωστικών μεθόδων για την ανίχνευση σε αρχικά στάδια. Επομένως, όταν εντοπίζεται η νόσος, είναι σε αρκετά προχωρημένο στάδιο και βεβαίως πιο δύσκολο να σημειωθεί αποτελεσματική θεραπεία» εξηγεί.
Εφαρμογή στη Ελλάδα
Η ίδια απαντά εμφατικά στο αν οι πρωτοποριακές αυτές τεχνικές θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στη χώρα μας. «Και βέβαια» λέει. «Αποκαλώ τον υπέρηχο «το ποδόσφαιρο» των απεικονιστικών τεχνικών γιατί είναι σχετικά φθηνότερο από άλλες μεθόδους, όπως η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία, είναι φορητός – πλέον υπάρχουν συστήματα που μπορούν να δείξουν εικόνες κατευθείαν σε ένα smartphone – και «παίζεται» σε όλον τον κόσμο ανεξαρτήτως της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης της συγκεκριμένης χώρας. Νομίζω ότι η Ελλάδα που έχει τις σωστές προδιαγραφές για κλινικές μελέτες εφαρμογών καινοτομικών τεχνικών θα ήταν μία από τις ιδανικές χώρες για να υιοθετηθεί μια τέτοια ευέλικτη και αποτελεσματική μέθοδος. Μόλις λοιπόν ολοκληρώσουμε το πρώτο στάδιο διαπίστωσης και διευθέτησης του προφίλ ασφαλείας της μεθόδου μας σε ασθενείς, ευελπιστούμε να αρχίσουμε μελέτες και στην Ελλάδα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ
Κατερίνα Ροββά
