Χιλιάδες πολίτες που έφυγαν στα χρόνια της κρίσης αποφασίζουν να επιστρέψουν, με την Πολιτεία να τους υποδέχεται αυτή τη φορά με πραγματικά οικονομικά κίνητρα. Από τους περίπου 660.000 Ελληνες που μετανάστευσαν μετά το 2010, περισσότεροι από 420.000 έχουν ήδη επιστρέψει, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2023 για πρώτη φορά εκείνοι που γύρισαν ήταν περισσότεροι από όσους έφυγαν. Συγκεκριμένα, 47.200 Ελληνες επέστρεψαν από το εξωτερικό, ενώ 32.800 άτομα αναχώρησαν για εργασία ή σπουδές σε άλλες χώρες, διαμορφώνοντας καθαρό θετικό ισοζύγιο περίπου 14.400 ατόμων.
Στο επίκεντρο της νέας πολιτικής βρίσκεται το ειδικό φορολογικό καθεστώς του άρθρου 5Γ του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, που προσφέρει έκπτωση 50% στον φόρο εισοδήματος για επτά χρόνια σε όσους μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα. Το μέτρο καλύπτει τόσο μισθωτούς όσο και ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ συνοδεύεται από απαλλαγή τεκμηρίων για κατοικίες και Ι.Χ. για την ίδια περίοδο. Πρόκειται για μία από τις πιο στοχευμένες παρεμβάσεις που συνδέουν την επιστροφή στη χώρα με πραγματικό φορολογικό όφελος και σταθερότητα.
Οι βασικές προϋποθέσεις είναι τέσσερις και πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά: ο φορολογούμενος να μην ήταν κάτοικος Ελλάδας τα πέντε από τα έξι προηγούμενα χρόνια πριν από τη μεταφορά της φορολογικής του έδρας, να προέρχεται από χώρα της Ε.Ε./ΕΟΧ ή από κράτος με το οποίο υπάρχει ενεργή συμφωνία φορολογικής συνεργασίας, να εργάζεται ή να δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην Ελλάδα και να δηλώνει ότι θα παραμείνει στη χώρα τουλάχιστον για δύο χρόνια. Αν όλες οι προϋποθέσεις πληρούνται, η ΑΑΔΕ εγκρίνει την αίτηση και το καθεστώς ενεργοποιείται άμεσα.
Αντίστοιχα, υπάρχουν σαφείς προθεσμίες για την υποβολή της αίτησης. Εάν η εργασία ή η επιχειρηματική δραστηριότητα ξεκίνησε έως τις 2 Ιουλίου, η αίτηση υποβάλλεται έως το τέλος του ίδιου έτους, ενώ αν ξεκίνησε μετά τις 2 Ιουλίου, μπορεί να υποβληθεί μέχρι το τέλος του επόμενου έτους και ισχύει για το επόμενο φορολογικό έτος. Οι αιτήσεις που είχαν υποβληθεί με την παλαιά διαδικασία («Τα Αιτήματά μου») μπορούν να επανυποβληθούν στη νέα εφαρμογή ώστε να ολοκληρωθούν ψηφιακά.
Το μέτρο είναι ιδιαίτερα ευέλικτο. Οποιος ενταχθεί στο καθεστώς ως μισθωτός και στη συνέχεια αποκτήσει και εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, μπορεί να υποβάλει συμπληρωματικό αίτημα ώστε να επεκταθεί η απαλλαγή και στο δεύτερο εισόδημα. Το ίδιο ισχύει αν αποκτήσει δεύτερη εργασία. Η διάρκεια του καθεστώτος δεν παρατείνεται πέραν της επταετίας, αλλά καλύπτει όλα τα εισοδήματα που προκύπτουν στο διάστημα αυτό. Αν όμως ο δικαιούχος χάσει τη δουλειά του ή σταματήσει τη δραστηριότητά του και δεν επανενταχθεί μέσα σε δώδεκα μήνες, χάνει αυτομάτως τα φορολογικά προνόμια και φορολογείται με βάση τις γενικές διατάξεις.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, από το 2020 που εφαρμόζεται ο νόμος έχουν υποβληθεί περισσότερες από 5.800 αιτήσεις για μεταφορά φορολογικής κατοικίας, εκ των οποίων πάνω από 3.700 έχουν εγκριθεί. Οι περισσότεροι προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ αυξάνεται το ενδιαφέρον από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Η ΑΑΔΕ εκτιμά ότι ο αριθμός των δικαιούχων μπορεί να υπερβεί τις 10.000 περιπτώσεις μέσα στο 2025.
Μέσα στους επόμενους μήνες, το οικονομικό επιτελείο θα παρουσιάσει ένα νέο πακέτο κινήτρων για τον επαναπατρισμό εξειδικευμένων επαγγελματιών, με έμφαση στην τεχνολογία, στην υγεία και την έρευνα. Κεντρικό ρόλο θα έχει η αναβαθμισμένη εκδοχή του προγράμματος «Rebrain Greece», που θα λειτουργεί ως ψηφιακή πλατφόρμα διασύνδεσης μεταξύ Ελλήνων του εξωτερικού και επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Μέσα από αυτή οι εταιρείες θα μπορούν να εντοπίζουν στελέχη με τα κατάλληλα προσόντα, ενώ οι υποψήφιοι θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά το ενδιαφέρον και τα βιογραφικά τους. Το πρόγραμμα θα προβλέπει επιδότηση μισθού έως και 70% για τον πρώτο χρόνο, καθώς και φορολογική ελάφρυνση 50% για επτά χρόνια σε όσους μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στη χώρα.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στους κλάδους της υγείας και της έρευνας, με επιπλέον κίνητρα σε γιατρούς και επιστήμονες, όπως επιδότηση στέγασης, διευκολύνσεις μετακίνησης και συνεργασίες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Παράλληλα, προωθείται ειδικό πρόγραμμα για Ελληνες επιχειρηματίες του εξωτερικού που θέλουν να μεταφέρουν ή να ξεκινήσουν δραστηριότητα στην Ελλάδα, με μειωμένους φορολογικούς συντελεστές για τα πρώτα χρόνια λειτουργίας και ταχεία αδειοδότηση μέσω ψηφιακής διαδικασίας.
