Συνέντευξη με πολλαπλά μηνύματα παραχώρησε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν. Ερχεται αύριο στην Αθήνα όπου είναι προγραμματισμένο να έχει συνάντηση με τον έλληνα ομόλογό του Γιώργο Γεραπετρίτη προκειμένου να διερευνήσουν από κοινού και κατ’ εντολήν των ηγετών Ελλάδας – Τουρκίας την ύπαρξη ευνοϊκού πλαισίου για πιθανή μελλοντική διευθέτηση του ζητήματος οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας τοποθετείται ανοιχτά για το σύνολο της βεντάλιας των θεμάτων που έχουν απασχολήσει όλο το τελευταίο διάστημα τον ελληνοτουρκικό διάλογο: από τη συνεργασία των δύο χωρών στον κρίσιμο τομέα του Μεταναστευτικού μέχρι τους χρήσιμους διαύλους επικοινωνίας που έχουν οικοδομηθεί με τον έλληνα ΥΠΕΞ, και από τα θαλάσσια πάρκα στο Νότιο Αιγαίο μέχρι τα επόμενα βήματα που αναμένονται στο Κυπριακό.
«Με τον Γιώργο θέσαμε τα θεμέλια του σημερινού μας διαλόγου κάνοντας μια μακρά συζήτηση», σημειώνει ο Χακάν Φιντάν όσον αφορά την ανοιχτή επικοινωνία Αγκυρας – Αθήνας, τονίζοντας πως, παρά τα σημαντικά θέματα στα οποία καταγράφονται διαφωνίες, ταυτόχρονα, τα τελευταία δύο χρόνια «λαβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και των δύο πλευρών». Και όπως ο ίδιος επισημαίνει αναφορικά με την κριτική που ασκείται επί της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, «ενοχλούνται όσοι αντλούν κέρδη από την κρίση».
Η θητεία σας στο τιμόνι της τουρκικής διπλωματίας έχει συμπέσει με την περίοδο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κινούνται σε «ήρεμα νερά», επιλογή για την οποία ασκείται εκ των έσω κριτική και στις δύο κυβερνήσεις. Ποια τα σημαντικότερα οφέλη από τα «ήρεμα νερά» και τι απαντάτε σε όσους ασκούν κριτική;
Καταφέραμε να επιτύχουμε ένα θετικό μομέντουμ στις διμερείς μας σχέσεις εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Ο κύριος λόγος για αυτό είναι η αποφασιστικότητα των ηγετών των δύο χωρών και η δύναμη που λαμβάνουν από τους ψηφοφόρους. Οπως γνωρίζετε, στις τελευταίες εκλογές στην Τουρκία και την Ελλάδα και τα δύο κυβερνώντα κόμματα έλαβαν σημαντική υποστήριξη από τον λαό. Με τη δύναμη αυτή και οι δύο ηγέτες έδειξαν την αποφασιστικότητά τους να αναπτύξουν τις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας.
Ο αξιότιμος Πρόεδρός μας έχει σχεδιάσει ένα όραμα δράσης με ενότητα και αλληλεγγύη στο διεθνές σύστημα που βρίσκεται σε κρίση, αφήνοντας στην άκρη τα ιστορικά προβλήματα. Εθεσε τον στόχο του να μετατρέψει το Αιγαίο σε θάλασσα ειρήνης.
Αυξάνουμε τη συνεργασία μας σε πολλούς τομείς στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Βελτιώνουμε τις εμπορικές μας σχέσεις. Ενισχύουμε περαιτέρω την υφιστάμενη φιλία μεταξύ των λαών μας. Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε το μέλλον αυτής της γεωγραφίας που μοιραζόμαστε με ένα κοινό όραμα βασιζόμενο στην αμοιβαία καλή θέληση. Ετσι κι αλλιώς αυτό είναι το λογικό για δύο γείτονες και συμμάχους όπως η Τουρκία και η Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζουμε ότι ο λαός μας μπορεί να ζει ειρηνικά, σε ένα ασφαλές περιβάλλον με ευημερία, που είναι πρωταρχικό καθήκον κάθε κράτους. Οσο για αυτούς που μας επικρίνουν στις χώρες μας, θα πρέπει να τους εξηγήσουμε καλύτερα ότι τα εθνικά συμφέροντα τόσο της Τουρκίας όσο και της Ελλάδας μπορούν να κατοχυρωθούν μόνο με φιλία και συνεργασία.
Φυσικά, για να μπορέσουμε να το επιτύχουμε αυτό πρέπει να ενεργήσουμε ρεαλιστικά και να διαγνώσουμε σωστά τα προβλήματά μας.
Ακούμε συχνά ότι με τον έλληνα ομόλογό σας διατηρείτε ανοιχτούς διαύλους με στόχο να μη μετατρέπονται οι όποιες εντάσεις σε κρίσεις. Ποια η δική σας συμβολή σε αυτό; Πώς θα περιγράφατε τη σχέση που έχετε οικοδομήσει με τον Γιώργο Γεραπετρίτη; Υπήρξε περίπτωση όπου, χάρη στους ενεργούς διαύλους των δύο ΥΠΕΞ, αποσοβήθηκε μια κρίση;
Είναι πολύ σημαντικό οι δίαυλοι διαλόγου μεταξύ των χωρών μας να είναι ανοιχτοί και λειτουργικοί σε όλα τα επίπεδα, αλλά κυρίως στα υψηλότερα. Αν θυμάστε, στη Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας, την οποία υπογράψαμε τον περασμένο Δεκέμβριο, επισημαίνεται και ο ρόλος των αποτελεσματικών διαύλων επικοινωνίας στη διατήρηση των εντάσεων σε χαμηλά επίπεδα. Ο φίλος μου Γιώργος και εγώ, επωφελούμαστε από τον ειλικρινή διάλογο μεταξύ μας με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, τόσο για να μειώσουμε τις πιθανές εντάσεις όσο και για να προωθήσουμε τις σχέσεις μας. Τα τηλέφωνά μας είναι προσβάσιμα 24 ώρες την ημέρα.
Ετσι μπορούμε να αποτρέψουμε τη μετατροπή των προβλημάτων μας σε κρίση. Προσεγγίζουμε τα ζητήματά μας με ψυχραιμία και ειλικρίνεια. Με τον Γιώργο θέσαμε τα θεμέλια του σημερινού μας διαλόγου κάνοντας μια μακρά συζήτηση. Οι εποικοδομητικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα και ανοιχτές στον διάλογο προσεγγίσεις μας έχουν θετική επίδραση στις διμερείς μας σχέσεις.
Με την κατανόηση που δημιουργήσαμε, έχουμε επιταχύνει την αμοιβαία αλληλεπίδραση όχι μόνο μεταξύ του Γιώργου και εμού, αλλά και των διαφορετικών θεσμών μας υπό τον συντονισμό των υπουργείων Εξωτερικών μας.
Φυσικά, υπάρχουν σημαντικά θέματα στα οποία διαφωνούμε, αλλά συνεχίζουμε να βλέπουμε τα οφέλη της διατήρησης ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας και από τις δύο πλευρές. Συμπερασματικά, μπορώ να πω ότι λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και των δύο πλευρών ενώ ενοχλούνται όσοι αντλούν κέρδη από την κρίση.
Το θαλάσσιο πάρκο που εξήγγειλε η ελληνική κυβέρνηση στο Νότιο Αιγαίο αφορά περιβαλλοντική προστασία νησίδων, βραχονησίδων και των θαλάσσιων περιοχών τους με στόχο τη δημιουργία καταφυγίου για θαλασσοπούλια και θαλάσσια θηλαστικά. Γιατί το εκλαμβάνετε ως «μονομερή ενέργεια» την οποία δεν θα δεχθείτε, όπως είπατε, και με ποιον τρόπο σκέφτεστε να τη σταματήσετε;
Από την πρώτη μέρα που τέθηκε στην ημερήσια διάταξη το θέμα των θαλάσσιων πάρκων, είπαμε ότι είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασία με την Ελλάδα για αυτό το θέμα στο Αιγαίο. Μάλιστα, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των παράκτιων περιοχών σε περιβαλλοντικά ζητήματα σε ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε τις ευαισθησίες μας σε αυτό το θέμα. Είμαστε κατά της εκμετάλλευσης οικουμενικών αξιών όπως το περιβάλλον για πολιτικούς σκοπούς. Δεν είναι σωστό να ενεργεί κάποιος σαν να μην υπάρχουμε εμείς στην άλλη όχθη του Αιγαίου. Γιατί επηρεάζει και εμάς το περιβάλλον που πρέπει να προστατεύεται. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε είδους συνεργασία.
Αν οι συζητήσεις σας εδώ καταλήξουν σε αδιέξοδο, τι ακολουθεί;
Ενώ έχουμε τόσο πολλούς λόγους να είμαστε αισιόδοξοι, δεν θέλω να σκέφτομαι ένα υποθετικό απαισιόδοξο σενάριο. Δεν βλέπω άλλον τρόπο από τον διάλογο και τη συνεργασία για την ασφάλεια και την ευημερία των μελλοντικών μας γενεών. Αρκεί να ακολουθήσουμε τον Χάρτη του ΟΗΕ για μεθόδους επίλυσης προβλημάτων. Εάν δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ολοκληρωμένες λύσεις ως αποτέλεσμα ουσιαστικού διαλόγου, θα προσφύγουμε στη διεθνή δικαιοδοσία με μια ολιστική προσέγγιση. Αλλά για να συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο να αρθούν οι επιφυλάξεις και τα εμπόδια, και κυρίως να απαλλαγούμε από αβάσιμους φόβους πρώτα από όλα.
Με ποιες «κόκκινες γραμμές» έρχεστε στην Αθήνα;
Οπως για κάθε χώρα, η κυρίαρχη ισότητα, ο αμοιβαίος σεβασμός και ο εποικοδομητικός διάλογος είναι πολύ σημαντικά για εμάς. Η γεωγραφία της Μεσογείου υπήρξε η περιοχή που γνώρισε τις περισσότερες ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις σε όλη την Ιστορία. Αυτή η αλληλεπίδραση αναπτύχθηκε επίσης χάρη στην ικανότητα κατανόησης των προτεραιοτήτων της άλλης πλευράς. Πιστεύω ότι θα έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία στις διμερείς σχέσεις αν ξεκινήσουμε τη συζήτηση σκεπτόμενοι ότι «και η άλλη πλευρά έχει δικαιώματα και προτεραιότητες» και αν γίνουμε καλύτεροι ακροατές.
Αλλωστε, έχουμε πολλά αλληλένδετα προβλήματα που δεν μπορούν να περιοριστούν μόνο στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης.
Πιστεύουμε ότι ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα ζητήματα με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό και τη συνεργασία.
Σε ότι αφορά το Προσφυγικό, πόσο πιθανό θεωρείτε ένα νέο κύμα μετά την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή; Και ποια είναι τα συμπεράσματα από την έως τώρα συνεργασία των αρμόδιων ελληνικών και τουρκικών Αρχών;
Η διαχείριση της μετανάστευσης είναι ένα θέμα της ημερήσιας διάταξης που γίνεται όλο και πιο σημαντικό στην εξωτερική πολιτική τα τελευταία 15 χρόνια. Η έμφαση που δόθηκε στη μετανάστευση στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 17-18 Οκτωβρίου αποτελεί ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα. Είναι αναμφισβήτητο ότι, ως Τουρκία, καταβάλλουμε τις μέγιστες προσπάθειες τόσο στη διαχείριση της μετανάστευσης όσο και στην καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης. Καταρχήν, αναμένουμε από τους συνομιλητές μας να διεξάγουν τον αγώνα τους κατά της παράτυπης μετανάστευσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ευθύνες τους που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο.
Η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης είναι ένας τομέας που πέρα από την ασφάλεια των συνόρων, απαιτεί πολυδιάστατες μελέτες – από έργα λύσεων έως πολιτικές προσαρμογής στις χώρες προέλευσης – και εμείς εργαζόμαστε έχοντας επίγνωση αυτού. Η Τουρκία και η Ελλάδα, δυστυχώς, είναι χώρες που βρίσκονται σε μία από τις κύριες οδούς παράτυπης μετανάστευσης. Είναι σημαντικό για εμάς να διατηρήσουμε λειτουργικούς τους διαύλους διαλόγου με την Ελλάδα στον τομέα της μετανάστευσης. Η συνεργασία σε αυτόν τον τομέα είναι προς όφελος των χωρών μας. Βλέπουμε τη συνέχεια των τριμερών συναντήσεων, ιδίως με τη Βουλγαρία, ως απαραίτητη για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης.
Με δεδομένη τη θέση που έχει διατυπώσει η τουρκοκυπριακή πλευρά για κυριαρχική ισότητα, πιστεύετε ότι υπάρχουν πιθανότητες προόδου για την επανένωση της Κύπρου μετά την επανεκκίνηση των άμεσων συζητήσεων;
Από αυτή την ερώτηση αντιλαμβάνομαι ότι δυστυχώς εξακολουθούν να επικρατούν λανθασμένες αντιλήψεις για το θέμα της Κύπρου. Να διευκρινίσω δύο πράγματα. Πρώτον, δεν υπάρχει επί του παρόντος καμία διαδικασία διαπραγμάτευσης, επειδή υπάρχουν βαθιές διαφωνίες σχετικά με το τι πρέπει να είναι προς διαπραγμάτευση. Μάλιστα, έχει καταγραφεί από τον ΟΗΕ ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος μεταξύ των πλευρών. Η ευρείας μορφής άτυπη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα θα παρέχει μόνο την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το τι μπορεί να γίνει στο μέλλον.
Δεύτερον, και το πιο σημαντικό, θα πρέπει πλέον να γίνει κατανοητό ότι η σελίδα της «επανένωσης» του νησιού της Κύπρου έχει κλείσει. Ωστόσο, η πρόοδος προς την κατεύθυνση μιας λύσης είναι βεβαίως δυνατή. Αλλωστε, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι επίλυσης. Τελικά, τα πολιτικά ζητήματα δεν μοιάζουν με τους νόμους της φυσικής. Αν είναι αδύνατο να φτάσουμε σε λύση με έναν τρόπο, ακολουθούμε έναν άλλο. Και ως τουρκική πλευρά, αυτό κάνουμε. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να βασίσουμε τη λύση στις πραγματικότητες του νησιού. Υπάρχουν δύο ξεχωριστοί λαοί και δύο ξεχωριστά κράτη στο νησί. Μπορούν να ζήσουν δίπλα δίπλα με συνεργασία, ως γείτονες. Το πώς θα το πετύχουν αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσουν από κοινού οι δύο λαοί. Υπάρχει ανάγκη για ένα νέο πνεύμα στο νησί που θα καταστήσει εφικτό τον πλούτο, την ασφάλεια, την ελευθερία, την ειρήνη και την κυριαρχία τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων.
